میرزای نائینی دولت را امانت می‌داند
شریف لکزایی، با بیان اینکه میرزای نائینی دولت را امانت برشمرده است، گفت: نائینی در نظریه‌پردازی درباره دولت دیدگاه خود درباره دولت ولایتیه را ناظر به آراء دیگران کرده است که البته عمده رقیب وی، دیدگاه دولت تملیکیه بوده است.
به گزارش ایکنا، شریف لکزایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 5 آبان ماه در نشست علمی «دولت در اندیشه سیاسی میرزای نائینی» گفت: میرزای نائینی از کسانی است که مهمترین بحث را درباره دولت در زمان مشروطه مطرح کرد و در رساله خود (تنبیه الامه) اهتمام اصلی را بر ارائه دیدگاه در مورد دولت و مبتنی بر آموزه‌های دینی قرار داده است و درباره تغییر ساختار دولت و مبانی معرفتی و هستی‌شناسی نسبت به دولت اظهارنظر کرده است.
وی با بیان اینکه نائینی در رساله خود از منظر فقه سیاسی، اظهارنظر و تئوری‌پردازی کرده است، اظهار کرد: وی به امتدادبخشی فلسفه سیاسی اسلامی توجه خوبی کرده و با پشتوانه فقه و فلسفه اسلامی به بحث سیاست پرداخته است. او مدت 9 سال مباحث فلسفی را نزد جهانگیرخان قشقایی و مدتی در نجف شاگرد آخوند خراسانی بود.
لکزایی بیان کرد: نائینی در نظریه‌پردازی درباره دولت دیدگاه خود را ناظر به آراء دیگران کرده است که البته عمده رقیب وی، دیدگاه دولت تملیکیه بوده و آن را نقد کرده است. نکته ثقل نظریه وی در دولت، بحث نقش مردم و اینکه دولت برای حضور مردم و نقش‌آفرینی چه کارهایی باید بکند. وی بحث را طوری تفسیر کرده که دائما دولت مورد نقد خود را کناز زده و دولت مدنظر خودش را تقویت می‌کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: وی در اینجا نوعی اشتراک معنایی و محتوایی با نظرات امام خمینی(ره) هم پیدا کرده است البته در مواقع مختلف این دیدگاه را مبتنی بر شواهد قرآنی، روایات و سیره پیامبر(ص) کاملا مستند و تبیین کرده است.
ضرورت و اهداف دولت در منظر نائینی
وی با بیان اینکه هدف اصلی نائینی در تنبیه‌الامه، پرداختن به ضرورت، ماهیت و اهداف دولت و حدود آزادی فرد و منبع مشروعیت و ...است، افزود: وی در باب ضرورت دولت مهمترین دلیلی را که ذکر کرده استقامت نظام عالم و تعیش نوع بشر است که این کار باید به واسطه یک فرد و یا جمع و یا از طریق انتخاب و یا وراثت و ... انجام شود. در این رساله، وی بر دو جنبه و عرصه مهم داخلی و خارجی در وظایف دولت توجه کرده است و اینکه دولت وظیفه دارد مرزها و حدود کشور و استقلال آن را حفظ کند و قوای امنیتی و نظامی را تقویت کند.
شریف لکزایی اضافه کرد: در نگاه نائینی، دو نوع دولت وجود دارد. یکی دولت تملیکیه و دیگری دولت ولایتیه. دولت تملیکیه دولتی است که در آن ارتباط شخصی حاکم یا حاکمان با دولت و نهادهای دولتی وجود دارد و وقتی ارتباط ایجاد شد حوزه آزادی‌ها محدود می‌شود و دولت و حاکمان در حوزه مالی هر طور بخواهند ورود خواهند کرد و هر حقی را بخواهند احقاق یا پایمال خواهند کرد.
لکزایی بیان کرد: دولت تملیکیه به تعبیر وی استبدادیه است و بیراهه می‌رود، تحکمیه و تسلطیه است یعنی نوعی حاکمیت مطلق و در نهایت ممکن است چنین دولتی مدعی الوهیت هم شود. البته بحث مهم از منظر وی، خاستگاه این نوع دولت است و آن را به بی عملی ملت نسبت می‌دهد و اینکه وقتی مردم عدم مسئولیت به خرج دهند و نسبت به تعیین سرنوشت خود بی‌توجه و بی تفاوت باشند چنین حکومت مطلقه‌ای ایجاد خواهد شد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: دولت ولایتیه برخلاف تملیکیه فعال ما یشاء و مداخله‌گر نیست. ایشان فرموده اختیارات چنین دولتی محدود و مشخص است و بر همین اساس هم پاسخگوست. ویژگی اساسی چنین دولتی آن است که همه اقشار از حاکم گرفته تا شهروندان در امور مشارکت دارند و به تعبیر ایشان مردم با سلطان مساوی هستند.
دولت امانت است
لکزایی اظهار کرد: از منظر وی، در این نگاه، دولت امانت است و ویژگی دیگر آن هم این است که همه اعضای جامعه می‌توانند سؤال و پرسش و مؤاخذه کنند و از آن ایمن هستند و می‌توانند اعتراض خود را نسبت به امور مختلف به حاکمان داشته باشند. این دولت، مقیده، محدوده و مشروطه و ... است و اختیارات مشخصی دارد.
وی با بیان اینکه نظر وی در مورد قانون اساسی این است که قانون اساسی نقشه راه یک کشور است و مسیر حرکت همه را روشن کرده است، گفت: از منظر وی، مهمترین هدف دولت هم ایجاد نظم و تامین امنیت عمومی و اجتماعی و حراست از کشور و بسط عدالت در جامعه و جلوگیری از تعدی و ظلم به مردم است.
انتهای پیام
