ضرورت توجه به نکات و ملاحظات اجرای آزمایشی طرح «اتقان»

اتقان «طرح توانمندسازی و ارتقای صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان و آموزگاران ابتدایی، معاونان و مدیران در دوره ابتدایی و مربیان مراکز پیش‌دبستانی در زمینه آموزش قرآن کریم» است که در شهریور ۱۴۰۰ و با برگزاری جلسات متعدد در وزارت آموزش و پرورش و کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور به عنوان طرح کشوری مصوب شد و از نیمه دوم سال 1400 تاکنون به صورت آزمایشی در استان البرز و سپس در پنج استان ایلام، بوشهر، قم، خراسان شمالی و شهرستان‌های استان تهران در حال برگزاری است.

طرحی که با هدف توانمندسازی و توسعه شایستگی‌های قرآنی آموزگاران و سایر عوامل مقطع ابتدایی، کمک به تحقق اهداف ۹گانه آموزش عمومی قرآن کشور، تعمیق و توسعه فرهنگ قرآنی براساس اهداف دوره ابتدایی و ساحت‌های شش‌گانه تربیتی در بین دانش‌آموزان از سوی معاونت آموزش ابتدایی تدوین و مقرر شد با همکاری معاونت پرورشی و فرهنگی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع آموزش و پرورش اجرا شود.

بیشتر بخوانید: 

• بررسی طرح «اتقان»؛ ارتقای صلاحیت‌های قرآنی ـ حرفه‌ای آموزگاران ابتدایی
• استفاده از ظرفیت بخش مردمی در طرح اتقان
• مجریانی که از مأموریت‌شان در سند راهبردی آموزش عمومی قرآن مطلع نیستند

در این راستا ایکنا با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمصطفی حسینی، ناظر تخصصی این طرح از سوی شورای توسعه فرهنگ قرآنی، به گفت‌وگو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.

ایکنا ـ ابتدا درباره این طرح و اجرای آزمایشی آن در پنج استان توضیح دهید.

طرح اتقان از مصوبات کمیسیون آموزش عمومی قرآن کشور است که با هدف ارتقای توانمندی‌های قرآنی آموزگاران در پنج استان به صورت آزمایشی در حال اجراست. با انجام این طرح، آموزگاران قادر خواهند بود که آیات قرآن کریم به ویژه آیات و سور مندرج در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی را صحیح و روان بخوانند و 20 سوره از سوره‌های انتهایی قرآن را حفظ کنند و به زیباخوانی اذکار نماز تسلط کنند.

یکی از موضوعاتی که در بررسی وضعیت آموزش قرآن در کشور دائماً مورد اشاره کارشناسان قرار می‌گیرد نقاط ضعفی است که در فرایند آموزش قرآن کریم در آموزش و پرورش وجود دارد. در سال‌های گذشته اقدامات بسیار مؤثری در این وزارتخانه صورت گرفته است تا این فرایند بهبود پیدا کند؛ از آن جمله اصلاح کتب آموزشی و افزایش ساعات آموزش است. به نظر می‌رسد یکی از مهمترین اقدامات، توانمندسازی آموزگاران است که امیدواریم اجرای دقیق و صحیح طرح اتقان قدم مؤثری باشد.

ایکنا ـ ارزیابی این طرح از چه زمانی شروع شده است یا چند وقت یکبار انجام می‌شود؟ آیا گزارشی درباره روند اجرای این طرح ارائه شده است؟

دو گروه این طرح را ارزیابی می‌کنند؛ گروه اول ناظران استانی هستند که اداره‌کل قرآن عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش آنها را گزینش می‌کند و آموزش می‌بینند. این افراد به صورت فرایندی در چهار بخش بر طرح نظارت می‌کنند:

1. مکان برگزاری کلاس‌ها (که مؤسسات یا دارالقرآ‌ن‌ها هستند)
2. انتخاب مدرس دوره
3. فرایند دوره
4. اخذ آزمون نهایی از وظایف ناظران استانی

بنده هم نظارت نهایی را انجام می‌دهم و به عنوان ناظر شورای توسعه فرهنگ قرآنی انتخاب شده‌ام و به همراه یک تیم قرآنی در برخی از استان‌ها حضور می‌یابم و فرایند برگزاری دوره را از نزدیک مشاهده کرده‌ام و قرار است تا پایان سال به صورت متناوب در این پنج استان حضور یابم. در ضمن با ارتباطی که با ناظران استانی دارم، به تناوب گزارش‌ها را از آنان دریافت می‌کنم.

ایکنا ـ گویا مرحله نخست طرح اتقان اجرا شده و مرحله دومش در حال اجراست. در مرحله اول آموزگاران درباره چه مطالبی آموزش می‌بینند و در مرحله دوم چه اتفاقی رخ خواهد داد.

در حال حاضر طرح اتقان در پنج استان ایلام، بوشهر، شهرستان های استان تهران، قم و خراسان شمالی طرح در حال اجراست. تعدادی از آموزگاران این استان‌ها این طرح را گذرانده‌اند و تعدادی دیگر نیز در انتظار شرکت در دوره اتقان پایه هستند. با توجه به اینکه این 5 استان تا پایان اسفند ماه فرصت دارند تا همه آموزگاران را تحت پوشش این دوره آموزشی قرار دهند، در گام اول آموزگارانی ثبت‌نام شدند که در تابستان به شرکت در این دوره علاقه‌مند بودند و سپس دوره را سپری کردند و در گام دوم نیز سایر آموزگاران به تناوب دوره را خواهند گذراند. این دوره یک بخش غیرحضوری هم دارد که هنوز آغاز نشده است. بخش غیرحضوری شامل فراگیری مفاهیم و معارف سوره‌های جزء سی‌ام قرآن است.

ایکنا ـ آیا آموزگاران از اجرای این طرح استقبال کرده‌اند و این طرح در آموزش صحیح قرآن به دانش‌آموزان اثرگذار بوده است؟

همان‌طور که گفتم، در گام اول در این پنج استان آموزگاران علاقه‌مند در طول تابستان این دوره دوره را گذراندند و حدود یک‌سوم مخاطبان طرح، دوره فوق را گذرانده‌اند که آمار قابل قبولی است. در گام بعدی با امتیازاتی که آموزش و پرورش برای شرکت‌کنندگان این طرح در نظر گرفته است، پیش‌بینی می‌شود که اغلب آموزگاران در این دوره شرکت کنند. بنده طی بازدید میدانی از برگزاری طرح در چند استان و گفت‌وگو با شرکت‌کنندگان مشاهده کردم که اکثریت قریب به اتفاق آنان با اشتیاق بسیاری در دوره حضور یافتند و با توجه به احساس نیاز به برگزاری چنین دوره‌هایی، یکی از درخواست‌های جدی آنان استمرار این طرح بود.

همچنین، لازمه آموزش صحیح به دانش‌آموزان، توانمندی بیشتر آموزگاران است که امری بدیهی محسوب می‌شود. اگر آموزگار این دوره را با موفقیت سپری کند و صحیح و زیبا قرآن بخواند، قطعاً می‌‌تواند در انتقال آن به دانش‌آموزان موفق عمل کند. امیدواریم که به زودی آثار اجرای این دوره را در دانش‌آموزان مشاهده کنیم.

ایکنا ـ قرار بود در اجرای این طرح از ظرفیت بخش مردمی و مؤسسات قرآنی استفاده شود، آیا این امر محقق شد؟ در چه زمینه‌ای از این ظرفیت استفاده شده است؟

تا جایی که بنده اطلاع دارم، مدیران عامل اتحادیه‌های استانی در جلسات اجرایی مربوط به این طرح در سطح استان‌ها شرکت کرده‌اند. در برخی استان‌ها از مربیان مؤسسات قرآنی که واجد شرایط بودند و سطحی بالاتر از آموزگاران داشتند ، معرفی و از سوی ناظران طرح تأیید شدند و در حال حاضر در آموزش این طرح مشارکت می‌کنند. در بسیاری از استان‌ها بیشتر مربیان تراز اول فرهنگی هستند و در مدارس مشغول و برای انتخاب شدن به عنوان مربی در اولویت هستند. یکی از مشکلات این است که در برخی شهرها مؤسسه‌ای نداریم که بتواند طرح را اجرا کند.

ایکنا ـ به نظرتان آیا طرح به پختگی لازم رسیده است تا به مرحله کشوری و سراسری برسد یا بهتر بگویم چه زمانی می‌توان این طرح را به صورت سراسری اجرا کرد؟

طبق پیشنهادی که بنده ارائه کردم، بنا شد مسئولان دبیرخانه کمیسیون آموزش عمومی قرآن جلسات نقد و بررسی این طرح را با حضور ناظران و مربیان و برخی از شرکت‌کنندگان در این پنج استان برگزار کنند تا اشکالات احتمالی احصا و سپس در اجرای کشوری نواقص و کاستی‌ها برطرف شود. برخی کارشناسان در مدتی که از اجرای آزمایشی طرح می‌گذرد، ملاحظاتی داشته‌اند و اگر توجه لازم به این نکات صورت گیرد، اشکالات احتمالی آن به حداقل می‌رسد و زمینه اجرای کشوری فراهم می‌شود.

ایکنا ـ نکات قابل بهبود و ارتقای این طرح چیست؟

به نظر می‌رسد یکی از موضوعاتی که مجریان طرح در مراحل بعدی باید توجه بیشتری به آن داشته باشند، توجیه دقیق‌تر مدرسان درباره طرح و سرفصل‌های آموزشی آن است. موضوع دیگر که مورد درخواست استان‌هاست، ارسال بهنگام محتواهای آموزشی دوره از طرف وزارتخانه است که از مسئولان خواهش می‌کنم تدبیری بیندیشند. از دیگر موضوعاتی که در تکمیل طرح باید به آن توجه شود، بررسی ساعات تعیین‌شده برای اجرای طرح است. همچنین شاید لازم باشد سرفصل‌های دیگری به مواد آموزشی اضافه شود. در اجرای مرحله اول طرح عمده استقبال از طرف بانوان بود و آقایان استقبال کافی نداشتند که باید بررسی شود. موضوع مشارکت دانشگاه فرهنگیان در اجرای طرح‌های مشابه هم از پیشنهادهای بوده که در بازدیدهای شرکت‌کنندگان مطرح شده است و تمامی این موارد را در جلسات کارشناسی طرح بررسی خواهیم کرد.