معرفی امامزادگان شیراز، شهر گنبد‌های فیروزه‌ای
از میان بیش از ۱۴۰۰ بقعه متبرکه استان فارس، زمین شهر شیراز سومین حرم اهل‌بیت (ع) در ایران اسلامی مدفن امامزادگانی جلیل القدری است که علمای زمانه خویش بوده و در زمان حیات و ممات خود ملجع مردمان این دیار بودند بنابراین در این گزارش نگاهی به برخی از بقاع متبرکه شهر گنبد‌های فیروزه‌ای داریم.
به گزارش ایکنا از فارس، ۵ ذی القعده مصادف با امروز ۴ خرداد ماه روز ملی تکریم و بزرگداشت امام زادگان و بقاع متبرکه در ایام دهه کرامت نامگذاری شده است که بدین مناسبت برخی از بقاع متبرکه شهر شیراز سومین حرم اهل بیت (ع) در ایران اسلامی را معرفی می‌کنیم.
شیراز شهری است که در هر گوشه آن قدم برداری گنبدی فیروزه‌ای، گِلی خشتی یا سبز برافراشته شده تا یادآوری کند زمین شهر راز مدفن بزرگانی از تبار امامان معصوم شیعه است؛ امام زادگانی که در طول تاریخ چه در زمان حیات و چه در زمان وفات یا شهادت، ملجع شیعیان در سختی‌ها و دشورای‌های زندگی بودند و مردم در تمامی مناسبت‌ها گرد آن‌ها جمع می‌شدند تا از برکات وجود پرنور آن‌ها بهره‌مند شوند.
امام زاده شاهزاده حسین
بقعه این امام زاده جلیل القدر که نسبت آن به امام حسن مجتبی (ع) برمی‌گردد، در زاویه جنوب غربی پل علی بن حمزه واقع شده است. این بقعه شامل دو اتاق چهارتاقی بوده که در سمت راست درب ورودی دو سنگ نوشته وجود دارد.
در ابتدا تصویر دو مرغ که با نام حسین حک شده و در وسط هوالله سبحانه و تعالی شانه با خط نستعلیق زیبا نوشته شده و اشعار ذیل با همان خط آمده است:
به عهد ناصرالدین شاه شهریار معظم به شاهزاده موید شد امر فارس منظم
زروضه ارم و حوزه حرم گذارندش بسان طاق سپهرش نمود متقن و محلم
چو خواست شمس که تاریخ و بانیش بنگارد بجست هر دو زلفظی امرزاده اعظم.
چون نواب کامیاب امیرزاده اعظم عبدالفاضل میرزا، این بقعه مبارک را تعمیر فرمود، حسب الامر، این بنده حقیر اسحاق المعروف بشمس المعالی این تاریخ را انشا نمود، در سنه ۱۲۷۹ از این کتیبه مشخص است که در زمان موید الدوله والی فارس این بقعه تعمیر و مرمت شده است.
به فاصله کمی پائین‌تر از سنگ سفید با رگه‌های سرخ، قسمتی از شجره نامه شاهزاده حسین حک شده است.
سید جلال الدین محمد
بقعه ابن عماد الدین محمد بن مجد الدین جعفر. حسن المثنی ابن امام حسن مجتبی (ع) در ضلع جنوبی خیابان بین الحرمین (خیابان حسینی) آستانه و به فاصله ۸۰ متری بارگاه سیدعلاء الدین الحسین واقع شده است.
ضریح فلزی ساده دارد که روی آن با فلز به صورت شیب ۸ عددی درست کرده اند و بر روی رنگ سبز آن با رنگ سفید نوشته اند «سید جلال الدین محمد»
سید جلال الدین محمد مشهور به طویل (سید جلال الدین محمد طویل) سید جلیل القدر، عارف، عابد و تیزهوش بود که انوار رسول الله (ص) بر زندگانی او می‌درخشید و فقرا را باور داشت و با صلحا مجالست می‌نمود.
ایشان با نیت پاک از اموال خالص خود برای خدا صدقه می‌داد و عمرش را در تلاوت قرآن صرف می‌نمود که در سنه ۷۵۴ وفات یافت.
امیر شرف الدین ابراهیم
ابن صدرالدین محمدبن اسحاق بن علی بن عربشاه، سیدی فاضل و عالمی نیکوگفتار، کامل العقل، خوش رفتار و مقبول القول نزد خواص و عوام بود که از اموال موروثی چندان به او رسیده بود که کمتر ثروتی به پایه او می‌رسید که نسل ایشان به امام زین العابدین (ع) بر می‌گردد.
امیرشرف الدین ابراهیم به مدت ۵۰ سال در مدرسه رضویه شیراز و بقعه شیخ کبیر و مسجد جامع عتیق شیراز برای ملوک، سلاطین و عامه مسلمین وعظ و نصیحت فرمود بنحوی که فرمان روایان در مجلس وعظش حاضر می‌شدند و کسب فیض می‌کردند.
جنید شیرازی درخصوص او می‌گوید که روزی با آن بزرگوار و مردم شهر به صحرا برای دعای باران رفتیم که اشان پس از نماز جماعت روی به مردم کرد و دعوت به خوبی‌ها و نهی از منکرات نمود که در بازگشت به شهر هنوز وارد خانه نشده، سیل رحمت الهی نزول نمود.
آن جانب در ۲۲ صفر سال ۷۸۸ ه. ق در شیراز به رحمت ایزدی پیوست که در جوار قبر والد ماجدش در جانب شرقی مسجد جامع عتیق شیراز در بقعه‌ای که ساخته بود، دفن گردید.
امیر عزالدین اسحق
امیر عزالدین اسحق بن امیر ضیاء الدین علی بن امیر عرب شاه حسینی، حسینی دشتکی شیراز، از سادات کبار و عابد ابرار از نسل امام چهارم شیعیان است. ایشان بر بلا‌ها صابر و بر درد والم‌ها شاکر و واعظ مسلمین و ناصح ملوک و سلاطین بود.
کتابی در علم تصوف به عنوان مصباح الدجی نوشته است و آن بزرگوار علم و زهد را جمع نموده بود، او در احادیث نبویه چندین سند بود و در سال ۷۱۷ به رحمت ایزدی پبوست و در قبرستان مسجد جامع عتیق شیراز مدفون گردید.
بازماندگان او از جمله امیر روح الدین، امیر صدرالدین محمد، امیر شرف الدین بن صدرالدین، همه صاحبان فضل و کمال و اشتهار بودند که با مشایخ رابطه حسنه داشته اند.
امام زاده جعفر
شجره جعفربن عبدالله بن امامزاده حسین الاصغر ابن امام زین العابدین علیه السلام بر اساس نوشته‌ای که بیش از ۲۰ سال پیش کشف شده است، مشخص شد که در کتاب‌های انساب از جمله: المجدی، الفخری، التذکره و... از ایشان با لقب صحصح نام برده اند که نوه اش حسن بن محمد بن جعفر را در باب جرجان گردن زدند و از نسل وی در بغداد، مکه، رمله، بصره، ری و طبرستان ذکر شده است، اما محل دفن خود جعفر را تعیین نکرده اند.
بقعه این امام زاده در محله سنگ سیاه شیراز در کوچه وکیل الدوله قرار دارد که در این بقعه دو ضریح فلزی وجود دارد.
سیدحسن کیا
بقعه سید حسن کیا میان مسجد وکیل و بازار وکیل واقع شده یعنی یک ضلع دیوار بقعه، متصل به مسجد و ضلع دیگری به بازار متصل است.
ایشان از بزرگان سادات قزوین و از سلاله جلیل القدر امام چهارم شیعیان بوده که به خاطر فراغت و حضور در عبادت به شیراز آمده است و گویند دارای سیرت زکیه و اخلاق پسندیده بود که حدود ۶۰۰ هجری دار فانی را وداع گفته که این بقعه را مرحوم کریم خن زند بنا نموده است.
امیرصدرالدین محمد
امیرصدرالدین محمد بن عزالدین اسحق بن امیرضیاء الدین علی بن امیرعربشاه از تبار امام سجاد (ع) است.
وی امام فاضل کامل، مرتضی اکرم و متعصب در دین و امر به معروف و نهی از منکر و مشفق و مهربان و متخلق به اخلاق از اعیان نقباء و محترمین سادات عظام و بزرگان کرام قوم و متعصب در دین و امر به معروف و نهیی از منکر بود.
در ایام جوانی مسافرت‌ها برای کسب علم و دانش در خدمت علما و مشایخ نمود و به شیراز برگشته و درسال ۷۶۷ وفات یافت. ایشان در بقعه عالیه که بر مقابر اجداد خود ساخته است مدفون گردید.
فارس نامه ناصری می‌نویسد: در این زمان آن بقعه جر حجره کوچکی در محله لب آب که مشهور است به بقعه امام زاده سید عزالدین در جانب شرقی مسجد جامع عتیق شیراز نزدیک به حمام قاضی چیزی باقی نمانده است.
در گزارش جمشید صداقت کیش نیز آمده که بقعه سیدصدرالدین و سیدفخر الدین در محله سرباغ و در کوچه خانقاه احمدی در ضلع این کوچه واقع شده و اتاقی است در اندازه ۸*۴ متر که ساختمان آن بعد از انقلاب اسلامی تجدید بنا شده و ضریح فلزی نیز دارد.
بقعه دارالشفاء شیراز
این بقعه شریف در محله لب آب شیراز واقع شده و بسیار کوچک است که قبر میر سید شریف علامه جرجانی در آن قرار دارد و او علی بن محمدبن علی الحسینی است.
او از نسل امام چهارم شیعیان، عالم و حکیمی وارسته از تربیت یافتگان علامه رازی بود که بعضی او را از اصحاب خواجه علاالدین نقشبند دانسته اند.
در زمان شاه شجاع بن مظفر بوده و با سعد الدین تفتازانی مباحثاتی نموده و بر او فائق آمده است.
ایشان در زمان امیرتیمور گورکانی به سمرقند رفته و باز به شیراز مرجعت نموده و در دارالشفایی که شاه شجاع ساخته و میگویند مدفن او است، به افاده فضل و کمال پرداخته و آنجا تدریس می‌نموده و در سنه ۸۱۶ وفات یافته است.
مصحح در ص ۹۳۶ کتاب آثار عجم می‌نویسد: میر سید علی بن محمد جرجانی در سال ۷۴۰ هجری در گرگان متولد شد و در سال ۸۱۶ در شیراز درگذشت و مقبره او اکنون در سال سردزک (دشتک) زیارتگاه است، از آثار او رساله الکبری فی المنطق، حاشیه بر شرح مطالع، شرح موافق عضدالدین ایجی است.
بقعه منصوریه
این بقعه در محله سردزک (دشتک) در مدرسه علمیه منصوریه واقع است و مدفون در آن بقعه دو تن پدر و پسر بوده که سیدالحکما امیر صدرالدین محمد شیرازی با کنیه ابوالمعالی است و نسبش به چندواسطه به سیدالشهدا (ع) می‌رسد.
ایشان صاحب تصنیفات زیادی از جمله: حاشیه قدیم و جدید بر شرح مطالع، حاشیه بر شرح تجرید، حواشی شریفه شرفیه، حاشیه بر کشاف، رساله در محل مغالطه مشهور به جذر اصم، رساله فارسی در معرفت جواهروخواص و قیمت آن است.وی در سال ۹۰۳ هجری به دست فسقه فجره ترکمانیه شهید گردید.
دیگر قبر مدفون در این بقعه متعلق به خاتم الحکماء امیرغیاث الدین منصور شیرازی فرزند صدرالدین محمد است که خدمت پدر تحصیل علوم دینی و معارف یقینی نمود و صاحب آثاری ازجمله کتاب حجه الکلام، شرح هیاکل الانوار، شرح بر رساله اثبات واجب پدر خود، کتاب تعدیل المیزان، کتاب معیار الافکار، محاکمات میان والد خود و ملا جلال الدین دوانی در حواشی بر شرح تجرید، محاکمات میان آن‌ها در حواشی شرح مطالع، کتاب شرح تجرید در حکمت که الهیات و طبیعیات را به عبارت موجز بیان فرموده، درساله در معرفت قبله، کتاب معالم الشفاء، اخلاق منصوری، مقالات العارفین، رساله قانون السلطنه، ریاض الرضوان و کتاب اساس در علم هندسه است.
وفات امیرغیاث الدین منصور شیرازی در سال ۹۴۸ یا ۹۴۹ هجری قمری بوده است.
گفتنی است، استان فارس دارای بیشترین تعداد بقاع متبرکه در کل ایران اسلامی است به طوری که بیش از ۱۴۰۰ بقعه متبرکه در این استان وجود دارد.
