بیان فرهنگ حسینی منحصر به محرم نباشد

به گزارش ایکنا از خوزستان، محمدرضا سنگری، مؤلف کتاب «آیینه‌داران آفتاب» و پژوهشگر عاشورایی، شب گذشته، 14 مرداد در هفتمین برنامه سخنرانی خود در مؤسسه فرهنگ عاشورا درباره حرص‌ورزی، آثار و انواع آن از نگاه امام حسین(ع) و روایات سخن گفت. متن سخنان وی به شرح زیر است: 

بحثی که در شب گذشته طرح کردیم تکیه بر سروده‌ای چندبیتی داشت که حضرت اباعبدالله(ع) آن را مطرح کردند. ایشان در این شعر آنچه را به تخریب شخصیت انسان و خانواده منجر می‌شود برای ما بیان کردند. از حضرت اباعبدالله 248 بیت شعر در اختیار داریم که عمدتاً قطعه هستند و می‌شود آن‌ها را تکیه‌گاه طرح معارف حضرت اباعبدالله(ع) قرار داد.

همیشه می‌توان از اباعبدالله(ع) گفت و ای کاش طرح فرهنگ امام حسین(ع) منحصر به این 10 روز نباشد چون هر چه پیش‌تر می‌رویم نور و درخشش فرهنگ حضرت اباعبدالله(ع) برای جهانیان بیشتر می‌شود. زیرا تکیه‌گاه ظهور، حضرت اباعبدالله(ع) است. امروز بیشتر از دیروز به اباعبدالله(ع) نیاز داریم و فردا بیشتر از امروز. پس باید با حسین زیست و هم‌نفس شد بیشتر از دیروز به اباعبدالله(ع) نیاز داریمو آن تجربه را به زیست امروز کشاند.

امام حسین(ع) در شعر خود فرمودند:

وَ إِنْ تَكُنْ الْأَرْزَاقُ قِسْماً مُقَدَّراً/ فَقِلَّةُ حِرْصِ الْمَرْءِ فِي الْكَسْبِ أَجْمَلُ

چقدر این نکته به بهبود زندگی و اعتلای رفتاری ما کمک می‌کند. امام می‌فرماید اگر زیست زیبا می‌خواهی آزمندی و حرص در مال و کسب را رها کنید. اگر به چهره سپاهیان دشمن نگاه کنید، از عمر سعد و شمر و ... آنها را مظهر حرص‌ورزی می‌بینید. حرص به معنی میل شدید و نهایت طلب و خواهش است. اگر تکاپو و تلاش انسان برای به دست آوردن چیزی باشد که در دست دیگران است آن گاه «طمع» نام می‌گیرد. طمع‌کاران چشم به دست دیگران دارند، اما حرص‌ورزان چشم به پدیده‌ها دارند.

حرص همیشه منفی نیست

حرص همیشه منفی نیست؛ مثلاً قرآن کریم، پیامبر(ص) را حریص می‌‎داند که اینجا به معنی اهتمام، میل شدید و تکاپوی زیاد پیامبر برای خوب کردن دیگران است: «لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ» (آیه 128 سوره توبه): پیغمبر(ص) از رنج‌های شما رنج می‌برد و غم مردم را تاب نمی‌آورد. ایشان اهتمام زیادی به سعادت دنیا و آخرت انسان‌ها دارند.

اما وقتی صحبت از حرص منفی می‌شود، منظور چیست؟ از حضرت علی(ع) درباره حرص پرسیدند. ایشان فرمودند: «هُو طَلَبُ القَليلِ بإضاعَةِ الكَثيرِ»؛ حرص دستاورد اندک در ازای از دست دادن زیاد است. اینکه چیز زیادی بدهی و چیز کم به دست بیاوری. آدم‌های حریص فکر می‌کنند چیز زیادی به دست آورده‌اند. عمر، سلامتی و زندگی خود را صرف کسب مال و ثروت می‌کنند و وقتی می‌خواهند از آن استفاده کنند می‌بینند که چیزی از سلامتی و عمرشان باقی نمانده است.

ما چندگونه حرص داریم؛ حرص مثبت مانند حرص علمی که میل شدید به یادگیری است، حرص حل مشکلات مردم، حرص به کسب خوبی‌ها؛ اما حرص منفی، حرص‌هایی هستند که ما را تباه می‌کنند، از ما می‌گیرند و اندکی به ما می‌دهند. بنا به فرموده امام سجاد(ع) حرص نخستین گناهی است که انسان مرتکب شده است.

به گفته روانشناسان درگیری و میل شدید انسان به جسم خود، نوعی حرص است که الان در جامعه ما فراوان است؛ چهره‌هایی که مرتب تغییر می‌کنند، دست بردن در واقعیت بیرونی و عدم پذیرفتن آن. این وقت‌گذاری بیش از حد در تغییر چهره، نوعی حرص‌ورزی است. درگیری برای خرید، نوعی حرص‌ورزی است. دوستانی که به فروشگاه‌های بزرگ رفته‌اند می‌توانند در فضای روانی فروشگاه‌ها دقت کنند. معمولاً اصلی‌ترین نیازهای ما در انتهای فروشگاه قرار دارد و وقتی شما وارد فروشگاه می‌شوید آنچه می‌بینید به حرص شما دامن می‌زند. همان ابتدا سبدهای بزرگ خرید را می‌بینید که با وجود آنها خجالت می‌کشید، محدود خرید کنید. جلوتر که می‌روید تخفیف‌ها شروع می‌شود، حرص هم شروع می‌شود و می‌بینید چیزهایی که مورد نیازتان نیست می‌خرید. بهترین دلیل وجود حرص در قلمرو خرید، زمانی است که می‌خواهید اثاث‌کشی کنید. آن موقع می‌بینید چقدر چیزهای اضافه خریده و در خانه نگهداری می‌کنید.

اگر عاشق حسین(ع) هستیم مانند ایشان باشیم

اگر به حضرت اباعبدالله(ع) عشق داریم مانند ایشان باشیم. عاشق همیشه معشوق را مرور می‌‎کند. اگر این سخنان را امام حسین(ع) گفته است، بیایید به آنها عمل کنیم. ببینید می‌توانید از برخی چیزها صرف نظر کنید. مثلاً برخی حساب‌های بانکی خود را سبک کنید، وام بدهید، اگر می‌توانید ببخشید.

حرص دست کم 10 نتیجه سوء دارد. اولاً انسان آبرویش را از دست می‌دهد. چون آدم‌های حریص اهل التماس هستند و به همه رو می‌زنند. دوم اینکه زمان خود را از دست می‌دهند یعنی عمر، سلامتی و آرامش با حرص پول از دست می‌رود. سوم، حریص اعتماد به خدا را از دست می‌دهد چون به آنچه که دارد، راضی نیست و فکر می‌کند - العیاذ بالله - خزانه خدا تمام می‌شود و دیگر چیزی به او نمی‌رساند؛ در حالی که خدا کریم و بخشنده است. چهارم، انسان حریص حق دیگران را ضایع می‌کند، تا شایعه‌ای می‌شود که فلان چیز گران شده است، آن را زیاد می‌خرد و به گرانی دامن می‌زند. شب‌ها در کنار خانه‌ها می‌بینید که چقدر نان و برنج، دور ریخته شده است. اینها جلوه‌هایی از حرص انسان هستند. در هنگام غذا خوردن انسان باید بداند ظرفیت او چقدر است لذا در حدی که می تواند بخورد، غذا بکشد.

پنجمین اثر حرص این است که شخص حریص کم کم بخیل می‌‎شود و همیشه احساس نداشتن می‌کند. ششم، آرامش روانی خود را از دست می‌دهد؛ هیچ حریصی آرامش روحی ندارد و به فرموده امام علی(ع) «الحِرْصُ عَناءٌ مُؤبَّدٌ» حرص رنجی ابدی است. هفتم، شخص حریص ارزش خود را می‌شکند «الحِرصُ لا يَزيدُ في الرِّزقِ، ولكنْ يُذِلُّ القَدْرَ». هشتم، شخص حریص دچار محرومیت می‌شود مثلاً آنقدر می خورد که مشکل جسمی پیدا می‌کند.

اثر نهم، حرص نوعی خودکشی روحی و فکری است. امام باقر(ع) فرمودند: حریص مانند کرم ابریشم است که هر چه بیندوزد مانند تاری است که دور خود می‌تند و خروج را برای خود سخت می کند. انسان حریص خود را دچار تنگنا و بحران می‌سازد.

سؤال کردند ذلیل‌ترین انسان کیست؟ گفتند کسی است که حرص نسبت به دنیا می‌ورزد. انسانی که توانایی مالی دارد اگر می‌تواند شغلی برای مردم درست کند، بیماری را مداوا کند، زمینه ازدواج دو جوان را فراهم کند. حضرت علی(ع) فرمودند: «إن كُنتَ تُريدُ مِن الدنيا ما يَكفيكَ فإنَّ أيسَرَ ما فيها يَكفيكَ، و إن كُنتَ إنّما تُريدُ ما لا يَكفيكَ فإنَّ كُلَّ ما فيها لا يَكفيكَ» اگر از دنيا به قدرى كه تو را كفايت كند می‌خواهى، بدان كه كمترين چيز دنيا كفايتت مى‌كند و اگر از دنيا به اندازه‌اى كه تو را كفايت كند نخواهى، کل دنیا را هم به تو بدهند، به آن اکتفا نخواهی کرد. فرد حریص، حرص‌ورزی را به خانواده‌اش هم منتقل می‌کند، فضای روانی خانواده را مخدوش و آرامش را از آنها می‌گیرد.

حرص انواعی دارد؛ برخی حرص در خوردن دارند. می‌گویند معاویه حرص در خوردن داشت، هر قدر می‌خورد سیر نمی‌شد و تنها زمانی دست از خوردن برمی‌داشت که خسته می‌شد. حرص در اندوختن، حرص در شهوت، حرص در خودنمایی، پوشش، خواب و تغییر دائمی خود، از انواع حرص هستند که مانند آفت روح انسان را تهدید می‌کنند.

امام حسین(ع) در این شعر خود فرموده است: اگر خداوند رزق را تقسیم کرده است حتماً سهمی به شما می‌رساند. پس کمتر حرص ورزیدن در زندگی زیباتر است. اگر قرار است زیستتان را زیبا کنید، حرص نورزید.