در صحبت قرآن/ 313
فسادها در خشکی و دریا اثرات اعمال ماست
توصیه قرآن و حکیمان و شاعران به طور کلی این است که در هر رنج و محنتی و فساد و تباهی به خود رجوع کنید و آن را بازتاب اعمال خود بدانید تا بتوانید چاره اندیشی کنید و بر آن فایق آیید.
۳۶۵ روز در صحبت قرآن، نوشته استاد حسین محی‌الدین الهی قمشه‌ای، کتاب چهارم از مجموعه کتاب‌های جوانان و فرهنگ جهانی است. این مجموعه با هدف شناساندن فرهنگ و ادبیات به جوانان اولین بار سال ۱۳۹۰ به همت نشر سخن تدوین و منتشر شده است.
کتاب «۳۶۵ روز در صحبت قرآن» ۳۶۵ قطعه کوتاه و بلند از قرآن برای آشنایی جوانان با تعلیمات فراگیر قرآن انتخاب شده و کوشش شده است که این گنجینه تصویری از ابعاد گوناگون کلام آسمانی برای مخاطب ترسیم کند.
این کتاب، تفسیر در معنی اصطلاحی کلمه مانند تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان و امثال آن نیست، بلکه بیشتر انعکاسی از کتاب وحی در ادب عرفانی فارسی و اسلامی است و نگاهی دارد به قرآن از دیدگاه ادبی، زیباشناسی و اخلاقی، اجتماعی و عرفانی.
گروه اندیشه ایکنا به منظور بهره‌مندی مخاطبان خود از این گنجینه قرآنی و ادبی اقدام به انتشار قطعه‌هایی از کتاب «در صحبت قرآن» کرده است. سیصد و سیزدهمین قسمت از تحفه این کتاب با عنوان «فسادها در خشکی و دریا اثرات اعمال ماست» تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.
ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿۴۱روم﴾
فساد و تباهی در خشکی و دریا ظاهر گشت به سبب آنچه مردم با دستهای خود کسب کرده‌اند تا خداوند پاره‌ای از نتیجه اعمالشان را به ایشان بچشاند، باشد که به سوی خدا بازگردند(41).
در نظام عالم آنچه مشهود است این است که هر عملی را عکس‌العملی است مناسب با آن. حال اگر عملی عکس العمل نامطلوب داشته باشد همان نامطلوب بودنش دلالت می‌کند به اینکه از آن عمل بپرهیزیم و اگر کارها عواقبی نمی‌داشت ما هیچ‌گاه کسب تجربه نمی‌کردیم و به بدی و خوبی مطمئن نمی‌شدیم اما وقتی نتایج کارها را به چشم خود می‌بینیم و نمی‌پسندیم و به سختی و عذاب مبتلاً می‌شویم این خود نعمتی است از نعمت‌های الهی و شیوه‌‌ای است برای ایجاد آگاهی و نهایتاً حرکت تکاملی انسان. و امروز بیش از هر زمان در جهان فساد و تباهی حاصل از خطاها و اشتباهات آدمیان بیداد می‌کند و این بیداد را باید جدی گرفت و چاره‌اندیشی کرد تا از میزان فساد کاسته شود.
باید علتها را بررسی کرد و با از بین بردن علتها، معلولها را که همان تباهی روی زمین است از میان برد و اصولاً نظام پاداش و جزا و لذت و رنج برای همین است که آدمیان از پاره‌ای کارها خود به سبب رنجهایی که تولید کرده‌اند بازگردند. مشکل این است که بسیاری از مردم با آنکه گرفتار رنج و محنت می‌شوند آن رنج و محنت را محصول کار خویش نمی‌بینند تا در کارهای خود تجدید نظر کنند. آن کس که دلش گرفته است باید بیندیشد که این قبض و گرفتگی از کجاست و اگر تفحص کند غالباً به همین واقعیت می‌رسد که در جایی قبض و رنج و محنتی ایجاد کرده یا از وظیفه سر باز زده است.
خانم دیکنسن در قطعه شعر کوتاهی گفته است؛ اگر در هنگام غروب احساس دلتنگی می‌کنی به خاطر آن لبخند است که نزدی و آن دست نیاز است که نگرفتی.
توصیه قرآن و حکیمان و شاعران به طور کلی این است که در هر رنج و محنتی و فساد و تباهی به خود رجوع کنید و آن را بازتاب اعمال خود بدانید تا بتوانید چاره اندیشی کنید و بر آن فایق آیید. اما اکثر آدمیان گرایش دارند به اینکه خطاها را چون شیطان به گردن دیگران بیندازند و هر بدی که می‌بینند به کسی غیر از خود منسوب کنند در حالی که به گفته مولانا:
آن گنه در وی ز عکس جرم تُست
باید آن خود را ز طبع خویش شست
چونکه قُبح خویش دیدی ای حسن
اندر آیینه بر آیینه مزن (مثنوی)
این اصل پاداش و جزا که در زبان انگلیسی از آن به compensation theory تعبیر می‌کنند در سراسر قرآن و سراسر ادبیات منظوم و منثور جهان از درونمایه‌های اصلی و می‌توان گفت جوهر همه تعلیمات اخلاقی است.
گاه رنجها و محنت‌هایی بر انسانهای پاک و قدیس پیش می‌آید که بازتاب کار آنها نیست بلکه تجربه‌ای است برای ایشان و برای دیگران که ناظر احوال او هستند، آزمونی است در پایداری در راه حق و تعلیمی است مردمان را که در راه حق باید از هیچ رنجی و محنتی نهراسند، مانند داستان حضرت ایوب.
اسکار وایلد گفته است: «مسیح بر صلیب رنج و محنت خطبه خواند و بشریت را چون عروسی به عقد خود درآورد و همه آنها را با خود به بهشت خواهد برد.» رنجها بر قدیسان بازخرید رنجهای آدمیان است از طریق عشق نظامی فرماید:
آیینه چون نقش تو بنمود راست
خود شکن، آیینه شکستن خطاست
در آیینه عالم عکس زشتی‌ها و یا موزونی‌ها که آدمیان می‌کنند هویداست و زیبنده است به جای فرود آوردن خشم خود بر آیینه و شکستن هر آنچه حقیقت را نشان می‌دهد، به اصلاح چهره خود حتی جراحی و ترمیم پردازد.
انتهای پیام
مطالب مرتبط
