بهره‌مندی قاری از تکنیک‌ها برای «القای معانی و رعایت تعبیرات» + فیلم

القای معانی و رعایت تعبیرات و خشوع در تلاوت، آیتم دیگری است که مورد توجه داوران لحن در رشته قرائت تحقیق مسابقات قرآن است. قاری می‌تواند به منظور القای معانی از تکنیک‌های گوناگونی چون مواکبه، تشویق و اشباع و ... بهره‌مند شود.

به گزارش ایکنا، فرایند اجرایی و ثبت‌نام متقاضیان چهل و چهارمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم از ۱۳ اردیبهشت‌ ۱۴۰۰ آغاز شد و در نهایت ۳۱ هزار و ۹۱۴ نفررشته برای حضور در این دوره اعلام آمادگی کردند. نکته مهم در این دوره تغییرات شیوه‌نامه بود، به طوری که مجدد بازنویسی و تناقض برخی از بندها برطرف و بخش‌های فنی و اجرایی تفکیک شد.

برای شفاف‌سازی بیشتر و تبیین بندهای بخش صوت و لحن برای شرکت‌کنندگان این مسابقات و حتی دیگر رقابت‌های قرآنی کشور، که از سوی نهادها و ارگان‌های مختلف براساس این شیوه‌نامه برپا می‌شود، به سراغ محسن یاراحمدی، مؤلف و داور مسابقات، رفتیم. در ذیل، متن و فیلم پنجمین قسمت این مجموعه آموزشی آمده است.

بیشتر بخوانید:

در آیتم «رعایت تکیه‌های صوتی صحیح کلمات» و موارد کسر امتیاز که در جلسه گذشته به آن اشاره کردیم، باید گفت داور بخش لحن در قرائت تحقیق، نباید خیلی سخت‌گیری کند و عیناً مُرّ قوانین رعایت تکیه‌های صوتی را توجه کند. بحث تنغیم و آهنگ، مختصاتی دارد، به طوری که وقتی تنغیم، آهنگ و زیباخوانی می‌آید، نمی‌شود تمام موارد تکیه‌های صوتی را با آن جمع کرد، در اینجا داور اغماض می‌کند، یعنی داور مواردی را از قاری کسر می‌کند که اصطلاحاً خیلی شاذ باشد یا مصریان از آن خیلی کم یا اصلاً استفاده نکرده باشند.

اما آیتم پنجم، «القای معانی و رعایت تعبیرات و خشوع در تلاوت» و نمرات آن است. اساساً این آیتم در قرائت تحقیق در سطوح شهرستانی و استانی دو نمره دارد، اما در مسابقات سطح کشوری، این آیتم چهار نمره دارد. تکنیک‌هایی برای انتقال مفهوم و القای معانی است، این انتقال مفاهیم به مستمع توسط تکنیک‌هایی چون فن مواکبه استفاده می‌شود و قاری از این طریق می‌تواند، نکاتی را به مخاطب منتقل کند.

مواکبه به معنای تعیین ارتفاع صدا و همراهی کردن ارتفاع صدا با مفاهیم است. چنانکه در قرائت مصری اینچنین دیده‌ایم، یعنی قاریان براساس ساختار معنا، ارتفاع صدا را تنظیم می‌کند. گاهی از اوقات برخی از قاریان برای تفکیک الفاظ (که کار ذوقی نیز هست) این کار را انجام داده‌اند، چنانکه کلمه «سماء» را با ارتفاع بالا و «ارض» را با ارتفاع پایین می‌گویند.

دوستان بدانند ارتفاع با شدت تفاوت دارد، منظور از ارتفاع، کوک صدا است و نه ولوم صدا، البته از ولوم نیز گاهی به انتقال مفهوم کم می‌کند، اما در اینجا مراد از مواکبه، ارتفاع صدا است که در ساختارهای تلاوت‌های مختلف، متفاوت است.

تکنیک دیگر «تشویق و اشباع» است که ناظر بر «قَفلِه» است، یعنی پایان‌بندی یک تلاوت چگونه انجام می‌شود؟ که در جلسه آینده درباره آن توضیحات تکمیلی خواهم داد.