ترجمه و تفسیر قرآن من معاصر است، اما متجدد نیست

به گزارش ایکنا، شب تفسیر معاصرانه قرآن کریم، شب گذشته، 19 اردیبهشت، با سخنرانی سیدحسین نصر، فیلسوف سنت‌گرا و استاد دانشگاه جرج واشنگتن؛ آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد، مفسر قرآن؛ غلامرضا اعوانی، چهره ماندگار فلسفه؛ مصطفی ملکیان، پژوهشگر فلسفه و عرفان؛ منوچهر صدوقی‌سها، پژوهشگر و مدرس عرفان و فلسفه و ان‌شاالله رحمتی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، برگزار شد. در ادامه متن سخنان سیدحسین نصر را می‌خوانید؛

در ابتدا باید در مورد چگونگی پیدایی این کتاب توضیح دهم. مهم‌ترین ناشر در آمریکا که کتب دینی را منتشر می‌کند، چند سال قبل دو کتاب منتشر کرد که با موفقیت حیرت‌آوری روبه‌رو شد و این انتشارات تصمیم گرفت کتابی هم در مورد اسلام داشته باشد. در حقیقت سومین دین ابراهیمی تازه در آمریکا ریشه‌ دوانده و قدمت دو دین مسیحیت و یهودیت را ندارد. با بنده تماس گرفتند که چنین کاری انجام شود و بنده نیز پس از تأمل زیاد این پیشنهاد را قبول کردم و شرط من این بود که هرکسی که می‌خواهد روی این کتاب کار کند باید مسلمان باشد. سپس چند نفر را انتخاب کردم که ویراستاران همکار بنده شدند که همگی مسلمان‌اند. برخی‌ها زاده غرب هستند و بعداً مسلمان شدند و برخی نیز مسلمان متولد شده‌اند. قرار شد قسمت مشخصی فقط به جوانب قرآن اختصاص داده شود که به صورت مقاله باشد.

بنده از افراد مختلفی خواهش کردم تا این کار را انجام دهند و از عالمان شیعه و سنی درخواست کردم تا این مقالات نوشته شود. برای نمونه از آیت‌الله محقق‌داماد دعوت کردم و بعد به دانشمندان جوان‌تر رسیدیم که هریک در رشته خود برجسته بودند. بنده اصرار داشتم اینها تمام طیف‌های دنیای اسلامی را دربر بگیرد. با عنایات حق‌تعالی، پس از 10 سال این کتاب منتشر شد و جای کتابی را گرفت که سعودی‌ها رایگان توزیع می‌کردند و همه‌جا هست. مخصوصاً در حوزه‌های علمی و دانشگاهی این اتفاق رخ داد و اکنون در تمام دانشگاه‌های آمریکا این کتاب، کتاب اصلی ترجمه و تفسیر قرآن است و در انگلستان نیز به همین صورت بوده است و به زودی به زبان ترکی هم ترجمه می‌شود. بنابراین ترکی و فارسی اولین زبان‌های اسلامی هستند که کتاب به این زبان‌ها منتشر می‌شود.

امیدوارم کتاب راهنمایی برای کسانی باشد که در جست‌وجوی حقایق قرآن هستند. البته قرآن مانند دریای بیکرانی است که هرکسی به مقدار ظرفیت خود می‌تواند از آن آب بردارد. ما نیز با توجه به بضاعت خود سعی کرده‌ایم که در این عالم وسیع تفسیری از قرآن استفاده‌ای کنیم که اصالت اسلامی داشته باشد. بنده سنت‌گرا هستم و با تعابیر متجددانه از اسلام و تعابیر سلفی‌گرایی و بنیادگرایی مخالفم.

این کتاب مبتنی بر دید سنتی و وسیع است، اما سعی کرده‌ایم این وسعت را بسط دهیم تا شامل تفاسیر سنتی اعم از دیدگاه سنی و شیعه باشد. خیلی از افراد مانند برخی از دانشمندان ایران متوجه نیستند که بسیاری از علمای شیعه ایران که تفسیر نوشته‌اند به تفاسیر سنی توجه کرده‌اند؛ مانند استاد من، علامه طباطبایی، که به فخر رازی بسیار ارجاع داده‌اند. بنابراین، بدعتی را آغاز نکرده‌ایم، اما آنچه تازگی دارد این است که 40 تفسیر معروف را انتخاب کردیم که از لغوی تا فلسفی و ... را شامل می‌شود و این کار شاید پیشتر انجام نشده بود. همچنین به آثار ابن‌عربی و ملاصدرا ارجاع داده‌ایم.

هدف اصلی ما در این کتاب، ایران نبود، بلکه دنیای انگلیسی‌زبان بود، اما چون تجدد امروزه همه‌جا را فراگرفته و تفکر به زبان انگلیسی در اختیار خیلی‌ها قرار گرفته، کتاب کوشیده است که به آن عالم وسیع انگلیسی‌زبان توجه کند و می‌تواند برای ایرانیان نیز عامل هدایت باشد. در قرآن داریم که خداوند آنها را که می‌خواهد راهنمایی می‌کند و آن کسی را که نمی‌خواهد راهنمایی نمی‌کند و این در مورد قرآن نیز صادق است و اگر انسان توجه نکند، به برداشت‌های اشتباه می‌رسد. اگر به میراث غنی عرفا، فلاسفه و ... در زمینه قرآن توجه نشود، به نتیجه نمی‌رسیم و ما به سنت 14 قرن تفسیر قرآن توجه کرده‌ایم.

ترجمه آقای رحمتی از این کتاب نیز به نام قرآن معاصرانه است. این کتاب معاصر است، اما متجدد نیست و برخی بین اینها خلط می‌کنند. گویی هر چیزی که الان هست، متجدد است. فیل‌های فعلی نیز جزو دنیای ما هستند، اما هزاران سال بوده‌اند. امروز نیز اکثر مردم از جمله اکثر مسلمانان هنوز سنتی هستند و در عالم سنت زندگی می‌کنند. به‌رغم تهاجم سیل‌آسای فرهنگ و تفکر غربی از قرون دوازدهم و سیزدهم، هنوز ریشه وجودی و فکری مسلمانان در دین مبین اسلام و میراث غنی‌ای که منشأ آن وحی است، قرار دارد و امیدوارم این تفسیر برای آنها نیز مفید باشد.