پیشگامی نخبگان و دانشگاهیان در نهادینه‌شدن فرهنگ گفتوگو در جامعه
رئیس سازمان دانشجویان ایران گفت: نهادینه شدن گفتوگو در میان آحاد جامعه نخست نیازمند ایجاد، تقویت و بسط عنصر گفتوگو در میان نخبگان و دانشگاهیان به مثابه پیش‌قراولان جامعه است.
به گزارش خبرنگار ایکنا، مسابقه نهایی مرحله کشوری دهمین دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویان ایران امروز، 9 خردادماه با مناظره دو گروه نیک آیین به عنوان گروه موافق و شب آویز به عنوان گروه مخالف بر سر گزاره «مشکلات اقتصادی ایران ناشی از دخالت نهادهای غیر اقتصادی در امور اقتصادی است» برگزار شد.
سعید گژول، ابوالفضل باقری اژیه، نیما اتش و شیرین عظیمیان اعضای تیم نیک‌آیین و صدرالدین فقیه، ابوالقاسم نادم، پویا قلی‌پور، میلاد تهرانی اعضای تیم شب آویز را تشکیل می‌دادند.
در این مناظره، ابوالفضل باقری، سخنران تیم موافق یعنی تیم نیک آیین گفت: مشکلات اقتصادی ایران ناشی از نهادهای غیر اقتصادی در امور اقتصادی است. رژیم ایران رژیمی برآمده از انقلاب است و ادبیات نظری این حوزه نشان می‌دهد دولت‌های برآمده از انقلاب سیاست‌های مداخلانه گرانه‌ای در حوزه اقتصادی دارند.
وی ادامه داد: در پیوند مفهوم اقتصاد و سیاست هر آنچه نهاد غیر بازاری است را در حوزه دولت مشاهده می‌کنیم. سه موج نظریات توسعه در این زمینه مطرح شده است. نظریات دولت‌گرا، بازارگرا که شکست خورده‌اند و نظریه ای که می‌توان بدان تکیه کرد یعنی بسترسازی دولت در اقتصاد. دولت طبق این نظریه فقط می‌تواند در حوزه‌های عرضه کالاهای عمومی، حذف انحصارها، تحقق عدالت اجتماعی و تنظیم اثرات بیرونی اقتصاد دخالت کند. دولت باید مسائل اقتصادی را بهینه‌سازی کند. دخالت گسترده دولت در عرصه اقتصادی مشکلات فراوانی به بار می‌آورد.
در ادامه، ابوالقاسم نادم، نماینده تیم مخالف این مناظره در سخنانی بیان کرد: مشکلات اقتصادی ایران شامل مسائل و معضلاتی است که به شکل عیان قابل اندازه‌گیری و سنجش هستند. مشکلات اقتصادی ایران ناشی از دخالت نهادهای غیر اقتصادی است یعنی تیم موافق باید این مسئله را ثابت کند که اغلب مشکلات ناشی از این مسئله است. ترکیبی به نام امور اقتصادی نیز در گزاره است که تمامی اموری که در تولید و توزیع انجام می شود را شامل می‌شود. اعتقاد داریم که دولت نهادی اقتصادی است. اعتقاد داریم دخالت نهادهای غیر اقتصادی معلول ساختار سیاسی است که در نظام وجود دارد.
نادم افزود: اعتقاد داریم مشکلات اقتصادی ایران از سه عامل مهم دولت متکی به درآمدهای نفتی، نظام دسترسی محدود و ضعف و رو به زوالی نهاد حاکمیت در ایران ناشی می‌شود. دولتی که درآمد عمده خود را از منابع عمومی به دست می‌آورد به سمت رانت کشیده شده و مشکلات زیادی در این زمینه ایجاد می‌شود. در نظام‌های دسترسی محدود دولت برای نظم اجتماعی از رانت استفاده می‌کند.
در ادامه، نیما آتش، نماینده تیم موافق نیز در سخنانی اظهار کرد: تعاریف تیم مخالف از دولت جزیی است. برخی نهادها مانند آستان قدس و ... نباید در اقتصاد دخالت کنند. زمانی که این نهادها در اقتصاد دخالت می‌کنند، ایجاد انحصار می‌کنند. فساد، ناکارآمدی، رانت، کاهش کیفیت، عدم رقابت، عدم پرداخت مالیات از مشکلات ناشی از دخالت چنین نهاد‌هایی در اقتصاد است.
این شرکت‌ها بعضاً معاف از مالیات هستند و از روابط خود برای دریافت رانت و مجوزهای مختلف استفاده می‌کنند. برخی از این نهادها ۴۰ سال است که از مالیات معاف هستند.
در ادامه، نیما قلی‌پور، نماینده تیم مخالف گفت: تمامی شاخص‌هایی که برای نهاد دولت تعریف می‌شود نشان می‌دهد دولت در ایران بزرگترین بنگاه اقتصادی است. نکته مهم این است که دولت‌های طبیعی و دسترسی محدود شاخصه مهمی همچون درهم تنیدگی سیاست و اقتصاد است. این سوال مطرح می‌شود که چطور تیم موافق چطور نهادی مثل دولت را بنگاه غیر اقتصادی تعریف می‌کنند. برخی اعتقاد دارند که نهادهای کارآمد مهمترین عامل رشد کشورها هستند. دولت امروز کارکردهای اصلی خود را به درستی انجام نمی‌دهد و نشانگرهای اقتصادی را تغییر می‌دهد.
در ادامه نماینده تیم موافق بیان کرد: نهادی به نام دولت و نهادی به نام حکومت وجود دارد. اگر حکومت نهاد اقتصادی است، پس سپاه نیز اقتصادی است. به اعتقاد دانشمندان میزان خشونت جوامع که بالا باشد آن جامعه به توسعه اقتصادی دست پیدا نمی کنند. دولت امروز دخالت گسترده در امور اقتصادی دارد. در کتاب تاراج نهان آمده است که ۵۰ مؤسسه مالی وجود دارد که بیش از ۸۹ درصد آن ها دولتی و ۸۷ درصد تورم را به بار آورده‌اند.
در ادامه، نماینده تیم مخالف گفت: مواردی که تیم موافق بیان می‌کند در حوزه کج کارکردی دولت است. دولت امروز تصدی‌گری اقتصادی می‌کند که کارایی آن را ضعیف‌تر کرده و بخش خصوصی را نیز تضعیف خواهد کرد. دولت بر اثر عوامل غیر اقتصادی نرخ ارز و بهره تعیین کرده و در بازار تأثیر می گذارد. نهادهای غیر اقتصادی مگر چند درصد اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهند؟
در ادامه، نماینده تیم موافق اظهار کرد: معتقدیم دولت به ذات یک‌نهاد اقتصادی نیست و فقط باید فضا را برای نهادهای اقتصادی فراهم کند. معتقدیم اقتصاد خلق ثروت تولید توزیع و مصرف آن است. سیاست نباید دولتی و نئولیبرال باشد. دولت فقط باید بسترها را فراهم کند تا جامعه به تحقق عدالت اجتماعی دست پیدا کند.
وی ادامه داد: بانک‌های مختلف، ساختمان‌های خالی و ... همگی نشان دهنده شرایط نظریه هماهنگی ویرانگر است. یعنی تمامی نهادها به شکلی به هماهنگی با هم رسیده‌اند که این‌فضای سخت اقتصادی را در کشور ایجاد کرده است. دولت باید فقط سیاست‌گذاری کند تا مشکلات اقتصادی حل شود.
در ادامه نماینده تیم مخالف اظهار کرد: اینکه بپذیریم دولت نهاد است و کار اقتصادی کند دلیل بر چیست؟ صرف مداخله از نظر هیچ یک از نهادگران اقتصاد منفی نیست. علم اقتصاد نظریه فرآینده و نهادها شکل دهنده این فرآیندها هستند که طیق این‌تعریف نیز دولت نهادی اقتصادی است. یکی از مشکلات اصلی ما ناکارآمدی نهاد دولت است. زمانی که نهاد دولت به عنوان بنگاه اقتصادی در بازار دخالت می‌کند و آن را بر مبنای خواست خود تنظیم می‌کند؟ جدایی نهاد دولت از درآمد نفتی، حکمرانی خوب با ایجاد نهاد دولت کارآمد و دسترسی تنها راه مبارزه با مشکلات اقتصادی است.
در ادامه، داوران مناظره سؤالات خود را برای اعضای تیم‌های موافق و مخالف مطرح کردند و هر کدام از تیم‌ها نیز در مدت زمان یک دقیقه به آن‌ها پاسخ دادند.
نماینده تیم موافق در پاسخ سوال داوران بیان کرد: هر چقدر بتوانیم حوزه بسترسازی دولت را به مکانیزم بازار نزدیک کنیم، به عدالت نزدیکتر است. دخالت دولت فقط باید در زمینه بسترسازی باشد.
در ادامه، نماینده تیم مخالف در پاسخ به سوال داوران اظهار کرد: گزاره بر موضوع مشکلات اقتصادی ایران ناشی از دخالت نهادهای غیر اقتصادی است، تأکید دارد. گزاره از ساحت موجبه کلیه است و اگر تخصیصی بر آن بزنیم گزاره به موجبه جزییه تبدیل خواهد شد.
همچنین رضا فریدزاده، رئیس سازمان دانشجویان ایران در این مراسم بیان کرد: نهادینه شدن گفتوگو در میان آحاد جامعه نخست نیازمند ایجاد، تقویت و بسط عنصر گفتوگو در میان نخبگان و دانشگاهیان به مثابه پیش‌قراولان جامعه است و دانشگاهیان با ایفای نقش مسئولیت اجتماعی خود از این منظر می توانند نقش و عملکرد ویژه‌ای را داشته باشند و سفیران گفتوگو در بدنه اجتماع باشند.
وی افزود: به هر حال، هدف اصلی و بنیادین دبیرخانه مسابقات مناظره دانشجویان ایران در طول این سال‌ها، فراهم کردن زمینه برای دانشگاهیان در جهت تمرین گفتوگو، تقویت روحیه نقد، مدارا و تحمل مخالف، مهارت‌افزایی و فراهم کردن فرصت‌های یادگیری، بسط روش‌های علمی گفتوگو، توسعه و تعمیق آگاهی و یادگیری در میان دانشجویان است تا آنان به مثابه قلب جامعه، فرهنگ گفتوگو را از طریق شریان‌های تعریف شده، نظام‌مند و مشخص به اقشار و آحاد جامعه اصطلاح اخبار نقل و انتقال دهند.
فریدزاده اظهار کرد: ما قائل بر این هستیم که مادامی که فرهنگ گفتوگو و مناظره در میان دانشگاهیان و نخبگان شکل نگیرد، شاهد ایجاد، توسعه و تعمیق فضای نقد و گفتوگو و مناظره در فضای عمومی جامعه نخواهیم بود.
وی با بیان اینکه استفاده از تجارب تاریخی خودمان و نیز بررسی اجمالی و بهره‌مندی از تجارب جهانی از این منظر بسیار راهگشا خواهد بود، افزود: برگزاری مناظره‌های قانونمند توأم با امکان داوری، خواسته صریح رهبری معظم انقلاب در پاسخ به نامه پژوهشگران حوزوی در سال ۱۳۸۱ بود. خواسته ای که نشان از دوراندیشی و نکته بینی ایشان در درک صحیح نیازهای حال و آینده جامعه و مراکز علمی است.
رئیس سازمان دانشجویان ایران تصریح کرد: به نوبه خود و به عنوان یکی از نهادهای متولی فرهنگ این مرز و بوم، از این بابت که با تأخیر در پی تحقق خواسته‌های رهبری معظم انقلاب بودیم، شرمساریم و از دیگر سو امیدواریم که نهادهای اصلی متولی و مسئول، به تأسی از سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی، با درک صحیح از فضای اجتماعی کشور، فارغ از هرگونه نگاه سیاسی و جناحی، در تنومندی و باروری این نهال کوچک همت گمارند که فردا بسیار دیر است.
وی ادامه داد: مرحله استانی دانشگاهی این مسابقات در تابستان و پاییز گذشته با حضور بیش از ۴۰۰ تیم دانشجویی در ۳۶ واحد جهاد دانشگاهی سراسر کشور برگزار و 50 تیم به مرحله منطقه‌ای راه یافتند.
رئیس سازمان دانشجویان ایران گفت: با تقسیم‌بندی واحدهای برگزارکننده مسابقات در چهار منطقه شرق کشور تهران و شمال کشور جنوب و جنوب غربی کشور غرب و شمال غرب کشور بعد از برگزاری ۵۴ مناظره آنلاین بین ۵۰ تیم منتخب استانی دانشگاهی، ۱۶ تیم به مرحله کشوری صعود کردند.
وی تصریح کرد: تیم‌های برگزیده منطقه شرق، تیم‌های زبان سرخ، شوکران، امید و بهار اندیشه به ترتیب از استان‌های سمنان، خراسان رضوی، گلستان و خراسان رضوی به ترتیب موفق به کسب مقام اول تا چهارم شدند. تیم‌های برگزیده منطقه غرب و شمال غرب: تیم‌های ناشتی از کردستان، خطایی از اردبیل، کوک از زنجان و شهدای گمنام از همدان به ترتیب موفق به کسب مقام اول تا چهارم مرحله منطقه‌ای شدند. تیم های برگزیده منطقه جنوب و جنوب غرب: تیم‌های نیک‌آیین از اصفهان، جهاد علمی از دانشگاه صنعتی اصفهان، وفاق ملی از فارس و حق‌جو از بوشهر موفق شدند از منطقه جنوب به مرحله کشوری مسابقات صعود کنند. تیم‌های برگزیده منطقه تهران و شمال کشور: تیم‌های مدافعان فرهنگ از قزوین، نبض از دانشگاه امیرکبیر، ایمان از دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی و شباویز از دانشگاه علم و صنعت نیز نمایندگانشان در مرحله کشوری مسابقات هستند.
وی با بیان اینکه مرحله کشوری مسابقات از یکم اردیبهشت آغاز شد، اظهار کرد: مرحله مقدماتی به صورت آنلاین و در روزهای اول و دوم اردیبهشت برگزار شد. حسن برگزاری آنلاین، امکان استفاده از اساتید و دانشجویان سراسر کشور جهت داوری مسابقات بود.
فریدزاده ادامه داد: مرحله یک چهارم نهایی مسابقات صبح روز یکشنبه هشتم خرداد و مرحله نیمه نهایی مسابقات عصر هشتم خرداد و در نهایت مناظره نهایی و مراسم اختتامیه این مسابقات عصر روز دوشنبه نهم خرداد برگزار شد.
وی با اشاره به محور و موضوعات مسابقات بیان کرد: پس از جمع‌آوری و استانداردسازی گزاره‌های پیشنهادی از سوی دبیرخانه مسابقات و ارائه به شورای علمی مسابقات، در مجموع ۳۰۰ گزاره در این دوره از مسابقات تصویب شد.
رئیس سازمان دانشجویان ایران اظهار کرد: در مرحله کشوری نیز سعی دبیرخانه مسابقات بر این بوده که بر اساس سرفصل های گام دوم استخراج شود. شورای علمی این دوره از مسابقات نیز با حضور ۲۰ نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور، سه جلسه برگزار کرد که طی این جلسات علاوه بر تصویب گزاره‌ها، با تشکیل کمیسیونی شش نفره به بازبینی فرم داوری پرداخت.
وی افزود: از تفاوت‌های اصلی مرحله کشوری مسابقات با مراحل استانی و منطقه‌ای، حضور داوران دانشجو در ترکیب داوری است. این داوران از برگزیدگان دوره‌های گذشته انتخاب شدند. همچنین در مرحله فینال، داور نکته‌یاب نیز حضور داشت. بعد از اتمام مناظره دوتیم، داوران نکته‌یاب از هر تیم یک سوال در رابطه با استدلال‌ها و مباحثی که مطرح کردند پرسیدند.
فریدزاده با اشاره به جوایز مرحله کشوری مسابقات نیز گفت: گروه اول ۷ میلیون تومان، گروه دوم شش میلیون تومان، گروه اخلاق چهار میلیون تومان(از دور سوم مسابقات انتخاب تیم اخلاق مرسوم شد) بهترین سخنران یک میلیون تومان( تنها جایزه فردی این مسابقات) است.
وی تصریح کرد: از دیگر فعالیت‌های مرکز ملی گفتوگو، مناظره و آزاداندیشی این مرکز تا به امروز موفق به برگزاری ۱۰ دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویی نشان خواجه نصیرالدین طوسی، یک دوره مناظره به زبان انگلیسی و سه عنوان مسابقات مناظره تخصصی شده است. برگزاری گفت‌وگوهای دانشجویی و کرسی آزاداندیشی با محوریت مسائل روز و تولید محتوای آموزشی در قالب نشریه، کتاب، فیلم‌ها و کارگاه‌های تخصصی نیز از دیگر برنامه‌های مرکز است.
در ادامه، حجت‌الاسلام صفری، نماینده مجلس شورای اسلامی در سخنانی بیان کرد: در اهمیت پرداختن به این مبحث یعنی مناظرات جای شکی نیست. امام(ره) می فرمانید که منشأ همه تحولات به دانشگاه باز می‌گردد.
وی افزود: ما در جامعه با دو حوزه علمی دانشگاه و حوزه مواجه هستیم که باید به نقش این دو نهاد علمی در مناسبات مختلف سیاسی اجتناعی اقتصادی و ... پرداخته شده و مشخص شود این دو نهاد تا چه حدی نقش خود در جامعه را ایفا کرده‌اند.
حجت‌الاسلام صفری بیان کرد: برگزاری مناظرات بر پایه تقویت فرهنگ گفتوگو در جامعه است و می‌توانیم با توسل به گفتوگو، بسیاری از مشکلات جامعه را حل کنیم. مهمترین اثر این موضوع، آن است که ما باید سبک زندگی خود را تغییر دهیم.
وی بیان کرد: تربیت نسل بشر بر عهده خواص علمی هر دوره‌ای است. بسیاری از شخصیت‌های مخلف وقت گذاشتند که راهی برای بن بست‌های جامعه پیدا کنند. این حرکت ۱۰ ساله مناظرات علمی دانشجویی نیز در همین‌راستا است.
این نماینده مجلس با بیان اینکه پژواک این مسابقات باید به جامعه برسد، گفت: امروز مهمترین عنصری که باید در این مسابقات حضور می‌داشت، رسانه ملی بود که این نقد به صدا و سیما وارد است. حرکتی همچون مناظرات از دغدغه‌های بزرگان جامعه به ویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی است.
وی با بیان اینکه این مسابقات باید در سال‌های آتی خیلی قوی و محکم‌تر برگزار شود، گفت: با باز شدن باب گفت‌و‌گوی متقابل در جامعه، مردم به زندگی با تعامل با یکدیگر روی آورده و بسیاری از مشکلات اجتماعی کشور حل خواهد شد.
در ادامه، حجت‌الاسلام فاطمی‌پور، معاون فرهنگی نهاد رهبری در دانشگاه تهران نیز در این مراسم اظهار کرد: فضای دانشگاه الزامات و انتظاراتی از دو سمت دانشگاهیان و جامعه ایجاد می‌کند. برای اینکه فضای دانشگاه این انتظارات و الزامات را پاسخ دهد، نیاز داریم که فضای عقلانیت و منطقی بر دانشگاه حاکم باشد.
وی گفت: گسترش این عقلامیت نیازمند آموزش و تمرین است که برنامه مناظرات یکی از همین فرصت‌ها است تا بتوانیم به این تعامل برسیم که لازم است تا بیشتر و منطقی‌تر با یکدیگر حرف بزنیم. البته گفت‌وگوها باید به دور از التهابات و جوهای مختلف جامعه انجام شود.
حجت‌الاسلام فاطمی‌پور تصریح‌کرد: باید کاری کنیم که چنین فضایی در دانشگاه‌ها ایجاد شود. البته این مسئله نیازمند برنامه‌ریزی فراوان است تا این اتفاق سکه رایج دانشگاه‌ها شود. اینکه حرف‌های بدون هدف و وابسته به جریانات خاص در دانشگاه مطرح شود، دستاوردهای خوبی به دست خواهد آمد.
وی تصریح کرد: این‌صحبت‌ها چنانچه برای شناسایی بد و بدتر، طرح ایده‌ها برای رفع مشکلات و ارتقای زیست دانشگاهی و عمومی، افزایش اعتماد عمومی و کاهش بدبینی‌ها انجام شود، می‌تواند به کاهش مشکلات جامعه بینجامد. این مناظرات تاب‌آوری اجتماعی را افزایش داده و در این مسیر به سمت کارآمدی و اصلاح مشکلات و وضعیت بهتر و جامعه آرمانی و مورد انتظار حرکت می‌کنیم. البته لازمه این اتفاقات پرهیز از برگزاری چنین رویدادهایی فقط با نگاه شکلی است.
معاون فرهنگی نهاد رهبری در دانشگاه تهران افزود: در این مناظرات باید به ارتقای محتوای اخلاق و دانش در دانشگاه بیندیشیم که چنین دانشگاهی، دانشگاه بهتری برای تبدیل شدن به محور و منشأ همه تحولات است.
در ادامه و با حضور مسئولان حاضر در مراسم، ضمن رونمایی از پوستر یازدهمین دوره مسابقات ملی مناظرات دانشجویی و کتاب گزارش عملکرد ۱۰ دوره این مسابقات، تیم شب‌آویز به عنوان تیم قهرمان دوره دهم این مسابقات معرفی و اعضای آن تجلیل شدند.
انتهای پیام
