خسارت 1000 میلیارد تومانی کرونا به فرهنگ و هنر/ صدور مجوز اثر براساس قوانین بالادستی است

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدعباس صالحی در ابتدای برنامه نگاه یک، هفته دولت و روز جهانی عکس را تبریک گفت و اظهار کرد: عکاسان در تصویرگری، تصویریابی و نگهداری زندگی اجتماعی و فضا‌های خاص تلاش می‌کنند و در ایام شیوع کرونا هم به طور ویژه به کمک حوزه تصویرسازی در این زمینه آمده‌اند.

 

 

وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه در زمان تصدی بر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۹ کلان برنامه به عنوان نقشه راه این وزارتخانه اعلام کردید و تاکنون چه مقدار از آن کلان برنامه‌ها محقق شده است، گفت: در ابتدای تصدی بر این وزاتخانه ۹ کلان برنامه تعریف شد و در ۳ سال گذشته به دنبال تحقق آن‌ها بوده‌ایم. یکی از این برنامه‌ها تکیه بر ظرفیت‌های مردمی در عرصه فرهنگ و هنر بوده است. به این معنا که ظرفیت عرصه فرهنگ و هنر می‌تواند بر مردم تکیه کند. مردم مهم هستند.

 

صالحی تصریح کرد: بر این اساس چند اتفاق افتاده که از آن جمله توجه بر کانون‌های فراگیر حوزه فرهنگ و هنر است. تشکل‌های سراسری در اغلب صنوف فرهنگ و هنر غیر ممکن بوده و هست. در این زمینه مقدماتی با وزارت کار و امور اجتماعی شد که در هیات دولت نیز مطرح شد تا بتوانند تشکل‌های سراسری داشته و حتی امکان اتحادیه بزرگ داشته باشند. با این نوع اتفاقات در واقع جریانی پیش می‌آید که حوزه فرهنگ و هنر بتواند جایگاه واقعی خود را به دست آورد. به عنوان مثال اتحادیه ناشران با اینکه سابقه ۵۰ ساله هم دارد، ولی دارای اتحادیه کشوری نبوده است و با این نوع نگاه‌ها تقویت مردمی عرصه فرهنگ و هنر مورد توجه قرارگرفت و در این مسیر متغیر‌های زیادی هم دنبال شد.

 

 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برنامه دوم را بهبود کسب و کار‌های فرهنگ و هنر برشمرد و ادامه داد: در این زمینه هم چند مسئله کلان تعریف شد؛ اینکه موضوع فرهنگ و هنر در ردیف اشتغال و حمایت اشتغال دولتی قرار بگیرد و بر این اساس بیمه بیکاری اصحاب فرهنگ و هنر را دنبال می‌کنیم.

 

وی در ادامه به برنامه سوم اشاره کرد و افزود: سومین برنامه، عمومی سازی دسترسی فرهنگ است تا رویداد‌ها و تولیدات فرهنگی و هنری توزیع مناسب پیدا کنند. یکی از قدم‌هایی که در ۳ سال گذشته در امتداد اقدامات قبل از آن صورت گرفته امضای تفاهم‌نامه با استانداری‌ها در فضای فرهنگی است که سرعت گرفته است. در این بازه زمانی با ۲۰ استانداری امضای تفاهم‌نامه داشته‌ایم. در سال ۹۸، ۲۳۰ هزار رویداد فرهنگی و هنری در استان‌ها داشته‌ایم. ۱۰۰ سینما در سال ۹۸ در استان‌ها بازسازی و یا ساخته شده است. طرح امید در حوزه سینمایی هم شروع به کار کرده و در حوزه کتابخانه‌های عمومی هم ۷۰ کتابخانه شهری و ... در این مدت شکل گرفته است.

 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد: عمومی‌سازی دامنه وسیعی دارد که نباید تولیدات و رویداد‌ها در تهران بماند و جریان تولید فرهنگ و هنر همه کشور را در بربگیرد تا شعار ایران تنها تهران نیست تحقق یابد.

 

 

وی ادامه داد: برنامه دیگر مناسبات فرهنگی و هنر کشور در جامعه بین الملل در قالب دیپلماسی فرهنگی است. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مجموعه معاونت‌ها و بخش‌های مختلف این وزارتخانه اقدامات قابل توجهی در ۳ سال گذشته در این حوزه داشته است. ۳۶ موافقتنامه با کشور‌های مختلف انجام شده که فرصت تبادلات فرهنگی و هنری کشور با جامعه بین الملل را فراهم می‌آورد.

 

صالحی در ادامه اعلام برنامه‌های این وزارتخانه در راستای ۹ کلان برنامه خود، گفت: شفاف سازی از دیگر این برنامه‌ها است که حوزه فرهنگ و هنر به دلیل نسبت با گروه‌های مرجع اجتماعی و مردمی، باید در ارائه رویداد‌های خود شفاف عمل کند، زیرا فاصله‌های ارتباطی کمتر می‌شود. بر همین اساس معاونت‌ها و سازمان‌های وزارتخانه، رویدادها، جشنواره ها، مجموعه حمایت‌ها و قرارداد‌های خود را منتشر می‌کنند.

 

 

وی ادامه داد: دولت الکترونیک و هوشمند از دیگر برنامه‌های این وزارتخانه است که دنبال شده است. هر چقدر به طرف دولت الکترونیک حرکت کنیم موجب تسهیل خدمات و پیشگیری از فساد و همچنین قابلیت داده کاوی اطلاعات در حوزه فرهنگ و هنر می‌شود. تا مهر امسال موضوع پنجره واحد و انجام تمامی امور از طریق سامانه‌ها انجام می‌شود. بیش از ۱۳۰ مجوز داشته‌ایم که در این مدت به ۳۶ مجوز تقلیل یافته است.

 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ارتقای محتوای حوزه فرهنگ و هنر را از دیگر برنامه‌های این وزارتخانه برشمرد و افزود: در حوزه کمی توسعه قابل توجهی داشته ایم و در حوزه کیفی که دارای اهمیت هم است با تعریفی مسیر حرکت ۵ موضوع را با پژوهش‌های میدانی و کتابخانه‌ای داشته‌ایم که باید همبستگی اجتماعی را در ۵ موضوع امید و نشاط اجتماعی، تحکیم خانواده، عزت و قدرت ملی، مسئولیت پذیری فرهنگی و اجتماعی و مبارزه با بی‌عدالتی و فساد دنبال کنیم؛ و این منجر به اعتماد مردم به مردم و مردم به حاکمیت می‌شود.

 

وی در عین تشریح برنامه‌های ۹ گانه خود تأکید کرد: انسجام فرهنگی و گفت و گوی فرهنگی نقشه راه ما در این ۹ کلان برنامه بوده است.

 

 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه مقام معظم رهبری اقتصاد و فرهنگ را دو اولویت مهم کشور می‌دانند؛ بنابراین فرهنگ چه جایگاهی در پیشبرد اهداف کشور دارد و فاصله ما با آنچه هستیم و آنچه باید باشیم چقدر است، گفت: در ابتدا باید بدانیم با چه نگاهی به این موضوع نگاه می‌کنیم. باید قسمت پر لیوان را دید، ولی نه به معنای نادیده گرفتن کاستی‌ها. نباید فرهنگ را دست کم گرفت. بخش قابل توجهی از تاب‌آوری کشور در مواجهه با مشکلات اخیر ریشه در فرهنگ کشور ما دارد و فرهنگ منجر به تاب‌آوری در مقابله با مشکلات شده که کرونا یکی از این موارد است.

 

وی در ادامه داد: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در زمینه ویروس کرونا نتایج قابل توجهی را به دست آورده است. کرونا با اینکه موضوع بهداشتی است، ولی اینکه ریشه‌های فرهنگی چگونه به کمک آن آمده است قابل بررسی است. در این پژوهش‌ها سوال شده که در زمان شیوع کرونا چقدر به قشر ضعیف کمک کرده‌اید و ۴۰ درصد پاسخ داده‌اند که به اقشار ضعیف جامعه کمک کرده‌اند. ما جامعه با تعاون اجتماعی داریم که گاهی به آن کمتر توجه می‌شود. به عنوان مثال در شرایط تحریم و شیوع کرونا زمینه‌های بیشتری وجود داشت تا اتفاقات بد بیفتد، اما بر اساس پژوهش صورت گرفته از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات نشان داده شد که بر اساس فرهنگ جمعی کشور، بیش از ۴۰ درصد از مردم به قشر فقیر جامعه کمک کرده‌اند.

 

صالحی افزود: همچنین در پیمایش دیگری ۷۴ درصد از مردم به نهاد سلامت و جامعه پزشکی کشور اعتماد داشته اند و این نشان می‌دهد که حرمت به پزشک و جامعه پزشکان در کشور ما از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ بنابراین فرهنگ اجتماعی ما دارای اضلاعی است که به اعتبار مقوم‌های هویتی و تاریخی خود قابل توجه است.

 

وی در پاسخ به اینکه پس چرا این اتفاقات کمتر نمود دارد و آیا به دلیل تبلیغات کم در این زمینه است، گفت: عوامل متعددی وجود دارد. گاهی به دلیل عادت و طبیعی شدن و یا عدم بازروایت درست از اقدامات است که گاهی اقدامات دیده نمی‌شود؛ بنابراین روایت گری درست، دقیق و جذاب اهمیت دارد. نباید بخش‌های ایجابی و مثبت حوزه فرهنگ را دست کم بگیریم.

 

 

صالحی در ادامه گفت: درباره نیمه خالی لیوان هم باید گفت که باور‌های دینی ما در حوزه‌هایی قابل اعتناست. اما اینکه چقدر مصرف فرهنگی داریم باید گفت که به شکل کمیت‌پذیر ضعف داریم و این بر حوزه تولید اقتصاد و توزیع آن تاثیر می‌گذارد. بخش دیگری که در آن آسیب پذیری داشته ایم این است که ما در جامعه‌ای هستیم که فرهنگ مثبت کنجکاوی دارد و به دنبال حرف‌های تازه است و این ویژگی مثبتی است، ولی در آنجایی که در مبادلات قرار می‌گیرد اگر در موازات حرکت نکند تحریک پذیر می‌شود؛ بنابراین باید تبادل و توازن بین کنجکاوری و مبادلات و تولیدات داخلی و خارجی را حفظ کنیم.

 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره اینکه کرونا در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه فرهنگ و هنر کشور اثر مخرب داشته و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای جبران این خسارت‌ها چه اقداماتی داشته است، افزود: کرونا در حوزه‌های مختلف اجتماعی و به طور ویژه در حوزه فرهنگ و هنر خسارت‌هایی را وارد کرده است. یکی از ویژگی‌های حوزه فرهنگ و هنر ذات جمع گرایانه آن است و محصولات، رویداد‌ها و تعاملاتش به صورت جمع گرایانه است و در زمان شیوع کرونا حوزه فرهنگ و هنر بیش از هر حوزه دیگری آسیب دیده است.

 

وی ادامه داد: در این مدت حوزه‌های مختلف فرهنگی و هنری تعطیل شدند و برخی هم به صورت شبهه تعطیل هستند. تا ۲۴ فروردین امسال برآورد خسارت‌های ناشی از کرونا بر بخش فرهنگ و هنر کشور هزار میلیارد تومان بود که دامنه آن بسیار وسیع بود. به عنوان مثال نمایشگاه کتاب تهران در سال گذشته ۱۲۰ تا ۱۳۰ میلیارد تومان فروش داشته است. حوزه سینما در سال گذشته تا اسفند ۳۰۰ میلیارد تومان فروش سینما داشته است؛ و یا در بخش‌های دیگر از جمله موسیقی و هنر‌های تجسمی نیز خسارت‌هایی داشته ایم. سالن‌های نمایشی تهران که حدود ۱۲۰ سالن است تعطیل شدند و در شهرستان‌ها هم به همین شکل بود.

 

 

صالحی در عین حال تصریح کرد: بنابراین با توجه به این خسارت‌ها در ابتدای شیوع این ویروس بحث‌های مفصلی با دولت داشتیم. شرایط دولت را هم ما و هم مردم می‌دانند و درک می‌کنند؛ بنابراین متوجه مشکلات دولت در تامین منابع هستیم، ولی اقداماتی هم در این زمینه برای خسارت دیده‌ها در این حوزه شده است که بیمه هنرمندان یکی از این اقدامات است. بخش بیمه پرداخت شخصی در ۳ ماهه اول امسال با مبلغ ۳۵ میلیارد تومان از صندوق اعتباری هنر برای کسانی که بیمه این صندوق بودند، پرداخت شد.

 

وی ادامه داد: از دیگر اقدامات در این حوزه این بود که حوزه فرهنگ و هنر در فضای رسته‌های فرهنگی و تسهیلات قرار گرفتند و تاکنون حدود ۶۰۲ میلیارد تومان اصحاب فرهنگ و هنر در سامانه کارا ثبت نام کرده اند که ۱۲۰ میلیارد تومان از این مبلغ پرداخت شده است.

 

 

صالحی افزود: همچنین با کمک آقایان جهانگیری و نوبخت هم توانستیم ۱۲۰ میلیارد تومان به عنوان کمک تسهیلات معیشتی برای اعضای صندوق اعتباری هنر دریافت کنیم. با ۲۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ارزان قیمت هم موافقت شده که به زودی در اختیار اصحاب فرهنگ و هنر قرار می‌گیرد.

 

وی درباره اینکه با توجه به شیوع کرونا تمهیداتی لازم است که فعالیت‌های فرهنگی و هنری متوقف نشود و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چه سیاست‌های جدیدی در این زمینه دارد، گفت: در ابتدا فکر می‌کردیم مدت شیوع این ویروس کوتاه است، ولی اکنون اقدامات متعددی لازم است تا خسارت‌های ناشی از آن را به حداقل برسانیم و بتوانیم فضای فرهنگ و هنر کشور را سر پا نگه داریم. در زمان شیوع کرونا فضای فرهنگ به اقتصاد مجازی نزدیک شد؛ و شاید از قبل این نیاز وجود داشت و کرونا ضرورت آن را بیشتر کرده و اصحاب فرهنگ و هنر با آن ارتباط برقرار کرده اند. مثلا تئاتر‌ها و کنسرت‌های آنلاین در این مدت برگزار شد. عرضه هنر‌های تجسمی به صورت آنلاین و برگزاری جشنواره موسیقی جوان به صورت آنلاین از دیگر این برنامه‌ها بود؛ بنابراین یکی از رویکرد‌های اساسی که می‌تواند کمک کننده باشد فضای مجازی است که به کمک فضا‌های حقیقی می‌آید، ولی در این میان باید به صیانت از مالکیت معنوی و اقتصادی آثار هم توجه داشته باشیم.

 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اینکه در زمان شیوع کرونا شاهد پخش برخی فیلم‌های دارای پروانه نمایش در فضای مجازی بودیم و این اقدام چقدر می‌تواند پایدار باشد، افزود: همیشه در فضای جدید ابتدا به ایجاد ذائقه سازی باید پرداخت و بعد از آن به اقتصاد آن می‌پردازیم. مثلا در حوزه موسیقی آنلاین ابتدا به این فکر کردیم که آیا از آن استقبال می‌شود و یا مثلا در حوزه تئاتر که مصرف کننده کمتری دارد از طریق پخش آنلاین فضا‌های وسیع تری را پوشش می‌دهد. بنابراین؛ این نوع برگزاری فرصت اقتصادی شدن بیشتری را ایجاد می‌کند. اقتصادی کردن پخش آنلاین با گسترش ذائقه‌ها و عادت کردن به آن پدید می‌آید و می‌توانیم فضا‌های جدید دیگری در حوزه اقتصاد فرهنگ و هنر ایجاد کنیم.

 

 

عضو کابینه تدبیر و امید در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول کمیته اطلاع رسانی ستاد ملی مقابله با کروناست چه میزان همکاری رسانه‌ها و بخش‌های هنری را داشته است، گفت حوزه رسانه نسبت به دیگر بخش‌های جامعه سریع‌تر آغاز به کار کرد. در بهمن سال گذشته مسئولان وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی با رسانه‌ها جلساتی داشتند و بعد از آن ستاد ملی مقابله با کرونا شکل گرفت و سپس کمیته اطلاع رسانی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شد. در ذیل آن ستاد خبری هم ایجاد شد که الهامی بود از ستاد تبلیغات جنگ که ترکیبی از دستگاه‌های اجتماعی، خبرگزاری‌های مهم و صدا و سیما بود. همچنین شورای اطلاع رسانی استان‌ها هم به ریاست استاندار و دبیری مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شد که ۲۰۰ جلسه در استان‌ها برگزار شد؛ بنابراین در شش ماه گذشته تجربه رسانه‌ای خوبی داشته‌ایم و خبرگزاری ها، سایت های، خبری شبکه‌های اجتماعی و ... با کمیته اطلاع رسانی ستاد ملی مقابله با کرونا همکاری خوبی داشته‌اند تا بتوانیم از این طریق در ایام شیوع کرونا مرجعیت داخلی رسانه‌ای ایجاد کنیم.

 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اینکه یکی از انتظارات از این وزارتخانه نظارت بر تولیدات فرهنگی و هنری است و برخی از ضعف بر این نظارت گلایه دارند و آن را مغایر با ارزش‌های سبک زندگی ایرانی و اسلامی می‌دانند، گفت: نظارت‌ها بر فعالیت‌های فرهنگی و هنری دارای چند مسیر است که باید توازن آن را حفظ کنیم. مانع نشدن از آزادی‌های فردی و خلاق افراد یکی از این مسیرهاست؛ بنابراین هرچقدر جریان خلاق را حفظ کنیم تولیدات آثار با نوآوری بیشتر همراه است. دومین مسیر حفاظت از ارزش‌های اخلاقی و هویتی افراد است.  وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید تلاش کند این دو مسیر را به عنوان دوگانه مکمل و در کنار هم جلو ببرد.

 

 

وی در ادامه تصریح کرد: با توجه به این دو مسیر دو نگاه و دو نظر هم در جامعه وجود دارد که برخی با مسیر اول و برخی هم با مسیر دوم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مخالف هستند؛ و ظرافت کار در همین نکته است و تلاش من و همکارانم این است که در مقام عمل پیگیر کار در این حوزه باشیم. برخی با نگاه اول و برخی با نگاه دوم به این نظارت‌ها توجه می‌کنند و ممکن است در این میان برخی از خلاقیت‌ها کور شود و از طرفی با نگاه اول برخی حس کنند که معنای آزادی خلاقیت این است که می‌شود هر چیزی را عرضه کرد، بدون توجه به ارزش‌های اجتماعی، انسانی و .... ولی ما در این مدت تلاش کرده‌ایم که هم فکر و هم عمل عمل کنیم. مثلاً سال گذشته در بخش کتاب ۹۵ هزار کتاب برای بررسی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل داده شده است. ۲۰۰ فیلم اولی‌ها و حرفه‌ای هم برای اخذ مجوز به این وزارتخانه در سال گذشته ارائه شده است. ۱۷۰۰ نمایش فقط در تهران و در بخش ترانه‌ها ۲۰ هزار قطعه ترانه آمده است. در این حجم از آثار رسیده برا‌ی ارائه مجوز فعالیت برخی افراد با نگاه خلاقیت به آن توجه می‌کنند و مواردی را که غیرمجاز و یا مشروط اعلام می‌شود را تصور می‌کنند که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با آزادی اندیشه مخالف است و با همین نگاه به نقد این وزارتخانه می‌پردازند. از منظر آن‌ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وزارتخانه سانسور است؛ بنابراین تلاش می‌کنیم با مولفان و تهیه‌کنندگان از طریق گفتگو موارد مشروطی آثار را کاهش دهیم.

 

وی در عین حال تصریح کرد: از طرفی هم برخی هنجار‌های اجتماعی در جامعه وجود دارد که نمی‌توان به آن‌ها بی‌توجه بود. در بخش نظارت برخی دیگر از افراد تصورشان این است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به راحتی مجوز یک اثر را بدون بررسی ارائه می‌دهد. این در حالی است که ما دارای قوانین بالا دستی هستیم و براساس آن عمل می‌کنیم.

 

وی درباره برخی ترانه‌های مورد استفاده در موسیقی و عدم توجه به اسطوره سازی از طریق سینمای کشور گفت: یکی از بحث‌های مهم که باید مورد توجه بیش از پیش قرارد بگیرد زبان فارسی است که به عنوان میراث ملی به شمار می‌آید؛ بنابراین باید به آن تعصب و توجه داشته باشیم و در حوزه شعر و ترانه هم باید توجه بیشتری کنیم. در شورای ترانه و شعر پیشکسوتان برجسته‌ای حضور دارند. در عین حال ما در مقابل موج‌هایی به شکل موسیقی‌های زیرزمینی و خارجی هستیم که فشار‌های زیادی در این زمینه بر ما وارد می‌کند. تعداد ترانه‌هایی که مردود شده اند قابل توجه است. اصل کار ما نیز تأکید بر اصلاح است. دومین موضوعی که باید به آن حساس باشیم مرز بین اخلاق انسانی و فراتر از آن اخلاق فطری است.

 

 

صالحی گفت: در حوزه اسطوره سازی که امر مهمی است باید گفت که سینما می‌تواند اسطوره‌های تاریخی را به اسطوره‌های تصویری و سپس به اسطوره‌های ذهنی مبدل کند، زیرا جامعه بدون اسطوره ماندگار نیست و انتظار از سینمای ایران باید بالا باشد. سینمای کشور ما در منطقه بی رقیب و در برخی از کشور‌های توسعه یافته هم کم رقیب است. قدم‌هایی هم در این زمینه در حوزه‌ها مختلف برداشته شده است؛ مثلا اسطوره سازی از شهید چمران که تا قبل از آن بیشتر به صورت مکتوب معرفی می‌شد و یا فیلم ۲۳ نفر و ... از جمله نمونه‌های اسطوره سازی در سینمای کشورمان است.

 

وی در پایان در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه چرا از نمایش‌نامه‌های خارجی بیشتر از نمایش‌نامه‌های داخلی استفاده می‌شود، گفت: از دهه چهل با این موضوع رو به رو بوده‌ایم که باید تئاتر ایرانی داشته باشیم و بزرگانی مثل علی نصیریان و برخی از پیشکسوتان این حوزه دغدغه این امر را داشته‌اند که باید در این حوزه با فرم و سلایق خود نسبت برقرار کنیم. به نظرم در این زمینه ضعیف نیستیم، ولی در عین حال قوی هم نیستیم. قدم‌هایی را هم در این زمینه برداشته‌ایم و هنر‌های نمایشی با مفاد مضمون و نوع فرم هم کم نیستند. ولی جریان عرضه تئاتر با نمایش نامه‌های خارجی فراوان است که علت های متعددی دارد که راه حل آن این است که تئاتر ایرانی بیشتر دیده شود و به دیده شدن بیشتر آن کمک کنیم.