انس با قرآن و تمرین موحدشدن از مهمترین آثار شب قدر است

سیداحمد میرحسینی از اساتید حوزه و کارشناس و پژوهشگر حوزه اخلاق، 28 اردیبهشت در بیستمین نشست از سلسله نشست‌های چالش کرونا و زندگی مومنانه که به همت دانشکده الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران و جهاددانشگاهی واحد استان قم در حال برگزاری است، گفت: خداوند در آیه 12 سوره یس «إِنَّا نَحْنُ نُحْیِی الْمَوْتَی وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَکُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْنَاهُ فِی إِمَامٍ مُبِینٍ» بیان می‌کند که همه اموات در عرصه محشر حاضر می‌شوند.

وی افزود: همچنین، این آیه بیان می‌دارد که همه اعمال و آثار اعمال و زندگی انسان‌ها حتی آثار عمل انسان پس از مرگ، توسط خداوند ثبت می‌شود.

استاد حوزه بیان کرد: اگر انسان سنت و روش و منش خوب و بد را ایجاد کرده باشد و دیگران به آن عمل کنند، آثار این عمل برای انسان ثبت می‌شود. روایات زیادی هم در ذیل این آیه بیان شده است.

وی گفت: در بخش دیگری از این آیه به نکته امام مبین اشاره می‌شود. در اقوال بزرگان در ذیل این آیه بیان شده است که امام مبین یا لوح محفوظ است و یا نامه عمل است که نزد الهی ثبت شده است.

میرحسینی یادآورشد: در روایاتی بیان شده است که عده‌‍ای پس از نزول آیه استفسار کردند و گفتند که حتما منظور این آیه در لفظ امام مبین، همان تورات یا انجیل، یا قرآن است که پیامبر اکرم(ص) این نظرات را رد کردند. در همین هنگام امام علی(ع) وارد شدند و پیامبر به سمت ایشان نظر کردند و فرمودند که امام مبین، امام علی(ع) است.

وی با اشاره به اهمیت شب قدر بیان کرد: قرآن لیله القدر را از تمام شب‌های سال برتر می داند ولی این شب، مکتوم یا از اسرار الهی است. مکتوم بودن لیله القدر در طول سال از عنایات خداوند است زیرا عبد و بنده همیشه در مظان و معرض لغزش هستند، اگر بنا بر این باشد که هر شبی از شب های سال چنین احتمالی بر آن مترتب باشد بندگان همیشه روی به خدا می آورند.

وی گفت: وجود این شب در ماه مبارک رمضان بسیار محتمل است. یکی از جهاتی که زمینه فضل این ماه به سایر ماه‌ها را فراهم کرده، همین موضوع لیله القدر است. 5 شب در این ماه بر شب قدر محتمل هستند. یعنی شب نوزدهم، شب بیست یکم، شب بیست و سوم، شب بیست و هفتم و شب عید فطر. ولی در این بین بازهم سه شب به عنوان احتمال برتر بیان شده است.

استاد اخلاق حوزه، یادآورشد: در میان این سه شب، دو شب مورد عنایت بیشتری واقع شده است که در این بین بیست و یکم و بیست سوم محتمل‌تر است. در روایت بیان شده است که احیای هر دوشب را روا دارید ولی در بین این دو شب نیز احتمال بیشتر با بیست و سوم است.

استاد اخلاق حوزه با ذکر این مطلب که شواهد و قرائن بسیاری بر احتمال بیشتر شب قدر وجود دارد، گفت: در میان احتمالات احتمال شب قدر بودن شب بیست و سوم اقوی است. از جمله این مدعیات می‌توان به دعای وارده در شب بیست و سوم اشاره کرد که دعای بسیار روح‌بخشی است.

وی افزود: در این دعا می خوانیم که یَا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ در هیچ دعایی چنین مضامینی بیان نشده است که حتما این شب را به عنوان شب قدر معرفی کند. این دعا با این تعبیر و توجه به ساحت مقدس پروردگار و رب لیله القدر آغاز می‌شود. در ادامه دعا فرازها و مضامین عالی بیان شده است.

میر حسینی یادآورشد: در این دعا می خوانیم که خداوندا امشب می‌خواهم که نامه مرا در زمره اهل سعادت قرار بده و روح من را از در میان شهدا قرار ده و... . همچنین در این دعا به بحث قبولی توبه و ذکر و توجه به خدا اشاره شده است. اگر لیله القدر و پاسداشت آن رویه کسی شود، دیگر از خدا غافل نخواهد شد.

فضیلت شب 23 رمضان

وی گفت: حضرت زهرا(س) در روز بیست و دوم ماه رمضان مراقبت خاصی داشتند و کودکان را در روز به خواب رغبت می‌دادند تا خستگی به در کنند و سحر را بیدار بمانند. نقل است که امام صادق(ع) در یک ماه رمضان بیمار شدند و در شب بیست و سوم، امر فرمودند که بستر ایشان را به مسجد ببرند.

وی در ادامه با اشاره به مدعیات و اسناد دیگر افضل بودن شب بیست وسوم اظهارکرد: بادیه نشین خدمت رسول الله عرضی آورد که ما تنها یک بار می‌توانیم در طول سال به سمت شهر شما بیاییم و شما چه روزی را پیشنهاد می دهیم. پیامبر اکرم(ص) فرمودند که از میان ماه‌ها رمضان و از میان شب ها، شب بیست و سوم به شهر بیایید.

وی گفت: تلاش پیامبر و حضرات معصومین(ع) برای بیدار ماندن اصحاب و اطرافیان خود در شب بیست سوم و حضور آنها در محفل عبادی از مدعیات کسانی است که شب بیست وسوم را محتمل‌ترین شب قدر می‌دانند. اعمال شب قدر در منابع ما مشخص است و برخی از مومنین حداکثر این عبادات مذکور را به جا می آورند ولی بسیاری از مردم سعی می‌کنند در حدود اصلی که در روایات آمده این شب را پاس دارند.

این استاد حوزه با ذکر این مطلب که بر اساس روایات بسیار مهم گفت و شنود و مذاکره و بحث علمی از مهمترین و اصلی‌ترین عباداتی است که برای این شب سفارش شده است، افزود: البته بحث علمی نیز یک الگو و جوهره اصلی دارد که باید رعایت شود.

وی گفت: مبحث علم در قرآن در آیاتی چون آیه 77 سوره قصص و آیات دیگر بیان شده است. آیات 9 به بعد سوره زمر نیز به بحث عالم واقعی اشاره می‌کند. قرآن دنبال این تعبیر است که علم انسان به کجا منتهی می شود و جنس علم، چه جنسی است؟.

وی افزود: گاهی هر رشته و گرایش علمی می‌تواند مصداقی برای علم اعلی باشد و بالعکس آن نیز صادق است. علم دارای حساب خاصی است که در این شب قدر نیز منزلت عالی دارد. اگر انگیزه الهی در کنار علوم جای گیرد همه مشکلات و دعواها حل می شود و همه امور شکل گیر به خود می گیرد. در روایات آمده است که اگر کسی با علم خلوت کرد همین خلوت نیز برای او محفل انس است.

میرحسینی بااشاره به حالات ابن الحسین بلخی از دانشمندان نامدار قرن چهارم گفت: وی روزی مشغول مطالعه بود و فرد بیسوادی بر وی وارد شد و گفت که من در کنار شما حضور یافتم که شما را از تنهایی در بیاورم. در این هنگام پاسخ شنید که تا کنون تنها نبودم و الان تنها شدم. رودکی در فقدان این عالم نیز شعر بسیار معروف و زیبایی سروده که نشان دهنده جایگاه وی است.

وی اظهارکرد: دانایی اصل بسیار مهمی در دین است و ابزار دانایی نیز همین کتاب است. در کنار ابزار علمی نیز می توانیم به نکات دیگری توجه کنیم. قرآن کریم نیز ما را در راستای رسیدن به علم واقعی کمک می‌رساند.

وی با ذکر این مطلب که یکی از مهمترین سفارشات در خصوص درک شب قدر، بیدار ماندن این شب است، یادآورشد: ولی باید بدانیم کیفیت بیدارماندن در این شب چیست؟ مذاکره علمی و عبادات و تفکر از جمله مهمترین ابعاد عبادی شب قدر است.

ادعیه‌های عالی

وی گفت: اعمال شب قدر شامل طهارت و نمازها و دعاهای عالیه است. از جمله این ادعیه می توان به جوشن کبیر و ابوحمزه ثمالی اشاره کرد که از جمله ادعیه عالی است که قطعا هیچ کسی همچون ائمه اطهار(ع) نمی‌توانند در این بعد مضامین عالیه بیافریند. قرائت قرآن نیز از جمله اعمال مهم این شب است.

وی اظهارکرد: انس با قرآن کریم باید با این آیات سفارش شده نیز بیش از پیش باشد. مرور و تدبر در آیاتی چون آیه 7 سوره روم و 64 سوره عنکبوت بسیار مهم است. این تعابیر تکان دهنده هستند و می توانند زندگی ما را متحول کنند. آیه 103 و 104سوره کهف و آیه 90 سوره نحل از جمله همین آیاتی است که حتما باید در کنار آنها ایستاد و از معارف آنها استفاده کرد.

استاد حوزه با ذکر این مطلب که انسان در شب قدر باید توحید را به زندگی بیاورد و همه زندگی او مملو از حضور خدا باشد، یادآورشد: اگر نماز سفارش شده امشب شامل قرائت 7 بار سوره توحید است به جهت اهمیت موحد شدن انسان است. بسیاری از انسان‌ها ابعاد شرک را در زندگی خود دارند که باید آنها را رفع کنند.