مسابقات تنها راه دیده شدن گروه‌های تواشیح / ساماندهی سامانه ثبت نام یا تغییر سیاست

به گزارش ایکنا، ثبت‌نام چهل‌وچهارمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم سازمان اوقاف و امور خیریه 13 خردادماه پایان یافت. بر اساس آمار اعلام شده از سوی مسئولان مرکز امور قرآنی این سازمان، میزان ثبت‌نام در رشته همخوانی قرآن و مدیحه‌سرایی در این دوره، نسبت به دوره قبل با رشدی حدود هفت برابری مواجه شده است.

رقابت‌های رشته همخوانی قرآن و مدیحه‌سرایی(تواشیح) در سال‌های اخیر همواره با حاشیه‌های زیادی همراه بوده است، حاشیه‌هایی که شاید بخش زیادی از آن نشأت گرفته از نبود افق در این هنر اسلامی باشد. سیاست‌های مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه در سال‌های اخیر که عمده‌ترین آن غیرحضوری کردن این مسابقات در مراحل مقدماتی بود، باعث شد تا گروه‌های تواشیح بدون شکل‌گیری هیچ کمپینی و به صورت خودجوش عطای حضور در مسابقات را به لقای آن ببخشند و تقریباً سال به سال از گروه‌هایی که تمایل به حضور در مسابقات پیدا می‌کنند، کاسته شود.

این وضعیت در چهل و سومین دوره مسابقات سراسری قرآن که سال گذشته و در اوج شرایط کرونایی کشور برگزار شد، به بالاترین سطح خود رسید به طوری که از سراسر کشور و از بین صدها گروه تواشیح که در کشور حضور دارند، تنها 12 گروه از هفت استان کشور تمایل خود برای حضور در مسابقات تواشیح را اعلام کردند. این قهر حتی شائبه‌هایی مبنی بر بی‌اعتبار بودن مسابقات چهل‌وسوم را نیز مطرح کرد، اما به هر ترتیب این مسابقات برگزار شد تا رکورد کمترین استقبال از مسابقات تواشیح در طول تاریخ برگزاری رقابت‌های این رشته به ثبت برسد.

در حالی که به نظر می‌رسید این وضعیت ادامه‌دار باشد، اما در چهل و چهارمین دوره مسابقات سراسری قرآن که چند روزی از پایان زمان ثبت نام آن سپری شده است، شاهد استقبال چشمگیر گروه‌های تواشیح از این مسابقات بوده‌ایم، به گونه‌ای که میزان استقبال از این رشته نسبت به سال قبل 700 درصد افزایش داشته و تعداد گروه‌های تواشیح از 12 گروه در سال 99 به حدود 80 گروه در سال 1400 رسیده است. هر چند این مسابقات به عنوان اصلی‌ترین مسابقات تواشیح در کشور ظرفیت پذیرش گروه‌های به مراتب بیشتری را دارد، اما رشد چهار برابری در دورانی که به نظر می‌رسد، تواشیح در رکود به سر می‌برد، می‌تواند خبر خوشحال‌کننده‌ای برای برگزارکنندگان مسابقات و البته گروه‌های تواشیح باشد.

استقبال گروه‌های تواشیح از مسابقات چهل‌وچهارم در حالی رقم خورده است که برگزارکنندگان مسابقات سراسری قرآن تغییر بنیادینی در شکل برگزاری آن ایجاد نکرده‌اند و رقابت‌های این رشته بر همان سیاق سابق به پیش می‌رود. برای اطلاع از دلایل استقبال گروه‌های تواشیح از این دوره از مسابقات با برخی اعضای سه گروه از گروه‌های حاضر در این دوره از مسابقات گفت‌وگوهایی صورت گرفته که در ادامه آمده است.

استان خوزستان همواره یکی از استان‌های برتر کشور در عرصه تواشیح بوده و همیشه حضور گروه‌هایی از این استان اعتبار ویژه‌ای به مسابقات داده است، بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند، مرحله استانی مسابقات تواشیح (در سال‌هایی که این مسابقات مرحله استانی داشته است) چیزی کم از مرحله کشوری نداشته است، علاوه بر این در هر دوره از مسابقات نیز شاهد حضور پررنگ نمایندگان این استان در مسابقات تواشیح هستیم.

گروه تواشیح و همخوانی المبین، یکی از ده‌ها گروه تواشیح فعال در استان خوزستان است که در چهل و چهارمین دوره مسابقات سراسری قرآن حضور خواهد یافت. این گروه در سال 1394 در منطقه «عین دو» اهواز که نام آن با محرومیت‌های زیادی گره خورده است، تأسیس شد. این گروه 9 عضو دارد که اغلب متولد دهه هشتاد و اواخر دهه هفتاد هستند. مصطفی سواری، سرپرست این گروه در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا به بیان برخی کارکردهای مسابقات تواشیح و نیز دلایل استقبال گروه‌ها از مسابقات چهل و چهارم پرداخت.

وی با اشاره به اینکه گروه المبین سال قبل در مسابقات حضور نیافت، گفت: سال گذشته به دلیل تغییر یافتن طریقه‌ ثبت‌نام و سامانه‌ای شدن آن، مقداری دیر خبردار شدیم و با تأخیر اقدام کردیم و متأسفانه به مهلت ثبت‌نام نرسیدیم در صورتی که بسیار آماده و مشتاق رقابت بودیم.

سواری در مورد کارکردهایی که مسابقات تواشیح می‌تواند داشته باشد، گفت: مسابقات تواشیح فرصتی برای دیده شدن گروه‌ها هست و به تبع گروه‌های تواشیح در سراسر کشور تلاش می‌کنند تا این فرصت دیده شدن را از دست ندهند. مسابقات تواشیح فرصتی ارزنده برای ترقی و پیشرفت گروه‌ها فراهم می‌کند و علاوه بر آن آشنایی بیشتر گروه‌ها با یکدیگر را به دنبال دارد.

مسئول گروه تواشیح المبین اهواز در ادامه در مورد دلایل استقبال گروه‌های تواشیح از مسابقات چهل و چهارم، گفت: همانگونه که گفته شد مسابقات مهمترین عرصه برای دیده شدن گروه‌های تواشیح است و گروه‌ها اگر بخواهد دیده شوند، چاره‌ای جز حضور در مسابقات ندارند. شاید یکی از دلایلی که باعث افزایش گروه‌های شرکت‌کننده در مسابقات امسال شده است، اطلاع‌رسانی به موقع است، سال قبل تمدید نشدن زمان مسابقات باعث شد تا گروه‌ها امسال با دقت بیشتری اخبار مربوط به ثبت‌نام را پیگیری کنند و همه چیز را به امید تمدید زمان به روزهای پایانی موکول نکنند. ضمن اینکه باید به ساده‌تر شدن نحوه ثبت‌نام در مسابقات نیز اشاره کنم، سال قبل وضعیت ثبت‌نام مقداری پیچیده بود، اما امسال این وضعیت بهتر شد.

وی در ادامه در پاسخ به این سوال که اگر مسابقات تنها راه دیده شدن گروه‌های تواشیح است، چرا در سال‌های قبل این راه دیده شدن نادیده گرفته شده بود و استقبال از مسابقات کم شده بود، گفت: به هر حال برخی سیاست‌گذاری‌ها در سال‌های اخیر باعث شد تا برخی گروه‌های تواشیح از حضور در مسابقات و دیده شدن از این طرف ناامید شوند و همین شد که مسابقات نادیده گرفته شد. با وجود اینکه امسال هم به نظر می رسد، سیاست‌ها تغییر نکرده است، اما تغییر تیم مدیریتی نسبت به دو دوره قبل باعث شده تا گروه‌ها با امید بیشتری برای تغییر در شکل برگزاری مسابقات، مشارکت داشته باشند.

سواری در پایان در مورد وضعیت کلی تواشیح در کشور اظهار کرد: هر چند به خاطر بسیاری از مشکلات امروزی جامعه و کمبود متخصصین در این زمینه، تواشیح با رکود مواجه شده است، اما در استان خوزستان این رکود کمتر به چشم می خورد و ما شاهد فعالیت های روزافزون و جذب استعدادهای درخشان و تولید آثار زیبایی هستیم. اگر می خواهیم این وضعیت استمرار داشته باشد باید حمایت از گروه های تواشیح به ویژه حمایت های رسانه‌ای را افزایش دهیم.

گروه تواشیح وصال تنها گروه دانشگاهی حاضر در مسابقات مدیحه‌سرایی و هم‌خوانی قرآن کریم است، این گروه که بیشتر با عنوان گروه وصال دانشگاه آزاد یزد شناخته می‌شود، تاکنون رتبه‌های متعددی را کسب کرده که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به مقام سوم مسابقات بین‌المللی جشنواره سرود و تواشیح امام رضا(ع) (نوای رضوی)، مقام‌های اول تا سوم مسابقات ملی قرآن و عترت دانشجویان در ادوار مختلف، مقام اول مسابقات استانی همخوانی و مدیحه‌سرایی سازمان اوقاف و امور خیریه اشاره کرد.

علی زادمهر، سرپرست گروه تواشیح (وصال) دانشگاه آزاد اسلامی یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، با اشاره به اینکه مسابقات تواشیح مسابقات خوبی هست که هر ساله برگزار می‌شود، گفت: سال گذشته در مسابقات حضور یافتیم و در نهایت نیز جز شش گروه نهایی شدیم.

سرپرست گروه تواشیح وصال دانشگاه آزاد اسلامی یزد در ادامه در مورد دلایل استقبال نکردن گروه‌های تواشیح از مسابقات در ادوار گذشته،‌ بیان کرد: بزرگترین مشکل مسابقات تواشیح غیرحضوری بودن آن است همین هم باعث شده تا استقبال از این مسابقات کم شود، سال گذشته به خاطر حاکم بودن چنین وضعیتی و نیز نداشتن سازوکارهای فنی ضبط، حق بسیاری از گروه‌های شرکت‌کننده ضایع شد. در کنار این باید به داوری ضعیف و تشریفاتی بودن حق اعتراض هم اشاره کنم، همه این موارد باعث شده تا طی یک بازه زمانی استقبال گروه‌ها از مسابقات تواشیح کاهش پیدا کند.

وی در مورد دلایل استقبال گروه‌ها از مسابقات تواشیح امسال، افزود: اینکه حضور گروه‌ها در این دوره افزایش یافته باعث خوشحالی است، اما به اعتقاد من باز هم شاهد گروه‌های مطرح و قوی که شور و حال خاصی به مسابقات بدهد و اجراهایی در سطح اجراهای گذشته داشته باشند، نخواهیم بود، با این وجود باید رشد گروه‌های تواشیح در مسابقات را به فال نیک بگیریم.

زادمهر در ادامه در مورد وضعیت گروه‌های تواشیح در کشور بیان کرد: در حال حاضر وضعیت گروه‌های تواشیح در کشور خوب نیست،‌ علت این نامناسب بودن هم حمایت نکردن از گروه‌های تواشیح است، ارگان‌، سازمان و نهادی کار پشتیبانی از گروه‌های تواشیح در بحث آهنگسازی، استودیو و ... نیست و تمام هزینه‌های مربوط به این آیتم‌ها که هزینه‌های کمی هم نیست، از طرف اعضای گروه پرداخت می‌شود. همین حمایت نکردن باعث شده تا روز‌به‌روز شاهد افول گروه‌های تواشیح باشیم و حتی وضعیت به گونه‌ای پیش رفته است که طی این سال‌ها کمتر شاهد شکل‌گیری گروه تواشیح جدیدی بوده‌ایم.

استان اصفهان به واسطه حضور اساتیدی همچون «غلامرضا شاه‌میوه» در عرصه نغمات دینی و جشنواره‌ها و مسابقات این عرصه صاحب نام بوده است. از جمله گروه‌هایی که در چهل و چهارمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم از استان اصفهان در رشته مدیحه‌سرایی و هم‌خوانی قرآن کریم شرکت کرده است، گروه تسنیم است. این گروه در سال 1392 با حضور تعدادی از قاریان نوجوان تشکیل شد و اعضای آن در رده سنی 16 تا 20 سال هستند، به همین واسطه می‌توان آنها را جزء جوان‌ترین گروه‌های حاضر در مسابقات به شمار آورد.

این گروه تا کنون بیش از 450 اجرا در سراسر کشور داشته و از جمله مهم‌ترین رتبه‌هایی که کسب کرده می‌توان به کسب رتبه اول در مسابقات «بیان» که مربوط به مسابقات تواشیح در سطح ملی است، اشاره کرد.

سجاد اسحاقیان‌درچه، مسئول گروه تواشیح تسنیم اصفهان با اشاره به اینکه آثار گروه عمدتاً استودیویی و تولیدی است، گفت: آثار این گروه تا کنون از شبکه‌های مختلف رسانه ملی و حتی رسانه‌های بین‌المللی نیز پخش شده است. از جمله این آثار می‌توان به اثر «اسماءالله» و «فرمانده» اشاره کرد.

وی با اشاره به اینکه امسال برای اولین بار است که در مسابقات تواشیح سراسری سازمان اوقاف و امور خیریه حضور می‌یابد، افزود: متأسفانه رویه‌ای که سازمان اوقاف در بحث تواشیح در پیش گرفته است باعث سرخوردگی اکثر گروه‌های تواشیح شده است. اینکه امسال تلاش کرده‌ایم تا در مسابقات حضور پیدا کنیم به دلیل تغییر سیاست برگزارکنندگان مسابقات یا سیاست‌گذاری مسئولان در راستای تقویت مسابقات نبوده است، بلکه بیشتر به خاطر رسیدن به هماهنگی در گروه بوده که حضور یافته‌ایم.

اسحاقیان‌درچه با تأکید بر اینکه غیرحضوری شدن مسابقات تواشیح یکی از اصلی‌ترین دلایل تضعیف گروه‌های تواشیح بوده است، اظهار کرد: سازمان اوقاف یا هر سازمانی که مسئولیت اجرای این مسابقات را دارد، آنگونه که باید و شاید نتوانسته است گروه‌ها را جذب این برنامه کند. بخشی از این جذب نشدن به خاطر غیرحضوری شدن مسابقات است. این غیرحضوری شدن به کرونا ربط ندارد و قبل از شیوع کرونا هم وضعیت به این شکل بوده است. به نظر می‌رسد مسئولان برگزارکننده مسابقات بیشتر به خاطر صرفه‌جویی اقدام به غیرحضوری مسابقات کرده‌اند در صورتی که راهکارهای به مراتب بهتری برای صرفه‌جویی در مسابقات بود.

وی در ادامه به معرفی برخی مزیت‌های برگزاری مسابقات به شیوه حضوری پرداخت و گفت:‌ در شیوه حضوری گروه‌های تواشیح همدیگر را می‌دیدند و از نزدیک سطح فنی یکدیگر را مورد ارزیابی قرار می‌دادند. این باعث شکل‌گیری یک هم‌افزایی و در نتیجه افزایش سطح کیفی گروه‌ها می‌شد. غیرحضوری شدن مسابقات بعث از بین رفتن روح نشاط و هیجان شده است و انگار رقابتی در جریان نیست.

مسئول گروه تواشیح تسنیم استان اصفهان، سخت‌گیری‌های بی‌مورد مسئولان در مسابقات را به عنوان یکی دیگر از دلایل کاهش استقبال گروه‌ها از مسابقات برشمرد و گفت: اگر آیین‌نامه مسابقات امسال را مطالعه کنید، متوجه می‌شوید هر گروه برای حضور در مسابقات نیاز به دو اثر همخوانی و مدیحه‌سرایی تولیدی دارد. تولید این آثار نیاز به تمرین مداوم و هزینه‌های مالی قابل توجهی دارد،‌ وقتی هیچ حمایتی از گروه‌ها نیست و هیچ پشتیبانی مالی از آنها به عمل نمی‌آید، انتظار تولید چنین آثاری توقع بی‌جایی است. اگر از گروه‌ها حمایت مالی می‌کردند و بعد چنین انتظاری داشتند قابل قبول‌تر بود.

اسحاقیان‌‌درچه در پاسخ به این سؤال که اگر رویه مسابقات تغییر نکرده پس چرا در مسابقات حضور یافته‌اند، بیان کرد: علت اصلی حضور خودمان در مسابقات را نه به خاطر تغییر رویه بلکه به خاطر رسیدن به هماهنگی بیشتر می‌دانم و به نظرم بسیاری از گروه‌ها هم چنین نظری دارند.

وی در پایان در مورد مسابقات تواشیح در کشور و کارکردهایی که می‌تواند داشته باشد، بیان کرد: حقیقت امر این است که با شیوه فعلی برگزاری مسابقات نمی‌توان کارکرد جذب جوانان و گروه‌های تواشیح بیشتر به مسابقات را متصور بود. اگر بخواهیم منصفانه بررسی کنیم می‌بینیم حدود 10 سال گذشته وضعیت به مراتب بهتر بود، اما الان اوضاع نامناسب شده است. دلیل اصلی عدم گرایش گروه‌ها به مسابقات هم تبعیض بین گروه‌های تواشیح است. الان یک گروه نوجوان بخواهد گروه تشکیل دهد وقتی ببیند هیچ جایی حمایتی انجام نمی‌دهد، هیچ انگیزه‌ای برای فعالیت پیدا نمی‌کند،‌ مسابقات در جای خود اگر بتواند ایجاد شور و انگیزه کند شاید بخشی از ضعف حمایتی را از بین ببرد، اما می‌بینیم مسابقات نیز با غیرحضوری شدن مقدار اندک انگیزه‌های باقیمانده را هم از بین برده است. اگر قرار باشد مسابقات به همین منوال باشد، برگزار نشود بهتر است، مسئولان می‌توانند به جای برگزاری مسابقات، هزینه برگزاری آن را بین گروه‌هایی که در طول سال اثر استودیویی تولید کرده‌اند تقسیم کنند.