یک قاعده طلایی که شما را از استاد اخلاق بی‌نیاز می‌کند

به گزارش ایکنا، مراسم سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدباقر علوی تهرانی ظهر امروز، یازدهم اردیبهشت‌ماه مصادف با بیست و نهم ماه رمضان در مسجد حضرت امیر(ع) برگزار شد.

گزیده مباحث این جلسه را که درباره حقوق مومنین است در ادامه می‌خوانید؛

در روایت آمده است خدا به چیزی برتر از ادای حق مومن پرستیده نمی‌شود، البته مسئولیت اجتماعی به جای خود، دخالت نکردن در امور دیگران که به تو ربطی ندارد به جای خود. باید مرز اینها را بشناسی. امام حسن مجتبی(ع) فرمودند: شناخت حقوق برادران دینی باعث می‌شود انسان محبوب خدا و نزدیک به خدا شود و اگر کسی این حقوق را ترک کرد، باعث می‌شود منزلتش پیش خدا پایین بیاید و خدا نسبت به آن شخص خشمگین شود. پس مرحله اول شناخت حقوق است، مرحله دوم اجرای حقوق.

تربیت دینی در کشور متولی ندارد

متاسفانه پیوندهای اجتماعی جامعه ایران از هم گسسته است. مردم به هم توجه ندارند، نه اینکه به هم رحم ندارند. چرا این اتفاق افتاده است نمی‌دانم. در اخبار شنیدم که اراضی ساحلی را آزاد کردند، انگار از دست داعش گرفتند! این یعنی بی‌توجهی به حقوق دیگران. چرا به اینجا رسیدیم؟ این آسیب‌شناسی جدی نیاز دارد. در این مملکت کار تربیت دینی نشده است چون کار تربیت دینی متولی ندارد. چه کسی متولی آن است؟ سازمان تبلیغات؟ وزارت ارشاد؟ حوزه علمیه؟ آموزش پرورش؟ آموزش عالی؟ کار دینی هم کار تخصصی است. ما نسبت به حقوق هم بی‌توجه هستیم ولی چرا بی‌توجه شدیم؟ فقط حرف‌های روزمره را تکرار می‌کنیم.

امام کاظم(ع) مقابل کعبه ایستادند و فرمودند: ای خانه خدا، حق تو چقدر عظیم است ولی به خدا حق مومن از تو بالاتر است. پس باید بدانیم حقوق مومنین چیست. روزی قیامت ممکن است همه گناهان را ببخشند، البته ممکن است، چون خدا در عین حال که ارحم الراحمین است، حکیم هم هست و کار بدون حکمت نمی‌کند. اگر قرار باشد همه را ببخشد پس چرا این‌همه پیامبر فرستاده است؟ در عین حال که کریم است کار روی حساب‌وکتاب است. پس ممکن است به دلایلی بخواهد از گناهان من بگذرد ولی هرگز از دو گناه نمی‌گذرد؛ یک، جایی که لازم است تقیه شود تقیه نشود، دوم از بین بردن حقوق برادران دینی. این از گناهانی است که خدا هرگز از کسی نمی‌بخشد.

رسول اکرم(ص) فرمودند: مسلمان بر مسلمان سی حق دارد که جدایی از آن امکان ندارد مگر اینکه ادا کند یا حلالیت بطلبد. بعد حضرت سی حق را می‌شمارند و به اینجا می‌رسند: اگر کسی حقوق برادرش را رعایت نکند روز قیامت مورد سوال قرار می‌گیرد و در مورد او حکم می‌شود. حکمش به این صورت است یا ثواب شخص را بگیرند یا گناهان طرف را بر دوش او قرار دهند. پس اگر این حقوق را انجام ندهید یا باید ثوابتان را بدهید، یا گناهان طرف را برگردن بگیرید.

این سی حق عمومی هستند و همه مومنین این حقوق را دارند. آن سی حق چنین است: از لغزش او بگذرد، به اشک چشم او ترحم کند، عیوبش را بپوشاند، عذرش را بپذیرد، نگذارد کسی غیبت او را کند، پیوسته خیرخواهی‌اش کند، دوستی او را حفظ کند، به وعده‌ای که داده وفا کند، در بیماری عیادتش کند، در تشییع جنازه او حاضر شود، دعوت او را بپذیرد، هدیه او را قبول کند، احساس او را تلافی کند، نعمت او را سپاس‌گذاری کند، یار و یاور او باشد، ناموس او را حفظ کند، حاجت او را برآورده کند، اگر عطسه کرد به او غفرالله لک بگوید، گمشده او را جست‌وجو کند، جواب سلام او را بدهد، با او به نیکی سخن گوید، احساس او را به خوبی تلافی کند، قسم‌هایش را تصدیق کند، با دوستان او دوستی کند، هرگز با او ستیزه نکند، او را چه ظالم باشد چه مظلوم باشد یاری کند، اگر ظالم است نگذارد ستم کند و اگر مظلوم است از حقوقش دفاع کند، او را در حوادث تنها نگذارد، ذلیلش نکند، هرچه برای خود می‌پسندد برای او بپسندد و از هرچه اکراه دارد برای دوستش ناپسند بشمارد؛ این سی حق عمومی است.

انسان از ولایت خدا خارج می‌شود

شخصی خدمت امام صادق(ع) رسید و گفت حق مسلمان بر مسلمان چیست؟ حضرت فرمودند هفت حق واجب دارد، یعنی نمی‌شود آن را ترک کرد. اگر یکی از این هفت حق را ترک کرد، از تحت ولایت خدا خارج می‌شود، یعنی تحت ولایت شیطان قرار می‌گیرد. اشکال کار من و شما این است که فقط به نماز اهمیت می‌دهیم. نه تنها نماز حائز اهمیت است بلکه این حقوق هم حائز اهمیت است ولی ما این حرف را قبول نمی‌کنیم. اگر من این سی حق را نمی‌گفتم یک نفر از من سوال نمی‌کرد این حقوق چیست. ما این حقوق را انجام نمی‌دهیم لذا هیچ توفیقی در نمازمان نیست، هیچ توفیقی در زیارت اهل بیت(ع) نداریم. ما دین را آنچه خواستیم انتخاب کردیم، نه آنچه هست.

امام صادق(ع) در ادامه روایت فرمودند من برای تو نگران هستم که این حقوق را بگویم و آن را ترک کنی و مراعات نکنی. شخص سوال‌کننده گفت من این حقوق را انجام می‌دهم. بعد امام آن حقوق را بیان کردند و گفتند: اول اینکه آنچه برای خود دوست داری برای برادرت دوست بدار و آنچه برای خود نمی‌پسندی برای برادرت نپسند. تمام کتب اخلاق را بالا و پایین کنی یک قاعده زرین وجود دارد و کپسول اخلاق در همین قاعده است، همه حرف‌های اخلاق در همین جمله است و نیاز نیست استاد اخلاق ببینی و کتاب اخلاقی بخوانی. آن قاعده این است: آنچه برای خود می‌پسندی برای دیگران بپسند و آنچه برای خود نمی‌پسندی برای دیگران نپسند. این قاعده زرین علم اخلاق است. هر کس انجام دهد مدینه فاضله اتفاق می‌افتاد. حق دوم اینکه از به خشم آوردن او بپرهیزی، سوم اینکه با جان و مال و زبان او را یاری کنی، چهارم اینکه چشم و راهنمای او باشی، پنجم تو سیر نباشی و او گرسنه تو سیراب باشی و او تشنه، ششم اگر تو خدمت‌گذار داری و او ندارد واجب است خدمتگذارت را بفرستی تا جامه او را بشوید و برایش غذا تهیه کند.