آموزه‌های مکتب نبوی متضمن جامعه الگو است

به گزارش ایکنا، پنل تخصصی الگوی حکمرانی متعالی در موضوع وحدت حوزه و دانشگاه، امروز، ۱۸ آبان‌ماه، به صورت مجازی برگزار شد. حجت‌الاسلام محمدحسن دهقان، عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی در این پنل سخنرانی کرد. در ادامه متن صحبت‌های او را می‌خوانید؛

خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا» و همه آحاد ملت و کسانی که تحت لوای «لا اله الا الله» و «محمد رسول الله» و «علی ولی الله» هستند، باید به این دستور الهی لبیک بگویند و هرکاری می‌کنند، با وحدت و انسجام باشد، چراکه مولای متقیان امام علی(ع) سفارش می‌کنند بر شما باد به همبستگی و سازگاری و دور باشید از اینکه از یکدیگر ببرید و با یکدیگر قهر باشید. بحث حکمرانی اسلامی و رابطه آن با وحدت حوزه و دانشگاه، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، چون امام خمینی، زمانی که منادی وحدت و حوزه و دانشگاه، یعنی دکتر مفتح شهید شدند، فرمودند این وحدت باید بین دانشگاه و حوزویان حکمفرما شود و دستور بسیج روحانی و دانشجو را صادر کردند.

امام خمینی در صحیفه نور، جلد بیست‌ویکم صفحه 169 تا 206 توصیه می‌کنند و می‌گویند نسل حاضر و آینده غفلت نکنند و دانشگاهیان و جوانان برومند با روحانیون و طلاب علوم اسلامی پیوند دوستی را محکم‌تر و استوارتر سازند و از نقشه‌های دشمن قدار غافل نباشند و به مجرد اینکه فردی را دیدند که با گفتار و رفتار خود در صدد پاشیدن بذر نفاق بین آنان هستند، او را ارشاد کنند و  اگر تأثیر نکرد، از او روی‌گردان شوند.

وحدت حوزه و دانشگاه در اندیشه مقام معظم رهبری

مقام معظم رهبری نیز می‌گویند روز وحدت حوزه و دانشگاه از یادگارهای ارزشمند امام بزرگوار است و این مسئله نیز مانند دیگر تصمیم‌های مهمی است که آن حکیم عالی‌مقام مطرح کردند و یکی از برکات وجودی ایشان بوده و هست. ایشان می‌گویند وحدت حوزه و دانشگاه که امام مطرح کردند، از واقعیت‌ تلخی در جامعه ما منشأ می‌گرفت که آن واقعیت، ساخته و پرداخته مستقیم دست استعمار بود؛ اینکه وقتی استعمارگران نقشه‌های فتوحات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی خود را طراحی می‌کردند، به یک مانع عمده برخورد کردند که اعتقادات دینی ملت‌ها بود.

یعنی می‌گویند اگر آنها، علما را سر راه خود مزاحم نمی‌دیدند، می‌توانستند بر یک جامعه تسلط یابند. بحث وحدت حوزه و دانشگاه و بحث وحدت امت اسلامی که نتیجه وحدت حوزه و دانشگاه است، تا این حد در راستای اقتدار امت اسلامی موثر است. مقام معظم رهبری می‌گویند وحدت حوزه و دانشگاه یعنی وحدت در هدف که هدف، ساختن جامعه الگو است، جامعه‌ای که اصول و مبانی آن ریشه در آموزه‌های دینی دارد. هدف این است که همه به سمت ایجاد یک جامعه اسلامی پیشرفته، مستقل، امام، پیش‌آهنگ و الگو حرکت کنیم و ملتی باشیم که مردم دنیا با نگاه به او جرئت یابند که فکر تحول را در ذهن خود داشته باشند و حرکت کنند.

اصول حکمرانی متعالی چیست؟

پس وحدت حوزه و دانشگاه و تأثیر آن در حکمرانی متعالی بر کسی پوشیده نیست. اگر دانشگاهیان و حوزویانِ یک جامعه مصلح باشند، جامعه نیز به تبع آن اصلاح می‌شود و مشکلاتش برطرف می‌شود، اما اگر این دو قشر به دنیا متکی باشند و فساد طرف آنها بیاید، جامعه را نیز فساد خواهد گرفت. بحث اصول حکمرانی که می‌گوییم نشئت‌گرفته از وحدت حوزه و دانشگاه است، یعنی پیشکسوتان و علمایی هستند که مردم سبک زندگی‌شان را از آنان یاد می‌گیرند و اصول حکمرانی‌شان عبارت از حق‌باوری، اخلاق‌مداری، عدالت‌محوری، جامعه‌گرایی و تکاثرستیزی است. اینها مطالبی است که می‌توان از آموزه‌هایی که از وحدت حوزه و دانشگاه عاید مردم می‌شود، محسوب کرد و می‌تواند از طریق فارغ‌التحصیلان و کسانی که دانش‌آموخته این دو مرکز هستند، فرا گرفته و در جامعه نهادینه شوند. در بحث جامعه الگو و جامعه پیشرفته و امام که جامعه پرچم‌دار است، می‌توانیم از آموزه‌های مکتب نبوی بهره‌برداری کنیم.

نکته مهم این است که حکمرانی اسلامی، از تعامل حوزه و دانشگاه عملیاتی می‌شود. حکمرانی اسلامی، شیوه حکومتی است که در آن، ابعاد روابط حکومت و مردم، تعامل اجزای تشکیل‌دهنده حکومت و رابطه آن با سایر حکومت‌ها و خط مشی‌ها و ارزیابی‌ها براساس مبانی و اصول اسلامی تنظیم می‌شود. درباب مولفه‌ها و اصول حکمرانی اسلامی می‌توان گفت از جمله مهم‌ترین مسائل این است که هرگز چنین حکمرانی عملیاتی نمی‌شود، مگر اینکه افرادی که دانش‌آموخته حوزه و دانشگاه هستند، مهذب و با قلبی مملو از دانش و آموزه‌های دینی باشند. در مولفه‌های اصل روابط حکومت و مردم، روابط حکومت با عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظام اداری، می‌توانیم روابط اجزای حکومت را داشته باشیم.

مروری بر اهداف حکمرانی اسلامی

در مولفه اول، اهداف حکمرانی اسلامی، حداکثرسازی مشارکت مردم و استفاده از نظرات و مشاوره‌های مردم و نهادهای مردمی است. همچنین باید شرایط امر به معروف و نهی از منکر ایجاد شود. اصول حاکم بر روابط مردم و حکومت در حکمرانی اسلامی در سایه حاکمیت رحمانی است. همچنین اصل رعایت منافع عمومی، رضایت افکار عمومی، مشارکت عمومی، رضایت همگانیل اصل وفاداریل رابطه مسئولانه مردم و اصل شفافیت و اطلاع‌رسانی نیز از درجه اهمیت بالایی برخوردارند.

در مولفه دوم، روابط حکومت با عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است که باید به تنظیم روابط، حفظ کلیت و انسجام درونی و توسعه‌بخشی‌های مختلف نظام برسیم و این مسائل را تبیین کنیم. در مولفه سوم که نظام اداری و روابط اجزای حکومت است نیز افزایش بهره‌وری و عقلانیت باید مورد توجه باشد. همچنین محور نظام اداری از طریق شایسته‌سالاری و جابه‌جایی نخبگانی است که این مهم براساس اخلاق، عقلانیت و تخصص‌محوری در حوزه‌های کلان میسر می‌شود.