ماجرای حکم نیم سطری و فرار انگلیس‌ها با لباس زنانه از ایران

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام سیدعباس رضوی؛ کارشناس تاریخ اسلام در پنجمین شب از برنامه «ضیافت رمضانی» شبکه قرآن و معارف سیما درخصوص سیره اخلاقی و مبارزاتی آیت‌الله سید محمدحسن حسینی شیرازی معروف به میرزای شیرازی سخن گفت. این کارشناس از میرزای شیرازی به عنوان یک الگوی جامع و موفق نام برد و اظهار کرد: مرحوم میرزا در بین علما از یک جامعیت برخوردار است. یعنی هم در عرصه معنویت، خودسازی، اخلاق و عرفانِ مثبت، الگوست و هم در حوزه مرجعیت و رهبری حوزه‌ها و جهان تشیع سرآمد است. شاید بتوان ادعا کرد اغلب عرفا و اساتید اخلاق مانند ملافتحعلی سلطان آبادی، سیدمرتضی کشمیری، سیدحسین قاضی و بسیاری دیگر، از شاگردان میرزا بوده‌اند. ایشان در حوزه مبارزه با استعمار و مبارزه برای استقلال کشورهای اسلامی هم بسیار خوش درخشیده و هدایتگر بوده است.

رضوی با بیان اینکه مرحوم میرزا روح بسیار لطیفی داشت و در اوج عظمت روحی و قدرت معنوی و جایگاه ویژه‌ای که داشت، به سادگی یک کودک می‌گریست، افزود: یکی از وکلایش می‌گوید روزی به خانه میرزا در سامرا رفتم که دیدم کسی در خانه نیست، ولی صدای گریه می‌آید. متوجه شدم صدا از پشت بام است. بالا رفتم و دیدم میرزا در حال گریه و سرزنش نفس است؛ که ای نفس کوتاهی کردی، تقصیر کردی! ایشان با قرآن هم انس زیادی داشت. بخش زیادی از قرآن را حفظ بود و مقید بود هر روز یک جز قرآن بخواند. زیارت‌ها و دعاها را از حفظ داشت و تعقیب می‌کرد و با زیارت قبور اهل بیت (ع) بسیار مأنوس بود.

احیای مجالس عزاداری امام حسین (ع)

این کارشناس امور دینی با اشاره به اهمیت مجلس عزاداری سیدالشهدا (ع) در نزد میرزای شیرازی، ادامه داد: ایشان هم در حسینیه خودش در سامرا مجلس عزا برپا می‌کرد و هم به مجلس عزاداری در منزل دو تن از بزرگان در سامرا مشرف می‌شد؛ یکی مجلس عزاداری میرزا حسنعلی تهرانی که رئیس مدرسه میرزا بود و دیگری مجلس عزای میرزا حسین نوری معروف به «محدث نوری». ایشان همچنین مقید بود که در دسته‌های عزاداری و هروله در نجف، کربلا و سامرا شرکت کند.

مجلس عزاداری اهل سنت برای سیدالشهدا (ع) به تأسی از میرزا

رضوی با تأکید بر اینکه میرزای شیرازی مراسم عزاداری سیدالشهدا (ع) را ترویج کرد، گفت: ایشان در منزلش هیئتی به راه انداخته بود که مرحوم شیخ عبدالکریم حائری، بنیان‌گذار حوزه علمیه قم مداح جلسه و نوحه‌خوان بود. همچنین میرزا برای مداحان هرگونه سخنی که تعریض به اهل سنت باشد را ممنوع کرد و چنان به اهل سنت محبت کرده بود و طعم محبت اهل بیت را چشانده بود که آنها هم برای سیدالشهدا مراسم نوحه‌خوانی و روضه برپا می‌کردند.

جنبش تنباکو چگونه به وقوع پیوست

این محقق تاریخ معاصر شیعه با بیان اینکه در دوره میرزای شیرازی فشار استعمار بر جهان اسلام بسیار شدید بود، تصریح کرد: از یک سو روسیه تزاری قدم به قدم آسیای میانه را گرفته و به ایران نزدیک می‌شد و از طرف دیگر غول استعمار انگلیس هم بخش بزرگی از دنیا را به سیطره خود درآورده بود و شبه قاره هند و افغانستان را اشغال کرد. در این میان، ایران از اهمیت بسیاری برای انگلیس برخوردار بود، لذا چنان فشار زیاد شد و شاهان قاجار چنان مرعوب انگلیسی‌ها شده بودند که اجازه تحرک به علما نمی‌دادند، برای همین علمای آذربایجان به علمای نجفنامه نوشتند که اجازه جهاد دهید.

وی ادامه داد: دولت عثمانی بیمار اروپا بود و نمی‌توانست از سرزمین خودش دفاع کند و ساعت به ساعت تحلیل می‌رفت. به همین دلیل با رشوه دادن به ناصرالدین شاه توسط امین السلطان و میرزا ملکم خان قرارداد ۵۰ ساله‌ای با شرکت رژی امضا کردند که انحصار خرید و فروش تنباکو در اختیار انگلیس باشد.

رضوی تصریح کرد: به گفته شیخ حسن کربلایی در کتاب «تاریخ تنباکو» که مستندترین کتاب در باب جنبش تنباکو است، هر چند این قرارداد ظاهراً اهداف اقتصادی داشت، اما در لوای آن ضرر بسیاری متوجه ایران بود و اهداف استعماری را دنبال می‌کرد.

تحقیر زنان ایرانی با خدمت کردن به خانواده‌های اروپایی

وی گفت: انگلیسی‌ها در غالب دیپلمات‌ها ادوات نظامی وارد می‌کردند و با پشتوانه اقتصادی، رجل را می‌خریدند و فرزندان رجال را تصرف کرده بودند. در عزل و نصب‌ها حرف اول را سفیر انگلیس می‌زد. مغازه‌های مشروب فروشی به شدت رواج پیدا کرد؛ غذاهای فرنگی و به طور کل فرهنگ غربی رونق یافت و در اقدامی تحقیرکننده به خدمت گرفتن زنان ایرانی به عنوان مستخدم خانواده‌های اروپایی به یک عرف تبدیل شد.

بیشتر بخوانید:

بصیرت دینی و خنثی کردن توطئه انگلیسی

رکن اساسی تربیت علمای دین

رضوی با بیان اینکه این تهاجم فرهنگی موجب شد دین‌ستیزی شدت بگیرد، بیان کرد: دست نشانده‌های غرب در روزنامه‌ها و مجلات القا می‌کردند که امروز اسلام نمی‌تواند دنیا را اداره کند و به قول برخی روشنفکران امروزی می‌گفتند که باید با دنیا ارتباط برقرار کنیم؛ درحالیکه هدفشان از دنیا انگلیسی‌ها بود. از سوی دیگر عمال انگلیس مردم را از روسیه می‌ترساندند که اگر ارتش و قدرت ما نباشد روسیه شما را نابود می‌کند و از ترس روسیه ما را به دامن انگلیس انداخته بودند، در‌حالیکه انگلیس دشمن ما بود.

این کارشناس تاریخ اسلام گفت: این شرایط موجب شد تا نخستین جرقه‌های مبارزه از اصفهان شعله‌ور شود. علما در اصفهان و شیراز و تبریز و تهران به پا خاستند و نامه‌هایی برای میرزا نوشتند. از سوی دیگر نامه معروف سیدجمال اسدآبادی هم به دست میرزا رسید. اینجا بود که میرزای شیرازی به ناصرالدین شاه نامه نوشت و او را نصیحت کرد، اما شاه در پاسخ اعتنایی به سخن میرزا نکرد و گفت که شما به این امور وارد نیستید و به درس و بحث خود برسید.

پیام نیم‌خطی پیرمرد نشسته در سامرا دنیا را تکان داد

وی افزود: میرزا یکی دوبار دیگر نامه نوشت و اتمام حجت کرد، اما دربار اعتنا نکرد. میرزا وقتی تمام راه‌ها را بسته دید، آن حکم معروف را در یک خط صادر کرد که «الیوم استعمال تنباکو به ای نحو کان در حکم محاربه با امام زمان (ع) است». به قول حضرت امام (ره) وقتی پیام نیم سطری این پیرمرد نشسته در روستای سامرا منتشر شد، تمام مردم احساس تکلیف کردند؛ از روستایی و شهری گرفته تا حتی یهود و نصارا و مردم کوچه و خیابان احساس تکلیف کردند؛ نقل شده است که حتی انیس السلطنه همسر ناصرالدین شاه دستور داد قلیان‌ها را شکستند که وقتی شاه به او معترض شد، گفت این کار را به حکم همان آقایی که مرا بر تو حلال کرد، انجام دادم.

انقلاب اسلامی پیامد انقلاب میرزای شیرازی

رضوی، عامل به صحنه آمدن مردم را مسجد، تکبیر و روحیه شهادت‌طلبی دانست و اذعان کرد: ما بر سر سفره میرزای شیرازی نشسته‌ایم و انقلاب اسلامی ما از پیامدهای انقلاب میرزای شیرازی است. انقلابی که میرزا به وجود آورد موجب شد شرایط دگرگون شود و خارجی‌ها با لباس زنانه اقدام به فرار کردند. از پیامدهای این جریان اولاً احیای عزت و کرامت مسلمانان بود. از سوی دیگر مساجد پر شد؛ توجه به آیین عبادی اسلام و نمازهای جماعت قوت بیشتری پیدا کرد و بهایت تضعیف شد. استقلال و عزت ایران که در خطر بود تضمین شد. همچنین باید اعتراف کرد که انقلاب میرزای شیرازی، جنبش مشروطه را نیز تضمین کرد و اگر مشروطه نبود ایران تکه تکه شده بود.

توصیه امروز میرزای شیرازی به ماه

رضوی تأکید کرد: انقلاب اسلامی ایران و نهضت گاندی علیه انگلیس برگرفته از جنبش تنباکوی میرزای شیرازی علیه‌الرحمه است. گاندی با آخوند خراسانی که یکی از شاگردان میرزاست در ارتباط بود. همچنین وقتی سلطان الواعظین نویسنده «شب‌های پیشاور» در هند مجلس روضه داشت، گاندی در مجالس او حاضر می‌شد و خود گاندی نقل می‌کند که «من هر چه دارم از امام حسین (ع) دارم».

این کارشناس امور دینی در پایان اذعان کرد: اگر میرزای شیرازی امروز در میان ما حضور داشت مهمترین توصیه‌ای که به ما می‌کرد، توجه به احیای کرامت اسلامی از راه بازگشت به قرآن و نهج‌البلاغه بود. در قدم دوم نیز احیای اسلام در سایه خودکفایی و بی‌نیاز شدن از سفره بیگانه را به ما سفارش می‌کرد.