پیروزی بر مستکبرین و زورگویان جزء سنت‌های قطعی الهی است

به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصفر جبرئیلی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، شامگاه چهارم اردیبهشت‌ماه در ادامه سلسله مباحث  بیان قرآن به موضوع سنت‌های الهی از نگاه مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای پرداخت و گفت: در قرآن از چند سنت نام برده شده است؛ سنت‌الله، سنتنا و سنت الاولین که سنتنا همان سنت‌الله است. در آیه شریفه آمده است که «وَلَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلًا» و «وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا».

وی افزود: سنت الاولین هم یعنی سنت‌هایی که خدا بر مردم گذشته اجرا کرده است. در آیه 55 کهف فرمود: وَمَا مَنَعَ النَّاسَ أَنْ يُؤْمِنُوا إِذْ جَاءَهُمُ الْهُدَى وَيَسْتَغْفِرُوا رَبَّهُمْ إِلَّا أَنْ تَأْتِيَهُمْ سُنَّةُ الْأَوَّلِينَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ قُبُلًا؛ و چيزى مانع مردم نشد از اينكه وقتى هدايت به سويشان آمد ايمان بياورند و از پروردگارشان آمرزش بخواهند، جز اينكه [مستحق شوند] تا سنت [خدا در مورد عذاب] پيشينيان درباره آنان [نيز] به كار رود يا عذاب رويارويشان بيايد (۵۵).

وی افزود: تبدیل و تحویل دو چیز است؛ تبدیل یعنی جایگزینی و تحویل یعنی تغییر در کم و کیف چیزی، لذا سنت‌های الهی نه تبدیل و نه تحول‌پذیر هستند، بنابراین وقتی وعده نصرت یا عذاب داد، نه در کم و کیف این سنن تغییری حاصل می‌شود و نه دگرگون خواهد شد.

جبرئیلی بیان کرد: از محورهای بیانات مقام معظم رهبری در آثارشان و هم در سخنرانی‌ها، توجه کردن و توجه دادن دیگران به سنن الهی است و این حاکی از ایمان به خدا و قرآن و حاکی از توکل بالای ایشان است. 

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه سنت‌های الهی تخلف‌ناپذیر هستند، اضافه کرد: البته این سنن شروطی دارند و آن اینکه انسان باید خودش را در این ظرف قرار داده و زمینه تحقق این سنت‌ها را فراهم کند. در این صورت بدون هیچ شک و شبهه، این سنن محقق خواهند شد.

استاد حوزه علمیه اضافه کرد: سنت‌ها به دو دسته فردی و اجتماعی و سنت‌های مطلق و مقید قابل تقسیم هستند؛ دسته اول سنت‌های مطلق هستند؛ یعنی شامل انسان مؤمن و کافر می‌شود و کافر هم اگر مقدمات آن را فراهم کند، این سنت محقق خواهد شد؛ سنت آزمایش و ابتلاء یکی از این سنن‌های مطلق است که برای همه هست.

امتحانات الهی و نقش آن در تکامل انسان

جبرئیلی بیان کرد: مقام معظم رهبری در این زمینه تعبیر زیبایی دارند و فرموده‌اند امتحان‌های الهی شبیه امتحان معلم از دانش‌آموز نیست. اینجا امتحان خدا از قبیل ورزش دادن مربی برای ورزیدگی ورزشکار است تا در افراد آمادگی ایجاد شود؛ امتحان یعنی تحمل سختی برای رسیدن به هدف بالا؛ این سنت در تاریخ اسلام و عصر ائمه بوده و در انقلاب هم کم ندیدیم و نخواهیم دید.

وی افزود: سنت مطلق دیگر سنت تعیین سرنوشت است؛ رهبری در این باره به آیه 115 نساء «وَمَنْ يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَ يَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ سَاءَتْ مَصِيرًا؛ و هر كس پس از آنكه راه هدايت براى او آشكار شد، با پيامبر به مخالفت برخيزد و [راهى] غير راه مؤمنان در پيش گيرد، وى را بدانچه روى خود را بدان سو كرده واگذاريم و به دوزخش كشانيم و چه بازگشتگاه بدى است (۱۱۵)» اشاره فرموده‌اند که سرنوشت انسان به دست خود او هست.

این پژوهشگر گفت: به تعبیر ایشان، وقتی مردم حجاج بن یوسف ثقفی را قبول کردند، خدا با معجزه او را بر نمی‌دارد و امام سجاد(ع) را جای او نمی‌گذارد و خود این مردم باید در این زمینه تلاش کنند، وی همچنین به آیه شریفه «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ» استناد فرموده‌اند.

جبرئیلی با بیان اینکه سنت دیگر جهاد و کوشش است، ادامه داد: یعنی هر تلاش و زحمتی حتماً نتیجه خاص خود را دارد «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى»(نجم/39)؛ تلاش ارتباطی به کفر و دین ندارد و هر کسی برای مقصدی تلاش کند به نتیجه می‌رسد و تلاش هم صرفاً برای آخرت نیست و در دنیا هم پاداشش به او اعطا می‌شود.

جبرئیلی بیان کرد: سنت‌های مقید یا برای اهل حق و یا برای اهل باطل و مخصوص هر گروه است، باطل با کارهای باطل و اهل ایمان با تلاش و کوشش در مسیر حق، این سنت را برای خود محقق می‌کنند؛ پیروزی حق بر باطل از جمله این سنت‌هاست و ما باید زمینه تحقق آن را فراهم کنیم. سنت نصرت و تناصر یعنی دین خدا را نصرت بدهیم و به دیگران هم یاری برسانیم.

سنت عاقبت‌بخیری مؤمنان

وی اضافه کرد: عاقبت‌بخیری بشر هم جزء سنت‌های الهی است، گرچه مشکلات زیادی وجود دارد، ولی عاقبت برای صالحان است. در آیه 105 انبیاء فرمود: «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ»؛ یا در سوره مبارکه قصص هم تعبیر مشابهی وارد شده است و در آیات متعدد دیگر هم بر این مضمون تأکید شده که مصداق عینی آن در دوره ظهور رخ خواهد داد.

جبرئیلی تصریح کرد: سنت‌های استدراج، رسوایی کافران و شکست انسان‌های زورگو هم از سنن قطعی است که به مؤمنین امیدواری می‌دهد که از قدرت پرطمطراق ظاهری ابرقدرت‌ها هراسی نداشته باشند.