توصیه استاد آیت‌الله ناصری به او برای دیدار امام زمان(عج) چه بود؟

به گزارش ایکنا، هجدهمین پیش‌نشست همایش سالک الی‌الله با موضوع «بازخوانی تحلیلی شاخصه‌های تعلیمی تربیتی آیت‌الله ناصری در عرصه‌های تربیت سلوک الهی» 11 تیرماه از سوی کمیته علمی این همایش و با همکاری دانشگاه مجازی جامعة المصطفی برگزار شد و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین شفیعی دارابی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص)، به ایراد سخن پرداخت.

متن سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین شفیعی دارابی به شرح زیر است: اگر با خصوصیات مکتب سلوکی آیت‌الله ناصری آشنا شویم و ابراز احساسات و عواطف داشته باشیم، ولی در عمل اجرا آنها را نکنیم، چیزی دستگیرمان نخواهد شد و هنر این است که از احساسات و عواطف استفاده کنیم و به مرحله عمل برسیم، زیرا چیزی که سبب شد تا عام و خاص به این عالم فرزانه علاقه پیدا کنند و تشنه گفتار و رفتار او شوند به این دلیل است که آن عالم بزرگوار و اثرگذار در مرحله عمل و رفتار در طریق سلوک الهی حرکت می‌کرد و این نقطه امتیاز موجب شده است تا مرحوم آیت‌الله ناصری مورد توجه اقشار مختلف قرار بگیرد. اتفاقاً در آیات و روایات هم به اهمیت این شاخصه یعنی شاخصه عملی و رفتاری توجه زیادی داده شده است و از ما خواسته‌اند به بُعد عملی و رفتاری توجه کنیم و خداوند از این طریق زوایایی تازه در زندگی برای ما باز خواهد کرد. 

عمل به معلومات دینی ارزش می‌بخشد

پیامبر(ص) فرموده‌اند: «من عمل بما یعلم ورثه الله علم ما لم یعلم»؛ حضرت فرمودند هر کسی چیزی را که یاد گرفته است مانند قیامت و حق الناس و توحید و نبوت و امامت و... آن را در زندگی به کار گرفت یعنی توحید را در رفتار و گفتار و زندگی خود اجرا کرد یا معاد و قیامت‌نگری را به صورت عینی در زندگی خود به کار برد، خداوند هم از او دستگیری خواهد کرد. 

مرحوم شیخ رجبعلی خیاط می‌فرماید که اگر به اندازه‌ای که از مار و عقرب و سایر حیوانات وحشی می‌ترسیم از قیامت ترس داشتیم خیانت نمی‌کردیم و دروغ نمی‌گفتیم؛ امام علی(ع) فرمودند که خداوند بر شما واجبات و دستورالعمل‌هایی قرار داد و آن را ضایع نکنید(و لاتضیعوها و حد لکم حدودا فلاتعتدوها) خدا مرزها و حدودی را تعیین فرمود و از آن عبور نکنید و یکسری نواهی و ممنوعیت قرار داد و از آن عبور نکنید؛ غیبت و تهمت و دست بردن به بیت‌المال و نگاه به نامحرم را حرام بر شمرد و شما نباید پرده‌دری کنید. خداوند توانمندی شما را خبر دارد و آنچه شریعت و دستور اسلام است و شما آن را یاد گرفته‌اید به آن پایبند باشید. اگر ما سیر صعودی الهی را دوست داریم باید به بعد عملی پایبند باشیم؛ قرآن کریم فرموده است: «ان کنتم تحبون الله...»؛ من پیامبر که خلیفه الهی و رسول الهی و تجلی ذات او هستم از من پیروی کنید؛ یعنی معرفت و شناخت و پیوند قلب و جان به آموزه‌های دینی ارزش دارد و باید در زندگی شخصی ما و خوراک و پوشاک ما تجلی بیابد.

کسانی کتاب اخلاق نوشته بودند، ولی به آن پایبند نبودند و امام خمینی(ره) در برابر این افراد موضع تندی داشتند. هنر و امتیاز مرحوم آیت‌الله ناصری این بود که اگر از محضر آیت‌الله شیخ محمد کوفی شوشتری و نجفی استفاده کرده و تواضع و سلوک عملی در زندگی ایشان مشاهده می‌شد و همین سبب شد تا مردم به او علاقه‌مند شوند و راز موفقیت وی، پایبندی به سلوک عملی بود.

لزوم پایبندی عملی به دین

از آیات و روایات به خوبی برمی‌آید که پایبندی عملی به مسیر سیر و سلوک الهی اهمیت دارد و ضروری است که از بین آیات به دو آیه اشاره می‌کنم؛ اول آیه 18 سوره مبارکه حشر «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ». امام در نامه‌ای که به فرزندش مرحوم حاج احمدآقا می‌نویسد به وی تأکید می‌کند که سوره حشر را زیاد بخواند و این نشان‌دهنده حکمت‌های ویژه در این سوره است. در این آیه خداوند دو بار بر تقوا تأکید کرده و در انتها فرموده که خداوند به آنچه می‌کنید خبیر است و او از رگ کردن به ما نزدیک‌تر و نیز ذات او نه محصور در زمان و نه محصور در مکان است.

آیه دوم هم آیه 47 سوره انبیاء است: «وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَإِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا وَكَفَى بِنَا حَاسِبِينَ»؛ یعنی خداوند میزان قرار داده و به اندازه خردل که یک دانه بسیار ریز است که به چشم نمی‌آید خدا به صحنه قیامت خواهد آورد. در این باره روایات فراوانی وجود دارد.

زشتی نگاه به نامحرم

از جمله روایتی در تفسیر منسوب به امام عسکری(ع)، بیان شده است که «فلان ینظر الی حرم جاره...»؛ شخصی نزد پیامبر(ص) آمد و از یکی از صحابی پیامبر(ص) گلایه کرد و گفت فلانی که از محبان و دوستان توست چشمش به درون خانه من دوخته می‌شود و به دختر و زن دیگران نگاه می‌کند و اگر بستر گناهی برای او فراهم شود کم نمی‌گذارد، پیامبر(ص) غضب کردند و بسیار خشمگین شدند. پیامبری که مظهر رحمت است از شنیدن این خبر غضبناک و خشمگین شدند و فرمودند بروید او را بیاورید تا او را مورد عتاب و سرزنش قرار دهد.

در این وضع برخی قلم به دستان و صاحبان تریبون به راحتی علیه این مسائل حرف می‌زنند. پیامبر(ص) فرمودند که نگویید او شیعه و محب و دوستدار ماست. شیعه پیامبر(ص) چنین رفتاری ندارد بلکه او دروغ‌گوست؛ ان شیعتنا من شیعنا...؛ شیعه ما کسی است که از ما پیروی کند و پشت سر ما در سخن گفتن و خوراک و پوشیدن و .. نگاه کند.

محدث قرن ششم، مرحوم ابوالحسن ابی نزال، آورده است که امام علی(ع) فرمودند هر کسی محب و شیعه ماست باید پوشش و لباس او از ورع و تقوا باشد. امام سجاد(ع) در مناجات المحبین از خداوند حب و عشق به خدا را درخواست دارد: «و حب من یحبک»؛ یعنی عشق کسی که خدا را دوست دارد و «حب کل عمل یوصلنی الی قربک»؛ یعنی عملی که مرا به تو وصل می‌کند محبوب من قرار بده که پرهیز از غیبت و تهمت و صله رحم و قرائت قرآن و نماز و انجام کارهای نیک و احترام به والدین و ... است.

ویژگی‌های شیعه

امام صادق(ع) هم به عمر کوفی جعفی، درباره خصوصیات شیعه چهار ویژگی را برشمردند: شیعه ما کسانی هستند که به ما عشق می‌ورزند و عاطفه و احساسات دارند و گفتار ما را در ذهن و حافظه می‌سپارند، فرمان ما را اطاعت می‌کنند و خلاف ما رفتار نمی‌کنند و آنها از ما هستند و ما با آنها هستیم. استاد حسن‌زاده آملی در نوشته‌ای در مورد علامه طباطبایی آورده است وقتی شیخ مرتضی انصاری از دنیا رفت مرحوم ملاحسینقلی همدانی به شرح مباحث اصولی و فقهی شیخ انصاری پرداخت و یکی از بزرگان خدمت وی رسید و گفت که این کار کارِ تو نیست و کسانی را تربیت کن که این کار را بکنند، زیرا شما سالک الی الله هستید و او 300 شاگرد تربیت کرد که یکی از آنها میرزا جواد ملکی تبریزی و یکی هم مرحوم بهاری بود.

آیت‌الله ناصری، که دست‌پرورده شاگردان ملاحسینقلی بود، بارها روی عمل نیک و اینکه اعمال ما فاسد نباشد، تأکید می‌کردند. ایشان در عبارتی کوتاه فرمودند: توصیه اول و آخر من این است که گناه نکنید، واجبات را انجام دهید و غفلت نورزید، گناه، تاریکی ایجاد می‌کند؛ بنابراین اگرچه بُعد معرفتی، عاطفی و احساسی در سلوک ایشان اهمیت دارد، ولی همه مقدمه‌ای برای عمل است. 

جامعیت در شخصیت آیت‌الله ناصری

هر سالکی را در نظر بگیرید، یکسری ویژگی‌های سلوکی دارد که از آن نظر معروف است؛ آیت‌الله ناصری هم یک سالک موفق در زمان بود و چند ویژگی مهم داشت؛ اول اینکه ایشان جامعیت داشت یعنی اشک و آه و عمل و عبادت را با کارهای اجتماعی همراه کرده بود. ایشان اهل نماز شب بود و در سطوح مختلف به تدریس متون مذهبی و دینی می‌پرداخت. سالکان در زندگی شخصی خود فرورفته‌اند، ولی اهل سیاست و مشورت و کارهای اجتماعی و تدریس هستند و با مردم مراوده دارند و اهل اصلاح بین‌الناس هستند.  

ایراد خطابه و سخنرانی‌های تاثیرگذار، ملاقات‌های مداوم با مردم از جمله ویژگی‌های ایشان بود و حتی در اواخر عمر که بیمار بود این رویه را داشت و به پرسش‌های اعتقادی و اخلاقی و... جوانان پاسخ می‌داد؛ مدارس و مراکز حوزوی و خیریه، مراکز بهداشتی و بنیادهای فرهنگی را تأسیس کرد و حمایت همه‌جانبه از امام، انقلاب و رهبر انقلاب از جمله ویژگی‌های ایشان است. 

ویژگی دیگر ایشان بها دادن به تهجد و بیداری شب است که دستگیری مهمی برای انسان دارد؛ در قرآن کریم خطاب به شخص نبی مکرم اسلام فرموده که اگر مقام محمود و شفاعت می‌خواهی باید تهجد شبانه داشته باشی. مرحوم آیت‌الله ناصری در دوره جوانی و نوجوانی اهل تعبد و تهجد شب بود؛ وقتی مادر ایشان در نجف وفات کرد او 14 سال بیشتر نداشت و بعد پدرش به ایران مهاجرت کرد. در ایام نجف، آیت‌الله ناصری در 14 سالگی از شیخ محمد کوفی می‌پرسد اگر من بخواهم انسان خوبی شوم و خدمت امام زمان(عج) برسم چه باید بکنم و جواب می‌شنود با انجام واجبات و ترک محرمات و اخلاص در عمل می‌توانی خدمت امام زمان برسی و از همان زمان این مسیر را طی کرد. البته آیت‌الله ناصری ابتدا خطاب به شیخ کوفی می‌گوید که این کار حضرت فیل است. او می‌گوید پس سحر و نماز شب را غنیمت بشمار. ویژگی دیگرشان توجه به کارآمد بودن توسل و امور معنوی بود؛ نباید فکر کنیم که همه موفقیت‌ها معلول تلاش فیزیکی ماست، بلکه بسیاری از آنها به سبب توسل است.