آیتاللهالعظمی مدرسی:
منافات حق و تخریب / یک باور چگونه بارور می‌شود؟
مرجع تقلید شیعیان در کربلای معلی با بیان اینکه خداوند آسمان‌ها و زمین را بر مبنای حق ساخته و حق با تخریب و از بین بردن منافات دارد، گفت: وقتی باور شما به اینکه خدا هست و او ناظر بر اعمال ماست و به این حقیقت برسیم پیغمبری هم فرستاده است و من باید از این پیغمبر اطاعت کنم دیگر نماز، روزه، احسان به مردم، جهاد و... میوه‌های این حقیقت است.
به گزارش خبرنگار افتخاری ایکنا؛ آیتاللهالعظمی سیدمحمدتقی مدرسی از مراجع تقلید شیعیان در کربلای معلی، 20 اردیبهشت‌ماه در ادامه جلسات تفسیر سوره ابراهیم که از برنامه «زلال سخن» شبکه سه سیما پخش شد، با اشاره به آیات 24 تا 27 این سوره مبارکه به تبیین علت بیان مثال‌ها در قرآن و شجره طیبه و خبیثه پرداخت.
بیان پیچیده‌ترین حقایق با بیان ساده در قرآن
مرجع تقلید شیعیان در کربلا با بیان اینکه اساساً قرآن مجید پیچیده‌ترین و بزرگ‌ترین حقایق را با یک بیان بسیار ساده، مفهومی و عمیق ارائه می‌دهد، گفت: هر کس به حد خودش می‌تواند از قرآن برداشت کند، به این معنا که ما نسبت به دریا نمی‌توانیم از همه آب آن استفاده کنیم و سهم ما از دریا به اندازه ظرفیت‌مان است؛ نسبت به قرآن و حقایق عالم هم همین‌طور است و هیچ‌وقت نمی‌توانیم ادعا کنیم که همه حقایق را می‌فهمیم.
جهان خلقت بر محور حق
وی بیان کرد: در جلسات قبل گفته شد که این جهان هستی بر محور حق است و به همین دلیل هر عمل صالح و سخن صحیح و حتی هر طرز تفکری که با این نظام کلی جهان که بر محور حق است، توافق داشته باشد، آن نظام پیشرفت می‌کند و بر عکس هر نظام و تفکری که مخالف این محور حق و نظام خلقت باشد، پیشرفت که نمی‌کند، نابود هم می‌شود.
چرایی ازدیاد نسل بشر
معظم له افزود: چقدر انسان‌ها بر اثر بیماری و ویروس‌های مختلف، سیل، بلاهای مختلف و اخیراً هم بر اثر این ویروس کرونا که اسم آن را کووید 19 گذاشته‌اند، از بین رفتند، و علاوه بر این بلایا چقدر از مردم به دست جباران و ظالمان کشته شدند، پس با این از بین رفتن مردم، جمعیت بشر باید الان کمتر می‌شد، اما روز به روز در حال ازدیاد است و بیش از هفت هزار میلیارد انسان روی زمین است.
وی ادامه داد: چند سال قبل در یکی از سخنرانی‌ها عرض کردم اینکه برخی می‌گویند طبیعت غضب کرده و در حال نابودی است، درست نیست چراکه خداوند سبحان و تعالی حاکم و مدبر امر است و آخر این مشکلات همه چیز را درست می‌کند. چقدر ما گناه کرده‌ایم، اما با یک لحظه توبه کردن خداوند همه گناهان ما را محو می‌کند و غفارالذنوب است.
منافات حق و تخریب
آیتاللهالعظمی مدرسی گفت: خداوند آسمان‌ها و زمین را بر مبنای حق ساخته و حق با تخریب و از بین بردن منافات دارد. چقدر جنگل‌ها را سوزاندند، اما باز جنگل‌ها زیاد شد. شما فرض کنید یک هسته خرما را در یک جای خوبی بکارید، بعد از مدتی می‌بینید که این هسته خرمای کوچک به یک نخل بسیار عظیم تبدیل شده و این کار حق بوده است چون این هسته خرما بر محور و مبنای حق حرکت کرده و به این نخل خرما تبدیل شده است.
نابودی باطل و ظهور منجی برای برپایی حق
مفسر تفسیر هدایت اظهار کرد: اینکه می‌گوییم آخرالزمان آقایی می‌آید که تمام جهان را پر از عدل و داد و رحمت می‌کند، این به دلیل همان حق است. خداوند در آیات 105 و 106 سوره مبارکه انبیاء می‌فرماید «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ* إِنَّ فِي هَذَا لَبَلَاغًا لِقَوْمٍ عَابِدِينَ؛ و در حقيقت در زبور پس از تورات نوشتيم كه زمين را بندگان شايسته ما به ارث خواهند برد* به راستى در اين امور براى مردم عبادتپيشه ابلاغى حقيقى است.»
وی با تأکید بر اینکه اهل باطل بدانند که باطل دوام ندارد، گفت: امیرالمؤمنین علی(ع) در روایتی می‌فرماید «لِلْحَقِّ دَوْلَةٌ، لِلْباطِلِ جَوْلَة؛ حق جریان پیوسته دارد و باطل جولان مقطعى»(غررالحکم و درر الکلم، جلد ۱، صفحه ۵۴۴). حالا باطل یک چند صباحی یک جولانی می‌دهد، اما می‌رود و حق است که می‌ماند و ماندگار است. ابوجهل‌ها، ابوسفیان‌ها، معاویه‌ها، یزید‌ها، بنی‌امیه‌ها، بنی‌عباس‌ها و دیگر ظالمان همه رفتند ولی اهل بیت(ع) ماند.
بیشتر بخوانید:
مرجع تقلید شیعیان در کربلا بیان کرد: در آیات مورد بحث این جلسه در آیه 24 سوره ابراهیم آمده است «كَلِمَةً طَیبَةً»، ابتدا قبل از شرح و تدبر در آیات، این سؤال مطرح است که «کلمه» چیست؟ در دروان کودکی کتاب «الفیه ابن مالک» (کتاب مشهور در علم صرف و نحو) را می‌خواندیم؛ به نظر می‌رسد که کلمه در حقیقت یک بخشی از چیزی است، کلمه در این آیه به نظر اینکه خدا مثال‌زده شما یک بخشی، یک مقداری، یک جزئی از حقیقت را دقت کنید و بدانید که بقیه حقیقت هم مثل همین است. مثال هم به همین معنا است که شما یک بخشی از حقیقت را بیان می‌کنید و شنونده و گیرنده این را به بقیه مثال‌ها و حقیقت‌ها می‌سنجد که بقیه مثال‌ها هم مانند همین مثال است.
منظور از شجره طیبه
وی ادامه داد: خداوند در این آیه می‌فرماید «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا» ای پیامبر(ص)، ای قاری قرآن آیا نمی‌بینید که خدا مثال‌زده است؟ بعد می‌فرماید «كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ»، کلمه طیبه مانند یک درخت طیبه است و طیب به معنای پاکیزه است. یک درختی را تصور کنید که درخت نمونه است؛ این درخت اصل و ریشه‌اش در زمین خوب ریشه دوانده و خود را خوب حفظ کرده است و فرع آن هم شامل ساقه، تنه، شاخ و برگش نیز در آسمان است، هم از زمین املاح و آب زمین را تغذیه می‌کند و هم از آسمان و نور خورشید و اشعه آن استفاده می‌کند. این کلمه طیبه چند تعبیر دیگر هم دارد که یکی از تعبیرات مهم این است که انسان وارسته یک انسان کامل است، این انسان کامل آن کلمه است.
آیتاللهالعظمی مدرسی اظهار کرد: در آیه بعد خداوند به ثمره این درخت طیبه اشاره کرده و می‌فرماید «تُؤْتِی أُكُلَهَا كُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا»، و خصوصیت این درخت این است که ثمرات آن همیشگی است و زیاد و زود میوه می‌دهد. بعضی از درخت‌ها طول می‌کشد که به بار رسیده و میوه بدهند، اما این درخت طیبه سریع و زیاد میوه می‌دهد؛ حالا درباره «كُلَّ حِینٍ» در بین مفسرین اختلاف است که این درخت هر شش ماه، یا یک سال، یا بیشتر و کمتر میوه می‌دهد.
وی اضافه کرد: خداوند در پایان این آیه می‌فرماید «وَیضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یتَذَكَّرُونَ»، این یک مثال برای مردم است، تا مردم به خود بیایند و متذکر شوند، تا آن عقل درونی، وجدان و فطرت خود را بیدار کنند و نعمت‌های خدادادی را ببینند و بفهمند که این جور نیست که خدا یک مثالی زده باشد و شما بر همین مثال بمانید.
تأکید بر تدبر در قرآن
معظم له گفت: یک نکته‌ای عرض کنم که در همه جاهای قرآن این نکته می‌تواند مفید باشد و آن اینکه قرآن کلید به ما می‌دهد؛ فرض کنید حقایق در یک جا هست و آنجا در و کلیدی دارد و قرآن هم کلید این در بسته است. حالا بعضی‌ها این کلید را در جیب خود می‌گذارند، هر چند گذاشتن این کلید در جیب خوب است، اما بعضی‌ها این کلید را به عنوان سر نخ می‌گیرند و جلو می‌روند و در بسته را با آن باز می‌کنند.
وی افزود: قرآن در آیه 69 سوره نمل می‌فرماید « قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ» بگو در زمین بگردید پس با تأمل بنگرید که سرانجام گنهکاران چگونه بود. همچنین خداوند در آیه 82 سوره نساء می‌فرماید «أَفَلَا یتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ» آیا در معانى قرآن نمى‌‌اندیشند. پس بروید در زمین بگردید و ببینید چه خبر است؛ نگاه کنید، تفکر کنید، تعقل کنید تا متذکر شوید و حتی قرآن هم می‌فرماید در این قرآن تدبر کنید تا بتوانید به آخر خط و سرانجام نیکو برسید.
منظور از شجره خبیثه
مفسر تفسیر هدایت اظهار کرد: در آیه 25 سوره ابراهیم می‌خوانیم «وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ» این یک مثال است و در مقابل این مثال، مثال دیگری است که در آیه بعد می‌فرماید «وَمَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِیثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ»، منظور از «كَشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ»، یک درختی است که خبیث است که به این درخت خبیث خداوند مثال زده است که این درخت هیچ منفعتی ندارد.
وی ادامه داد: چون این شجره خبیثه هماهنگ با عالم هستی و نظام خلقت و سنت‌های الهی نیست، پس از بین می‌رود. اما در مقابل آن شجره طبیه چون هماهنگ با عالم هستی و نظام خلقت است، می‌ماند و رشد می‌کند و مفید هم هست. شاید یک مثال تعبیرهای مختلفی داشته باشد. اما در آیه بعد خداوند می‌فرماید «یثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَفِی الْآخِرَةِ»، یکی از مثال‌هایش همین قول ثابت است. حالا برخی مفسرین گفته‌اند «لا إله إلّا اللّه»، است یا جمله «لا اله الا الله محمد رسول الله علی ولی الله» و یا کل حقایق دین است، که در برخی از روایات دلالت می‌کند که این شجره طیبه اسلام اصلش «لا إله إلّا اللّه» است و ساقه‌اش مثلا «محمد رسول الله» است و پوست یا میوه‌اش زکات است؛ و چنین چیزهایی مفسرین گفته‌اند.
بارور شدن یک باور
مرجع تقلید شیعیان اظهار کرد: ولی حقیقت امر این است که یک باور در زندگی چقدر بارور می‌شود؟ یک باور شما به اینکه خدا هست و او حاضر و ناظر بر اعمال و رفتار ما است، و یک پیغمبری هم فرستاده است و من باید از این پیغمبر اطاعت کنم و این یک قول ثابت است که اگر به این حقیقت برسیم دیگر نماز، روزه، احسان به مردم، جهاد و... میوه‌های این حقیقت است.
یاری خداوند به کسانی که ایمان آوردند
وی بیان کرد: در آیه بعد خداوند می‌فرماید «یثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا»، اگر ایمان بیاورید، خداوند بقیه‌اش را انجام می‌دهد و بعد می‌فرماید «بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ»، اولاً ایمان‌تان را قوی کنید، دوماً این ایمان بارور می‌شود. مثل همان هسته خرمایی که یک نخل عظیم شود، ایمان هم چون بر محور حق است، بارور می‌شود. بعد می‌فرماید «فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَفِی الْآخِرَةِ»، پس اگر ایمان خود را قوی کردید، علاوه بر دنیا در آخرت هم خدا شما را یاری می‌کند.
معظم له گفت: همچنین خداوند در ادامه آیه می‌فرماید «وَیضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِینَ وَیفْعَلُ اللَّهُ مَا یشَاءُ» بر عکس جریان اهل ایمان بیان شده که ظالمان و ستمکاران که مخالف جریان حق و سنت‌های الهی و احکام شرع حرکت می‌کنند، اینها گمراه می‌شوند. حالا اگر از صبح تا شب کار هم کنند، به نتیجه نمی‌رسند، پس نگویید چرا و خدا هر چه بخواهد می‌کند و قدرت دست اوست. ما نمی‌توانیم سنت‌های الهی را تغییر دهیم.
زمینه‌سازی اسلام و بیعت با حضرت مهدی(عج)
وی اظهار کرد: یک مثال درباره حضرت عیسی(ع) است؛ ایشان مبشر به پیغمبری بود و به نظر بنده حضرت عیسی(ع) دو بشارت دارد، بشارت اول ایشان زمینه‌سازی اسلام است. هر پیغمبری زمینه‌ساز پیغمبر بعد بود و چون پیغمبر خاتم آخرین پیامبرخدا است، حضرت عیسی هم آخرین مبشر پیغمبران است و ایشان موحد بودند و راه را برای زمینه‌سازی اسلام هموار کردند که به نظر من اصل این حرکت جدی مردم به طرف اسلام و خدا، انبیاء(ع) بودند که وقتی به دوران حضرت عیسی(ع) رسید، حضرت عیسی(ع) مبشر بود و این بشارت سبب شد، که اسلام منتشر شود.
آیتاللهالعظمی مدرسی افزود: خیلی‌ها در دنیا اول به حضرت عیسی(ع) و بعد به اسلام ایمان آوردند. خیال می‌کنم آخر کار هم در همین زمان هم همین‌طور بشود، امروز بیش از میلیون‌ها نفر در دنیا پیروان حضرت عیسی(ع) هستند و به ایشان احترام می‌گذارند و ما مسلمانان هم به ایشان احترام می‌گذاریم. بشارت دوم این است که حضرت عیسی(ع) در آخرالزمان هم به زمین می‌آیند و مردم را به مهدی فاطمه(عج) بشارت می‌دهند. آن روز هم حضرت عیسی(ع) به همراه پیروانش که به او عشق می‌روزند، پشت سر حضرت مهدی فاطمه(عج) به اقامه نماز می‌ایستند.
حضرت عیسی(ع)؛ آیه‌ای از آیات الهی
وی بیان کرد: حالا حضرت عیسی(ع) کیست؟ قرآن در آیه 45 سوره آل عمران می‌فرماید «إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ یا مَرْیمُ إِنَّ اللَّهَ یبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیمَ وَجِیهًا فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ» چون فرشتگان مریم را گفتند که خدا تو را به کلمه خود بشارت می‌دهد که نامش مسیح (عیسی) پسر مریم است، که در دنیا و آخرت آبرومند و از مقربان درگاه خداست. در این آیه منظور از «بِكَلِمَةٍ مِنْهُ» این است که حضرت عیسی(ع) یک پاره‌ای و جزئی از آیات الهی است، حالا این کلمه‌ای که حضرت عیسی(ع) داشت از کجا شروع شد؟ شروع آن از همسر عمران بود، که همسر عمران احساس کرد باردار شده و در آن لحظه گفت خدایا این فرزندی که در شکم دارم، نذر تو باشد و همان لحظه آن فرزند در رحم را نذر خدا کرد.
نقش مادران در تربیت فرزندان پاک
مرجع تقلید شیعیان در کربلا گفت: و مثال دوم هم مادرهای خوبی که فرزندان و پسرهای خوبی تربیت می‌کنند و آن پسرها منشأ خیرات عظیمی در تاریخ می‌شوند، آن‌ها هم همین جریان هستند. ام‌البنین‌ها، مادرهای مراجع تقلید، مادرهای وعاظ و اگر ریشه‌یابی کنیم نسبت به خیلی از شخصیت‌های بزرگ جهان حتی در این مدت‌های اخیر می‌بینید که این مادرها بودند که اینها را تربیت کرده‌اند که این یک درس مهمی است.
امیرمحسن سلطان‌احمدی
مطالب مرتبط
