جامعیت قرآن برای اتحاد مسلمین کافی است

به گزارش ایکنا؛ نشست «جامعیت قرآن کریم در موضوعات فردی، اجتماعی و بین‌المللی» از سلسله نشست‌هاى تخصصى بين‌المللى بيست‌و‌نهمین نمايشگاه بين‌المللى قرآن شامگاه شنبه، سوم اردیبهشت، در مصلای امام خمینی(ره) در تهران برگزار شد.

در این نشست، اندرس ریچاردسون، استاد الهیات از کانادا، صدیقه ملک‌لو، پژوهشگر قرآن، ابوالفضل خوش‌منش، استاد علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران و پوران میرزایی از دانشگاه قرآن و حدیث به بیان دیدگاه‌های خود در رابطه با موضوع جامعیت قرآن پرداختند.

ریچاردسون در آغاز صحبت‌های خود با اشاره به جامعیت قرآن کریم تاکید کرد یکی از نشانه‌های این امر را می‌توان این دانست که این کتاب الهی هم در باره گذشته و هم درباره آینده صحبت می‌کند.

وی افزود: قرآن هم از آفرینش می‌گوید و هم از موعودگرایی و هم از آخرت و این گستره را می‌توان مدرکی دال بر جامعیت آن دانست.

این استاد الهیات در ادامه سخنان خود تأکید کرد: تمرکز قرآن کریم این است که در نهایت انسان را به سمت رسیدن به معبود خویش هدایت کند.

وی با اشاره به اختلافاتی که بین انسان‌ها و بعضاً پیروان یک دین به وجود می‌آید، افزود: تمامی اهل ایمان، فارغ از دینی که پیروی می‌کنند، به دنبال صلح هستند.

او اختلافی را که اکنون بین دو کشور مسیحی یعنی روسیه و اوکراین رخ داده است، از جمله تنش‌های کنونی نام برد و افزود: چنین تنشی را بین مسلمانان نیز می‌توان مشاهده کرد مانند عربستان سعودی و یمن.

وی با آرزوی اینکه اختلافات بین کشورهای مسلمان از بین برود، تأکید کرد: جامعیت قرآن کریم برای ایجاد اتحاد بین مسلمین کافی است.

وی با «بی‌نظیر» خواندن تأکید قرآن کریم بر موضوع وحدت، اظهار کرد: این موضوع یکی از اولین مسائلی است که در این کتاب الهی به آن اشاره شده است. قرآن برای تمامی نسل‌ها نکات آموزنده‌ای دارد و این نکات از نسلی به نسل بعد منتقل می‌شود و همه نیز می‌توانند آن را درک کنند.

جامعیت: یکی از دلایل اعجاز قرآن

صدیقه ملک‌لو سخنران بعدی این نشست تخصصی بود که در ابتدای ارائه‌ خود جامعیت قرآن را یکی از عوامل فهم و تفسیر آن نام برد.

این پژوهشگر با بیان اینکه مفسران همواره در تعیین حدود جامعیت با هم اختلاف نظر داشته‌اند، دو دیدگاه اصلی در این زمینه را نام برد: جامعیت قطعی و جامعیت نسبی.

وی افزود: دیدگاه اول به این معناست که قرآن درباره تمام مواردی که مربوط به درک و فهم است صحبت کرده هر چند که عقل ما ممکن است آن را درک نکند. و دیدگاه دوم جامعیت قرآن را در مقایسه با سایر ادیان بررسی می‌کند.

ملک لو جامعیت را شمول آیات در مسائل مختلف زندگی از جمله در جنبه‌های فردی و اجتماعی توصیف کرد و افزود: این تعریف می‌تواند متناسب به سیاق آیات قرآن و مفهوم فراگیری معانی متفاوتی را به همراه داشته باشد. قرآن نسبت به سایر کتاب‌های آسمانی در طرح مسائل کامل‌تر است و سایر مسائل و علوم مورد احتیاج بشر مانند اخلاق، قصص، احکام، تاریخ و غیره را شامل می‎شود.

این پژوهشگر قرآنی با بیان اینکه قرآن جامع علوم و دانش هایی است که جنبه هدایتی دارند، افزود: از آنجایی که قرآن کتاب هدایت است پس بیان کننده هر چیزی است که منجر به هدایت می شود.

وی با تأکید بر اینکه این تعاریف به این معنی نیستند که قرآن را دایرةالمعارفی بزرگ بدانیم که حاوی جزئیات علوم مختلف باشد، افزود: آنچه از جامعیت قرآن فهمیده می‌شود جامعیت در شئون دینی اعم از اصول و فروع است که شامل امور غیر مرتبط با حوزه مسئولیت دین نمی‌شود و به گستردگی ابعاد و تشریعات موجود در قرآن در حوزه هدایت می‌شود اما روش‌های اجرایی، ساختاری و اجتماعی برای پیاده کردن این برنامه‌ها به عهده انسان‌هاست.

ملک لو جامعیت قرآن را یکی از دلایل اعجاز و وحیانی بودن این کتاب برشمرد و افزود: مسئله جامعیت غالباً پاسخی است که در برابر شبهه خاورشناسان و مخالفان قرآن در زمینه وحیانی بودن آن مطرح می‌شود.

این پژوهشگر قرآنی در ادامه افزود: تأکید قرآن بر عقل و سنت در کنار جامعیت آموزه‌ها باعث شده راه برای یافتن پاسخ‌ به نیازها و مسائل مختلف در دوره‌های متفاوت باز باشد.

وی وجود هزاران تفسیر مختلف از قرآن را دلیلی دیگر بر جامعیت این کتاب مقدس نامید و افزود: «الله نور السموات و الارض» پس کلام خدا نور است که در پرتو آن همه چیز نمایان می‌شود. اگر ما جامعیت قرآن را زیر سؤال ببریم در واقع کلام خداوند و نور هدایت خدا را زیر سؤال برده‌ایم.

قرآن کتاب هدایت است نه کتاب علم

خوش‌منش در ابتدای سخنان خود گفت: موضوع جامعیت قرآن کریم بسیار گسترده است و صحبت درباره آن در مدت زمانی کوتاه بسیار دشوار خواهد بود.

وی در ادامه به  آیه 12 از سوره الاحقاف اشاره کرد که می فرماید: «و پيش از آن كتاب موسى رهنما و رحمت بود، و اين كتابى است همخوان [با آن‏]، به زبان عربى [/شيوا]، تا ستم‏پيشگان [مشرك‏] را هشدار دهد، و بشارتى براى نيكوكاران باشد.»

این استاد دانشگاه تهران تأکید کرد: تمامی کتاب‌های مقدس دارای نور خدا هستند، قرآن به ما نگاهی توحیدی به وجودیت و هستی می‌دهد.

وی با بیان اینکه قرآن کتاب موضوعات فرعی و کوچک نیست و راجع به مسائل ریز صحبت نمی‌کند، افزود: قرآن کتابی است که بتوانیم مسائل مختلف علمی را در عقل خود با استفاده از آن درک کنیم.

خوش‌منش برای نمونه به آیات ابتدایی سوره طه اشاره کرد که می‌فرماید: «ما قرآن را بر تو نازل نكرديم كه خود را به زحمت بيفكنی» و در ادامه افزود: خواننده در اینجا فرمولی علمی مشاهده نمی‌کند بلکه هدایت می‌شود و ایده می‌گیرد تا هستی و روابط موجود در آن را بهتر درک کند.

وی در ادامه با اشاره به آیات 9 تا 11 سوره فصلت که می‌فرماید: «بگو آيا اين شماييد كه واقعاً به آن كسى كه زمين را در دو هنگام آفريد كفر مى ‌ورزيد و براى او همتايانى قرار مى‏‌دهيد اين است پروردگار جهانيان (۹) و در [زمين] از فراز آن [لنگرآسا] كوه‌ها نهاد و در آن خير فراوان پديد آورد و مواد خوراكى آن را در چهار روز اندازه‏‌گيرى كرد [كه] براى خواهندگان ‏درست [و متناسب با نيازهايشان] است (۱۰) سپس آهنگ [آفرينش] آسمان كرد و آن بخارى بود پس به آن و به زمين فرمود خواه يا ناخواه بياييد آن دو گفتند فرمان‏پذير آمديم (۱۱)» تصریح کرد: توجه به این آیات نکات بسیار مهمی را به انسان‌ها آموزش می‌دهد، قرآن کتاب هدایت است نه کتاب علم. خداوند متعال به وسیله قرآن هدایتی عمومی را به انسان‌ها اعطا کرده است.

در ادامه این نشست، پوران میرزایی، استاد دانشگاه قرآن و حدیث طی سخنانی گفت: از امام صادق(ع) نقل شده هر چیزی که دو نفر درباره آن اختلاف داشته باشند، اصل و ریشه و راه حلش در قرآن آمده است. روایت‌های متعددی وجود دارد که هر آنچه که نسبت به شروع خلقت و گذشته و آینده و آخرت و قیامت است در قرآن آمده است.

وی ادامه داد: کشف مفهوم از قرآن کار هر کسی نیست و علاوه بر لایه های ظاهری مفاهیم قرآن، لایه های پنهانی مفاهیمی هم است که به چیزهای مختلفی دلالت می‌کند. زبان رمزی در پس زبان ظاهری و همه فهم و عامه فهم وجود دارد که منحصر به اهل تخصص و فن است که خوانش آنها از قرآن فراتر از خوانش ظاهری است.

استاد دانشگاه قرآن و حدیث گفت: در قرآن آمده مقام پیامبر شأن زدودن اختلاف با تبیان‌گری و روشنگری است. حدود 50 الی 60 روایت کتاب اصول کافی درباره زدودن اختلافات است.

پوران میرزایی در پایان گفت: در روایات اصول کافی آمده در قرآن همه احتیاجات مردم وجود دارد؛ هدایت صرفا مربوط به انسان نیست و مفهوم وسیع تری دارد.خلقت در انسان محصور نیست.