اصول تبلیغی، تربیتی و مبارزاتی امام سجاد(ع) / علوم انسانی از صحیفه سجادیه بی‌بهره مانده است

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسوی‌مطلق، استاد حوزه علمیه و پژوهشگر دینی، در گفت‌وگو با ایکنا، پیرامون موضوع هدایت از نگاه امام سجاد(ع) و راهکارهای هدایتی صحیفه سجادیه برای جامعه امروز، گفت: هدایت مهمترین رسالت انبیا و اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) است. امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه در موارد مختلفی، موضوع هدایت را بیان کرده‌اند و هدایت را از آن خدا می‌دانند و می‌فرمایند، هر کسی که خدا او را هدایت کند، گمراهی و انحرافات دیگران او را گمراه نسازد «وَ مَنْ هَدَیتَ لَمْ یغْوِهِ إِضْلَالُ الْمُضِلِّینَ»؛ در واقع وقتی که معتقد باشیم هدایت از آن خداست و مردم را در دامان خدای متعال قرار دهیم، عمر و مسیر حرکتمان به سمت خدای متعال بیمه می‌شود، چراکه دیگر «إِضْلَالُ الْمُضِلِّینَ» کارساز نیست.

وی با بیان اینکه هدایت به معنای تربیت است و کسی که هادی مردم است باید مردم را تربیت کند، افزود: امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه اصول تربیتی را رابطه انسان با خدا و رابطه انسان با انسان می‌داند؛ اگر می‌خواهیم هدایت شویم باید انس بگیریم و معارف بلند صحیفه سجادیه را بفهمیم. بر همین اساس بهترین و ناب‌ترین مباحث توحیدی، اخلاقی، ولایی، عبادی، خانوادگی، سیاسی و اجتماعی در گنجینه صحیفه سجادیه و سایر ادعیه امام سجاد(ع) آمده است.

روش مبارزات تبلیغی امام سجاد(ع)

این پژوهشگر دینی، با اشاره به روش مبارزات تبلیغی امام سجاد(ع)، گفت: روش‌های مبارزات تبلیغی امام سجاد(ع)، بر سه موضوع استوار بود. یک موضوع با سلاح اشک و گریه بر اباعبدالله(ع)، روش دیگر اکرام و سخاوت بین دوستان و دشمنان و روش دیگر دعا بود؛ لذا ادعیه بسیار بلندی از وجود مقدس امام‌العارفین حضرت سجاد(ع) صادر شده است. همین مناجات خمس عشر که در مفاتیح الجنان آمده است، جزء ادعیه بسیار بلند این امام همام است.

این استاد حوزه علمیه، با بیان اینکه در مورد دعاهای امام سجاد(ع) کم‌کاری بسیاری شده است، خصوصاً همین یک جلد از صحیفه سجادیه که امروز مشهور است و در اختیار ما قرار دارد، گفت: متأسفانه به همین کتاب مشهوری هم که در اختیار جامعه است، آنچنان که باید پرداخته نشده است.

مهجوریت قرآن؛ علت مهجوریت صحیفه سجادیه

حجت‌الاسلام والمسلمین موسوی‌مطلق، در پاسخ به سؤالی مبنی بر علل مهجوریت صحیفه سجادیه و دیگر کتب اسلامی از جمله نهج‌البلاغه، گفت: علل مهجوریت کتبی مانند صحیفه سجادیه و نهج‌البلاغه به مهجوریت قرآن بازمی‌گردد. اگر همگی تلاش می‌کردیم که قرآن از مهجوریت خارج شود، قطعاً صحیفه سجادیه و سایر معارف نیز از مهجوریت بیرون می‎آمد؛ چراکه برای درک معارف بلند قرآنی نیازمند مراجعه به این دو اثر ارزشمند داریم.

وی عملکرد جوامع علمی را از دیگر دلایل مهجوریت صحیفه سجادیه دانست و گفت: اینشتین نظریه‌ای دارد که تا به امروز بیش از 20 هزار مقاله‌ و شرح و پایان‌نامه برای آن نوشته شده است، اما جوامع علمی ما تا امروز چند شرح بر نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه و یا سایر معارف اسلامی نوشته‌اند؟ پس حوزه علیمه و دانشگاه در این خصوص مقصر هستند و باید پاسخگوی دلایل مهجوریت صحیفه مقدسه سجادیه باشند.

رشته‌های علوم انسانی و اسلامی رنگ و بوی صحیفه سجادیه ندارند

وی با بیان اینکه وقتی رشته‌های علوم انسانی و اسلامی ما آنچنان که باید رنگ و بوی نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه ندارند، نباید توقع داشته باشیم که از این دو کتاب آنچنان که باید قدردانی شده و شناخته شوند، گفت: در بعضی از جوامع علمی ما مانند حوزه‌های علمیه این کتب را به عنوان دروس جنبی یاد می‌کنند، نه دروس اصلی؛ لذا تا زمانی که این اثر ارزشمند جزء دروس جنبی باشد، حقیقت دین و معارف ناب اسلامی را درک نمی‌کنیم.

این استاد حوزه علمیه با تأکید بر اینکه اصلاح را باید از جوامع علمی آغاز کنیم، تصریح کرد: حوزه‌ و دانشگاه‌ بیش از پیش باید نسبت به مهجوریت‌زدایی از صحیفه سجادیه اقدام کند. البته در حوزه‌های علمیه مرسوم است که در آثار و گفتار خودشان از این کتب استفاده شود و حتی همین آثاری نیز که تا کنون خلق شده است، عموماً از حوزه نشئت گرفته شده است و دانشگاه و سایر مراکز علمی نیز باید اهتمام بیشتری به موضوع صحیفه سجادیه و سایر ادعیه وجود مقدس امام سجاد(ع) داشته باشند.

گسترش معارف صحیفه سجادیه به زبان ساده

حجت‌الاسلام والمسلمین موسوی‌مطلق، با بیان اینکه کتابی که در اختیار ما قرار دارد، جلد مشهور صحیفه سجادیه است، اما سایر ادعیه حضرت حدود پنج مجلد است که یکی از فضلا این کتاب را تدوین کرده و سایر ادعیه را نیز در آن آورده است، گفت: نکته مهم این است که ما نتوانستیم کتاب صحیفه سجادیه را به زیان ساده برای  سطوح مختلف جامعه منتشر کنیم؛ لذا طبیعی است که این کتب مهجور می‌ماند؛ در حال حاضر در همین شرح‌هایی نیز که از این کتب نوشته شده و منتشر می‌شود، عموماً شرح‌های علمی است و برای عموم مردم، به ویژه جوانان و نوجوانان شرح روان و ساده‌ای نیست و با ادبیات و زبان روز و حتی زبان کودک و نوجوان نوشته نشده است.

وی با اشاره به اینکه حکومت‌ها همیشه یکی از عوامل مهجوریت معارف حقه اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) بوده‌اند که بروز و ظهور آن در نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه و سایر ادعیه و زیارات ما هست، اظهار کرد: زمانی که حکومت‌ها در دست غیر دوستان اهل‌بیت(ع) بود، طبیعتاً توقعی در این خصوص وجود نداشت، اما در آن زمان نیز علما با وجود اینکه در شرایط سخت زندگی می‌کردند، سعی و تلاش خودشان را بکار می‌گرفتند تا معارف اهل‌بیت(ع) را منتشر کنند اما امروز که حکومت ما حکومت تشیع است، بیش از پیش باید به این معارف توجه شود.

ضعف رسانه ملی در تبلیغ صحیفه سجادیه

این استاد حوزه علمیه تصریح کرد: نکته بعدی ضعف عملکرد رسانه ملی در این زمینه است که کم‌کاری بسیاری داشته است. اگر فعالیتی نیز صورت گرفته به صورت مختصر و یاد و در حد چند برنامه پیرامون شرح صحیفه مقدسه سجادیه بوده است، این در حالی است که بیش از این می‌توان با ساخت برنامه‌های مختلف در این حوزه کار کرد.

وی تأکید کرد: امروز در شرایطی قرار داریم که مردم نگران تربیت و آینده فرزندانشان هستند و گاهی هم مراجعه می‌کنند و می‌گویند ما اصول تربیتی را رعایت می‌کنیم و می‌دانیم که باید دعا هم کنیم و از خدا کمک بخواهیم، اما نحوه چگونگی دعا را نمی‌دانیم؛ سفارش ما همین دعای بیست و پنجم صحیفه سجادیه است که برای امروز ما باید زیاد خوانده و شرح داده شود. رسانه ملی باید در رابطه با دعای هفتم صحیفه سجادیه که مقام معظم رهبری در ابتدای شیوع ویروس منحوس کرونا نسبت به آن تأکیداتی فرمودند، کار بیشتری انجام دهد.

وی با بیان اینکه در حق اهل‌بیت(ع) کوتاهی بسیاری کرده‌ایم، به ایکنا گفت: چهارده معصوم داریم که هنوز نتوانسته‌ایم تولیدات فاخری برای آنها داشته باشیم. البته برای پیامبر عظیم‌الشأن اسلام، حضرت علی(ع)، امام حسن(ع)، امام رضا(ع) و مختار که به جریان امام حسین(ع) می‌پردازد، برنامه‌هایی داشتیم، اما برای سایر ائمه(ع) هیچ کاری نکردیم و این نشان می‌دهد که ائمه ما در بلاد شیعه غریب هستند؛ پس چه توقعی باید داشت که مردم، آنچنان که باید این ذوات مقدس، بزرگواران و سروران را بشناسند.

گفت‌وگو از وهاب خدابخشی