والدین؛ مهمترین بازیگران تربیت عصر دیجیتال
کارشناس مسائل تربیتی و سواد رسانه‌ای گفت: نسل حاضر دارای هوش دیجیتال هستند و مؤلفه‌های آن تعریف شده است. باید توجه داشت که والدین مهمترین بازیگر عرصه تربیت در دوران دیجیتال هستند و اگر قرار است پرورش مطلوب نظر محقق شود، باید به والدین آموزش داده شود.
به گزارش خبرنگار ایکنا، به مناسبت روز و هفته ملی کودک نشست تخصصی «کودک، نوجوان و رسانه» امروز یکشنبه 17 مهر از سوی کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.
سعید مدرسی، دانش‌آموخته دکترای علوم تربیتی گرایش فلسفه علوم و تربیت بیان کرد: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سازمانی است که از جهت نیازسنجی کودکان، بدون نگاه سیاسی، پنج دهه است که تلاش دارد تا به دغدغه‌های حوزه کودکان و نوجوانان بپردازد.
مدیر موسسه تربیت رسانه‌ای باران ادامه داد: کانون پرورشی یک رسالتی دارد و باید دید که چقدر به ادبیات و دانش سواد رسانه‌ای مسلط است. ما در دوران گذار از محمِل تربیتی به محتواهای رسانه‌ای هستیم که در تربیت کودکان و نوجوانان نقش ایفا می‌کنند و بچه‌ها را تحویل صنعت سرگرمی داده‌ایم. نتایج در مقوله صنعت آثار، زود بروز می‌کند، اما در حوزه تربیتی زمان‌بر است و نیاز به پنج یا 10 سال زمان است تا آثار و نتایج یک برنامه مشخص شود.
کارشناس مسائل تربیتی و سواد رسانه‌ای با اشاره به اینکه در این جلسه قرار است تا به یک نقشه راه دست‌یابیم و قرار نیست که معجزه شود و فضاهای تربیتی را تحت تأثیر قرار دهیم، ادامه داد: برای تربیت، نباید عجله کرد و حل معضلات تربیتی یک‌شبه امکان‌پذیر نیست. باید از کمال‌گرایی اجتناب کرد و گام‌به‌گام جلو رفت. وقتی ذائقه‌ها شکل نگرفته است باید اقدام کرد. قبل از اینکه به فکر اصلاح بچه‌ها باشیم باید خودمان را اصلاح کنیم. کار والدین تنظیم‌گری محیط تربیتی است.
پرورش و تربیت کار زمان‌بری است
مدرسی اظهار کرد: حوزه تربیت، سیستم باز دینامیک است و مؤلفه‌های بسیاری در آن در حال فعالیت هستند. از دهه 70 میلادی به معضلات تربیتی در دنیا پرداخته شده و از دهه 30 این دغدغه‌ها مطرح شده است. این در حالی است که ما تازه چند سالی می‌شود که در این حوزه دغدغه‌هایی پیدا کردیم. این دغدغه‌ها نشان‌دهنده مسئله جدیدی نیست، بلکه نشان HC خواب‌آلود بودن مسئولان فرهنگی است.
این کارشناس با بیان اینکه در آمریکا موضوع سواد رسانه‌ای از دبستان‌ها شروع می‌شود اضافه کرد: ما باید از تجربه‌های موفق و شکست خورده کشورهایی که در این زمینه تجربه بیشتری دارند، درس بگیریم. کار ما در کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان پرورش گل و گیاه است و پرورش و تربیت کار زمان‌بری است. باید توجه داشت که نشانه‌های این دقت نظرها و تلاش‌های امروز ما پنج سال بعد نمایان خواهد شد.
وی با اشاره به یکی از مشکلات کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان بیان کرد: کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان به صورت آنالوگ رشد کرده است و این در حالی است که اکنون بچه‌ها دیگر فقط تک‌ساحتی یعنی آنالوگ نیستند و آنها بسیار دیجیتال شده‌اند در نتیجه باید برای کودکان که زیست دیجیتال دارند برنامه داشته باشیم.
مدرسی ادامه داد: نسل حاضر دارای هوش DQ یا هوش دیجیتال هستند و مؤلفه‌های آن تعریف شده است. باید توجه داشت که والدین مهمترین بازیگر عرصه تربیت در دوران دیجیتال هستند و اگر قرار است پرورش مطلوب نظر موفق شود باید والدین آموزش داده شوند و بر روی آنها متمرکز شد.
وی در رابطه با تربیت عنوان کرد: برای تربیت باید به مؤلفه‌های چون تربیت در شرایط آرمانی، تربیت در دوره حساس کنونی، سبک‌های فرزندپروری و تجربه‌های جهانی توجه داشت. باید بتوان برای گذار از وضع موجود به وضع مطلوب نقشه‌ای را طراحی کرد. یک پدر و مادر طراز سواد رسانه‌ای باید بتواند از فرصت‌های عرصه رسانه در راستای رشد و تربیت استفاده کند تا نسبت به تهدیدهای تربیتی موجود در رسانه از فرزندان خود صیانت ایجاد کند.
فرهنگ استفاده از یک ابزار، نشان سواد رسانه‌ای است
این کارشناس تأکید کرد: باید برای اینکه در چه سنی برای فرزندان خود تلفن همراه خریداری کنیم، مبنا داشته باشیم. درک و رشد شناختی و گرایشی هر فرزند نیازمند بررسی است و باید تمام روحیات، علایق و ارتباطات کودک و نوجوان تحلیل شود که آیا تهیه تلفن همراه منجر به رشد و تربیت فرزند ما می‌شود یا نمی‌شود. حتی برای دیدن یک انیمیشن باید مؤلفه‌های گوناگون را در نظر گرفت.
وی با بیان اینکه باید رسانه را شناخت افزود: در آمریکا اجازه ساخت جی‌میل از 13 سالگی به کودکان داده می‌شود و میانگین استفاده از جی‌میل در اروپا از 15 سالگی است. این موضوع بدین معنا است که محدودیت‌هایی وجود دارد و آنها به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده از این ابزار فناوری مناسب چه سنی است؛ یعنی فرهنگ استفاده از یک ابزار و نشان سواد رسانه‌ای است. بسیاری از بزرگان تکنولوژی مانند بیل گیتس، استیو جابز و... بیان کردهاند که برای استفاده از فضای مجازی محدودیت‌ها و قوانینی برای فرزندان خود ایجاد کردهاند که چگونه از آن استفاده کنند در صورتی که ما افراد و خانواده‌هایی را داریم که هیچ محدودیتی برای فرزندان خود قائل نیستند.
6 ساحت رشد
مدیر مؤسسه تربیت رسانه‌ای باران با اشاره به مؤلفه‌های رشد گفت: تربیت مؤلفه‌های بسیاری دارد که باید به تمام این مؤلفه‌ها توجه کرد تا موجبات اختلالات متعدد تربیتی برای کودکان و نوجوانان فراهم نشود. والدین و مربی باید به ساحت‌های رشد همه جانبه توجه داشته باشند. کودکان شش ساحت رشد همه‌جانبه دارند که می‌توان به رشد اعتقادی، عبادی، اخلاقی، رشد عاطفی- اجتماعی و اجتماعی- سیاسی، رشد زیستی و بدنی، رشد زیباشناختی و هنری، رشد اقتصادی و حرفه‌ای و رشد علمی و فناورانه اشاره کرد. همه این ساحت‌ها کاملاً به هم مرتبط هستند و باید فرصت‌ها و تهدیدهای هر یک را در نظر گرفت.
مدرسی یادآور شد: در دوره قبل نامه‌ای به وزیر ارتباطات داده شد که اختصاص بسته‌های اینترنت شبانه منجر به معضلات متعددی مانند کم‌خوابی دانش‌آموزان، دانشجویان و والدین و در نتیجه افت تحصیلی، کاهش طول عمر و... خواهد شد که آثار آن را در آینده خواهیم دید، اما پاسخی که به نامه کارشناسان این حوزه داده شد این بود که لغو این تخفیف‌‌ها منجر به آسیب اقتصادی اپراتورها می‌شود. این پاسخ یعنی مشکلات متعدد و آسیب‌های فراوان فدای صرفه اقتصادی اپراتور شود!
سواد رسانه‌ای از کلاس دوم دبستان تدریس شود
این کارشناس مطرح کرد: ما بدون توانمند کردن خانواده نمی‌توانیم به نتیجه مطلوب برسیم و اگر والدین توانمند شوند اهداف تربیتی شتاب پیدا می‌کند. نباید جایگاه پدر و مادر را صرفاً به تأمین‌کننده مالی تنزل دهیم بلکه باید خانواده‌ها آموزش ببینند که با فرزندان خود چگونه رفتار کنند و فرزندان خود را چگونه تربیت کنند. امروز در مدارس مشکل سواد رسانه‌ای داریم و توصیه می‌کنم که از کلاس دوم دبستان سواد رسانه‌ای تدریس شود. DQ یا هوش دیجیتال از سه‌سالگی، زمانی که قوای ادراکی در حال شکل‌گیری است شروع می‌شود، در نتیجه باید به این موضوع توجه کرد.
مدرسی با بیان اینکه در کانون زحمت‌های بسیاری کشیده می‌شود اما فرزندان عرصه رسانه رها شده‌اند ادامه داد: نتایج بی‌توجهی ما به این موضوعات منجر به حیاط‌خلوت رسانه‌ای می‌شود و در نتیجه هنگام بروز اختلالات تربیتی والدین نمی‌دانند که فرزند خود چه مشکلی دارد. باید توجه کرد که پدر و مادری که نسبت به فرزندان خود بی‌اعتنا هستند والدین نیستند بلکه جانیان تربیتی هستند. والدین در قبال فرزندان خود مسئولیت‌های فراوانی دارند که امروز تسلط به سواد رسانه‌ای و آموزش آن به فرزندان خود یکی از وظایف آنها است.
درگاه‌های رسانه‌ای صداخفه‌کن بچه‌ها نیست
وی اضافه کرد: محیط‌های تربیتی دوران قدیم رقیب‌های بسیاری نداشت و تنها یک تلویزیون با یک شبکه بود. هنگامی که یک نفر برنامه‌ای را می‌دید همگی پای آن می‌نشستند و با هم فیلم‌ها و انیمیشن‌ها را می‌دیدند و والدین نسبت به فیلم‌ها و انیمیشن‌هایی که کودکان می‌دیدند، آگاهی کامل داشتند و شخصیت تک به تک آنها را می‌شناختند. حتی توصیه‌های مرتبط با شخصیت‌ها را به فرزندان می‌کردند که شبیه به کدام شخصیت باشند یا از کدام شخصیت دوری کنند، اما امروزه اینگونه نیست والدین از فضای رسانه‌ای که کودکان آن را دنبال می‌کنند، دور هستند.
مدرسی ادامه داد: رسانه دارای فرصت‌هایی است که باید آن را پیدا کرد. کارشناسان و مربیان باید نسبت به این موضوعات آگاهی داشته باشند. نباید از درگاه‌های رسانه‌ای به عنوان صداخفه‌کن برای بچه‌ها استفاده کنیم تا به کار خودمان برسیم. باید عرصه رشد و تربیت و رسانه شناخته شود تا با فرزندان ارتباط برقرار شود. باید به وساطت‌های تعدیل‌کننده و تقویت‌کننده که خانواده، نهادهای تربیتی و رسانه است توجه شود. وساطت به معنای دقت نظر است و کنترل نیست.
استقلال با رها کردن متفاوت است
این کارشناس با بیان اینکه بدترین زمان تذکر دادن به فرزندان هنگام استفاده یا انجام آن کار است ادامه داد: این اتفاق نه تنها تأثیر مثبت ندارد که تأثیرات منفی بسیاری هم خواهد داشت. اعتیاد به بازی معلول کمبودهایی است که والدین نسبت به آن بی‌توجه هستند. ارتباط عاطفی کار قطره‌چکانی است و باید مداومت داشته باشد. باید توجه کرد که پدر و مادر حتی در دوران بزرگسالی فرزندان را راهنمایی می‌کنند تا فرزندان مشکلات خود را مستقلانه حل کنند و استقلال با رها کردن متفاوت است.
مدرسی شرح داد: نسل ضد یا زومری‌‌ها خصوصیاتی دارند که با نسل گذشته بسیار متفاوت است و باید این نسل را شناخت و پدر و مادرها باید با دید جدیدی نسبت به این نسل برخورد کنند. مثلث ارتقای تربیت رسانه‌ای باید شکل گیرد تا سواد رسانه‌ای حاصل شود. اضلاع این مثلث: توانمندسازی خانواده، توانمندسازی فرزندان و توانمندسازی نهادهای تربیتی مانند مدرسه، دانشگاه است.
انتهای پیام
