راهکار برای برون‌رفت از مصائب از نگاه حضرت امیر(ع)
حشمت‌الله قنبری با اشاره به راهکار رسیدن به هدایت الهی بیان کرد: قرآن کریم می‌گوید اگر سیری که مشتمل بر صبر است رعایت شود موجب هدایت خواهد شد، از این‌رو بخش مهم هدایت در احاطه پیدا کردن بر مصائب حاصل می‌شود.
به گزارش ایکنا، حشمت‌الله قنبری، پژوهشگر تاریخ اسلام، شب گذشته 12 آذر در برنامه تلویزیونی «هدی»، که از شبکه قرآن و معارف سیما پخش شد، به شرح بخش‌هایی دیگر از نهج‌البلاغه پرداخت.
در ادامه صحبت‌های قنبری را می‌خوانید؛
وجود مقدس امیرالمومنین(ع) خدمات دولت، عمران و آبادی و سازندگی بلاد مسلمانان و همراهی با مردم در دوران سختی‌ها و شدائد را در زمره مهم‌ترین و ماندگارترین سرمایه‌گذاری‌های دولت اسلامی دانسته و این را به مالک اشتر توصیه فرمود. از این‌رو، کار و خدمت و سازندگی منت ندارد و اگر با حسن نیت باشد در زمره سرمایه‌گذاری‌های مطمئن است که در زمان خودش در قالب یک ارزش افزوده ظهور و بروز پیدا می‌کند.
بیان امام متقیان(ع) به مالک اشتر نخعی این است که باید مردم را تقویت کنی و این تقویت باید به لحاظ معیشتی، امنیتی و ... باشد؛ چون با این کار سرمایه‌های اساسی دولت خود را در درون مردم ذخیره کرده‌ای. این نکته مهمی است که مردم خزانه اصلی باشند و حضرت(ع) می‌فرماید این کارها اسباب آسوده‌خاطری مردم را فراهم می‌کند و دل و جان مردم را هم با مهرورزی و عدالت حاکمان و مدیران آشنا می‌کند و هم مهرورزیدن و تمایل به عدالت را درون جامعه نهادینه می‌کند.
رشد و بالندی در گیر و دار سختی‌ها حاصل می‌شود
یکی از پیام‌های امام(ع) این است که مردم و دولت‌ها به طور طبیعی در دوران‌های خودشان مورد بلاها قرار می‌گیرند و ساحت زندگی دنیا همین‌طور است. خیلی اوقات ما آیات قرآن را قاب می‌گیریم و اصرار داریم آن را بیرون نیاوریم. مثلا آیاتی که می‌گوید شما را به خوف، جوع و نقص در اموال و انفس می‌آزماییم را در مجالس ختم به کار می‌بریم اما این برای مجالس ترحیم نیست بلکه بیان فراز و فرودهای طبیعی عالم ناسوت است. خداوند شیوه‌نامه‌های رشد و بالندگی مردم را بیان کرده که در گیرودار سختی‌ها این رشد صورت می‌گیرد و راه برون‌رفت از آنها و دستاوردشان این است که انسان را تربیت می‌کند.
کنار آمدن با مفاهیم گزنده و درک درد اینها سرمایه است اما اگر این را ندانیم تبدیل به بلا می‌شود. این آیات قرآن بیان اقتضائات سیر من الله الی الله است اما لازمه اصلی‌اش این است که باید صبر داشت. مصیبت در ذیل آدم تعریف شده است اما آدم‌ها مقهور مصیبت می‌شوند؛ دلیلش این است که خودشان را در ذیل مصیبت تعریف می‌کنند. از نگاه قرآن تعامل حکیمانه با مسائل، سند راهبردی برای جلب توجه و رحمت خداوند است.
هدایت با صبر بر سختی‌ها حاصل می‌شود
خیلی اوقات عکس‌العمل‌های امام علی(ع) را نمی‌توانیم درک کنیم؛ لذا از ایشان به عنوان یک انسان حیرت‌برانگیز یاد می‌کنیم اما در بزنگاه‌های زندگی از ایشان یاد نمی‌کنیم. در حالی که باید فرمایشات حضرت در تمام شئون زندگی ما جاری و ساری باشد. همچنین قرآن می‌گوید اگر آن سیر که مشتمل بر صبر هم هست رعایت شود موجب هدایت می‌شود. از این‌رو بخش مهم هدایت در احاطه پیدا کردن بر مصائب حاصل می‌شود و بعد می‌بینید که در قلمرو اجتماعی هم راهکار برای برون‌رفت از مصائب از نگاه حضرت امیر(ع)، یکپارچه بودن مردم و دولت است. اولین وظیفه دولت نیز این است که باید پیوند خودش با ملت را به خوبی حفظ کند و نگذارد فاصله بیفتد. دیگر اینکه محدودیت‌ها و تنگناهای طبیعی مانند قحطی و زلزله و حوادث غیرمترقبه، فرصت‌هایی برای بازسازی دولت‌ها و ملت‌ها است.
در اینجا باید تأکید کنم که دعا، موتور محرکه است و نشاط ایجاد می‌کند و این بلاها و ابتلاها که طبیعی حیات است و در مسیر دولت‌ها و ملت‌ها قرار دارد نیز می‌تواند فرصت بازسازی و ترمیم مشکلات و موانع باشد. سومین سرمایه‌گذاری این است که دشمن را نیز مهار می‌کند.
بنابراین امام(ع) به مالک فرمود: تمام خدمات، سرمایه‌گذاری ثابتی است که در دوران ابتلائات مددکار دولت است. این ابتلا منوط به دولت هم نیست و ملت‌ها نیز در معرض ابتلائات هستند و در این زمان‌ها، هرکدام باید وظیفه خود را بدانند.
اما در جاهایی که مصائبی برای تضعیف دولت و نظام اسلامی در نظر گرفته می‌شود که بناست وحدت بین مردم و همچنین بین مردم و دولت را قطع کند، حضرت امیر(ع) به مالک می‌گوید سرمایه‌گذاری کن تا این اتفاقات نیفتد. دشمن می‌خواهد در فرهنگ و اقتصاد جامعه نفوذ کند و به انتشار بی‌اعتمادی بپردازد. نکته دیگر اینکه مواسات و همدلی‌های مؤمنانه، در دوران سختی قابل فهم‌تر است. برای اینکه مردم می‌فهمند که خدمات دولت در دوران سختی‌ها برای مردم از جنس سخاوت نیست، بلکه از جنس وظیفه است. همچنین اگر ماموران مالیات، با اعتماد به قول مودیان مالیاتی به اینکه نداریم و مشکل داریم اعتماد کنند اثر وضعی خودش را نشان می‌دهد.
در حالت عادی، مودیان مالیاتی باید پرداخت خود را داشته باشند و در آن میان اگر یکی به بلا مبتلا شود باید قول او را قبول کرد. همچنین باید توجه کرد که مجموعه رفتارها در حکومت حضرت(ع) تربیت‌ساز است و زمانی موفق می‌شوید که مردم تریبت شده باشند و اثرش زمانی ایجاد می‌شود که درست‌رفتاری در مدیران نهادینه شود. ما در این بخش بنایمان بر این است که مردم و دولت تربیت دارند و این تربیت را از دین گرفتند و مناسباتشان باید در این تربیت شکل بگیرد.
مبنای اصلی مردم‌اند
چیزی که از مجموعه راهبردها به دست می‌آید این است که مردم مبنا هستند و باید مورد احترام باشند، اما این احترام را مردم از مسئولانشان می‌گیرند. امام(ع) تأکید می‌کند که مراعات عمال زکات با مردم نباید از جنس منت باشد. وقتی که حرف او حجت دانسته شد آن آدم هم در این جامعه زندگی می‌کند و رفتار خودش را به درستی اصلاح می‌کند و می‌فهمد که دلیلی برای این نیست که دروغ بگوید و بعد بر خودش وظیفه می‌داند که وقتی موانع برطرف شود حقوق مالیاتی خود را پرداخت کند.
اگر این‌طور نباشد مردم تضعیف می‌شوند و میل به بیگانه در آنها رشد پیدا می‌کند. مثلا کارهایی که دولت در همین دوران کرونا انجام داد و ملاحظات مالیاتی و اقتصادی که با مردم صورت گرفت و کمک‌هایی که مردم در حق هم انجام دادند بسیار ارزشمند بود. سرمایه‌گذاری مطمئنی که انجام دادند موجب شد که مردم آرامش خاطر پیدا کنند و مواسات، فرهنگ عمومی مردم شد و نهادهای انقلابی یک کار مؤمنانه کردند اما این کافی نبود و وقتی این رفتارها کنار هم قرار گرفت مردم نیز به صحنه آمدند و مردم دچار بحرانی غیر از بیماری نشدند. در حالی که دشمن می‌خواست مردم به مشکل برخورد کنند. اینها واکسن و دارو را تحریم کرده بودند اما این سرمایه‌گذاری مطمئن دولت در میان ملت، موجب بالندگی شد و مردم این بار بلا و ابتلای سنگین را مومنانه تحمل کردند. الآن اثر وضعی سرمایه‌گذاری دولت در آرامش و سلامت مردم به عینه دارد مشاهده می‌شود.
انتهای پیام
