ارتقای عقلانیت و هم‌افزایی سیاسی خروجی حقیقت اربعین است
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: هم‌افزایی سیاسی، خروجی حقیقت اربعین است که می‌تواند کارگزاران سیاسی را هدایت کند و باعث ارتقای عقلانیت سیاسی در جامعه شود، لذا اربعین و عاشورا می‌توانند کاربست جدی در تغییر رفتار، اندیشه و گرایش ما ایجاد کنند و این نم دریای اربعین با استفاده از این عقلانیت به ما جهت می‌دهد.
به گزارش ایکنا؛ چهارمین همایش علمی بین‌المللی «اربعین» با رویکرد همگرایی و صلح، پنجشنبه، 17 مهرماه با سخنرانی جمعی از اندیشمندان به صورت مجازی برگزار شد. در ادامه متن صحبت‌های عباسعلی رهبر، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی را می‌خوانید:
اربعین و عاشورا را از بُعد اعتباری و حقیقی می‌شود بررسی کرد و چیزی که ملاک ما است، بررسی عاشورا و اربعین از بُعد حقیقی است و دلیلش نیز این است که حقیقت عاشورا باید متمثل در فضای اندیشه‌ای، گرایشی و رفتاری همه انسان‌های آزاده و همه مسلمانان و شیعیان شود. در غیر اینصورت یک اعتبار ظاهری در مورد موضوعات مطرح می‌شود که فوایدی ندارد. حقیقت اربعین و عاشورا است که می‌تواند به عنوان یک سازه جدی در ساختار سیاسی و ... موثر باشد.
هم‌افزایی سیاسی خروجی مهم اربعین
لذا هم‌افزایی سیاسی، خروجی حقیقت اربعین است که می‌تواند کارگزاران سیاسی را هدایت کند و می‌تواند باعث ارتقای عقلانیت سیاسی در جامعه شود، لذا اربعین و عاشورا می‌توانند برای ما فرصتی ایجاد کنند و کاربست جدی در تغییر رفتار، اندیشه و گرایش ما ایجاد کند و این نم دریای اربعین با استفاده از این عقلانیت به ما جهت می‌دهد. این مباحث یک مباحث چشیدنی است، نه شنیدنی. انسان‌ها باید در مرحله عمل و در مرحله جهاد، مخلصانه این سازه‌ها را بچشند، نه بشنوند و باید شیوه‌های چشیدن این سازه‌های اربعین را در جامعه و ساختار سیاسی جهانِ انسانی، بروز دهیم و این همایش‌ها می‌توانند چشیدنی‌های اربعین را به ارمغان آورند.
اربعین می‌تواند برای کارگزاران سیاسی و ... منشا اثر باشد که این کارگزاران نیز سلسله مراتب اعتباری است و هر انسانی به دلیل انسانیتی که دارد، با تأسی از شعارها به این آموزه‌ها روی آورده و اربعین می‌تواند بر ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه تاثیر بگذارد. اربعین به عنوان یک مصرف هنجاری مطرح می‌شود و یک الگوی مهم برای تغییر رفتار و کردار است و این ارزش‌ها را می‌تواند برای انسان‌ها به ارمغان آورد. مهم‌ترین رکن اربعین که در فضای عاشورا متجلی شد، این بود که در ظلم و گرد و غبار ظلم، جامعه مسلمین را فراگرفته بود و یک بحث مهمی مطرح می‌شد و آن اینکه چطور می‌توان ظلم یزیدی را برملا کرد و بتوان در فضای ظلم‌آلود جامعه قدم برداشت.لذا اربعین این نوید را می‌دهد که به یک تعمیق فرهنگی و اجتماعی بالایی برسیم تا بتوانیم نسبت خیر و شر را مورد توجه قرر دهیم.
اربعین انسان را از ذلت نجات می‌دهد
نکته دیگر اینکه، اربعین کمک می‌کند که انسان خودش را ابتدا از ذلت نجات دهد و بعد هم نسبت به ظلم و استبداد بیرونی بتواند واکنش نشان دهد. بر همین اساس است که عقلانیت سیاسی را مورد توجه قرار می‌دهم. حماسه امام حسین(ع) تنها مبتنی بر حماسه و شور نیست، بلکه در اربعین امام حسین(ع) و فراگرد نگاه ناریخی به این قیام، شعور را بسیار جدی‌تر می‌بینیم. یک عقلانیتی که مبتنی بر عقلانیت تعالی‌محور است و دین و دنیا را به‌هم نسبت می‌دهد و از طرفی، از جهل مقدس دور می‌کند. در مقابل این عقلانیت، عقلانیت مادی‌محور وجود دارد. در عقلانیت امام حسین(ع) محاسبه سود و زیان منطقی است، اما این محاسبه در قالب یک سپهر توحیدی است. همچنین، نکته مهم، بن‌مایه‌های هدایت و امامت است که این عقلانیت خودش را از امامت، حقیقت امامت و سفینه نجات جدا نمی‌بیند.
در عقلانیت تعالی‌محور اربعین، اولویت‌ها و موضوعات، بسیار مهم است و در عین‌حال، فضا را برای یک ارزیابی منصفانه ایجاد می‌کند. شب قبل از عاشورا، این ارزیابی عالمانه از سوی یاران امام حسین(ع) به صورت جدی صورت گرفته است. در این بحث، دوری از افراط و تفریط و توجه به مقتضیات زمان و مکان را داریم و نکته مهم در فراگرد عقلانیت سیاسیِ مبتنی بر آموزه‌های اربعین، راه‌حل‌یابی است. اربعین نشان می‌دهد که هیچ وقت انسان در فراگرد اربعین تا عاشورا، به بن‌بست نمی‌خورد و راه‌حل‌های متعددی برای انسان ایجاد می‌شود که راه‌حل مهم، عزت، عزت‌مندی و رسیدن به مقصود انسانیت است، چه، در عین‌حال اجباری هم وجود ندارد. در فراگرد عاشورا، امام حسین(ع) این اختیار را می‌دهد و چراغ‌ها را خاموش می‌کند که انسان‌ها راه حقیقی را انتخاب کنند.
از طرفی، همه‌جانبه‌نگری نیز در عقلانیت سیاسی اربعین خود را نشان می‌دهد که متاسفانه تقلید منفی در جوامع دینی مضرات خودش را می‌تواند نشان دهد و این موضوع می‌تواند به افزایش غیرعقلانیت در موضوعات اجتماعی دامن بزند.
موضوع دیگری که بحث مهمی است، بحث سرمایه سیاسی است. تا اینجا در باب افزایش عقلانیت سیاسی مطالبی مطرح شد، اما در اینجا، اربعین در قاب سیاست مطرح است. وقتی ما از سرمایه حرف می‌زنیم، چندین نوع سرمایه داریم که اعم از فرهنگی، مالی، اجتماعی، انسانی، نمادین و در نهایت سرمایه سیاسی است. سرمایه سیاسی معرف نوعی مهم از قدرت سیاسی مشروع است؛ قدرت سیاسی که دارای اقتدار است و صرفاً به جنبه‌های نظامی و انتظامی خود فکر نمی‌کند، بلکه، این قدرت سیاسی را به دست می‌آورد و سرمایه سیاسی که اربعین برای ما ایجاد می‌کند و مشروعیتی که امام حسین(ع) در طول 1400 سال برای ما ایجاد می‌کند، بر مبنای یک اعتقاد زلال و شفاف است و یک اعتماد عملی است که در طول فضای اربعین و عاشورا می‌بینیم. این شناخت، مبتنی بر سه رکن اولیه باور، توجیه و صدق است اگر می‌خواهیم سرمایه سیاسی در جامعه‌ای افزایش یابد، باید باور در کارگزار وجود داشته باشد و در ساختار آن، باید باور نهادینه شود و از طرفی لازم است که شواهد مختلف را بیاورند و در ادامه، صادقانه عمل کردن، بسیار مهم است. صداقت عملی و شناختی، می‌تواند مهم باشد و سرمایه سیاسی را به دست دهد.
نکته مهم اینکه، هم‌افزایی این عقلانیت سیاسی، در حقیقتِ اربعین، در سه نکته خلاصه می‌شود؛ یکی تجلی قدرت نرم است که اهمیت دارد، دوم ارتقای حسن نیت و اعتماد سیاسی و سوم هم تعمیق بصیرت و حذف تحمیق است. این حذف تحمیق سیاسی و ارزشی، از موضوعاتی است که در فضای رسانه‌ای مورد توجه است. اگر می‌خواهیم از اربعین به صورت عملیاتی درس بگیریم، می‌تواند به احیای امر انسانیت کمک کند و نکته مهم آنکه، اسم یزیدیان مهم نیست، بلکه رفتار و عمل آنها مهم است و اربعین می‌تواند ما را از رفتار سوء نجات دهد.
انتهای پیام
