«شهید جمهور»؛ تجلی حکومت مردم بر مردم بود

حسین زحمتکش زنجانی در گفت‌وگو با ایکنا؛ ضمن سهمگین و سنگین خواندن حادثه سقوط بالگرد آیت‌الله دکتر سیدابراهیم رئیسی، هیئت همراه و تسلیت به جامعه شهیدپرور و ملت غیور ایران؛ شخصیت «شهید جمهور» را شخصیتی چندبُعدی دانست و گفت: کنار هم قرار گرفتن ابعاد مختلف شخصیتی ایشان است که تلخکامی و غمبار بودن این فاجعه را افزون‌تر می‌کند.

وی ادامه داد: پرداختن به این اتفاق علاوه ‌بر عظیم و سترگ بودن حادثه در نگاه کلان، هر بیننده و شنونده‌ای را بر آن می‌دارد تا در قامت تعریف یک جمله از این واقعه؛ آن را صدمه‌ای بزرگ برای نظام انقلابی و اسلامی ایران بخواند و بداند. به‌ ویژه اینکه اینبار چهره‌هایی که در مسیر خدمت به ایران و ایرانی جان خود را از دست داده و به مقام رفیع شهادت رسیده‌اند از بدنه دولت؛ از رأس نخست آن، شخص رئیس‌جمهور تا وزیر امور خارجه و دیگر هیئت همراه را شامل می‌شوند. همین مسئله پذیرفتن این اتفاق تلخ را سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌کند.

نویسنده کتاب «رومی روم» با تأکید بر این مهم که متمرکز شدن و توجه بر «شهید رئیسی» از ابعاد مختلف و متعدد قابل بحث است که مجال عنوان کردن و پرداختن به تمامی وجوه و ابعاد آن در پس بازه زمانی کوتاهی که از شهادت ایشان می‌گذرد امکان‌پذیر نیست؛ یادآور شد: در ابعاد سیاسی، بازتاب این اتفاق تا جایی بود که شاهد بازخورد بسیاری از چهره‌های بین‌المللی، اهالی سیاست و دولتمردان سراسر جهان بودیم. این نشان‌دهنده قدرتمند بودن جایگاه «شهید جمهور» در مقام رئیس دولت سیزدهم و اثرگذاری او در ابعاد بین‌المللی است.

وی افزود: همچنین در ساحت‌های دیگر اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز نگرش بر منش و کارنامه آیت‌الله رئیسی، بازتاب‌دهنده مؤلفه‌هایی بسیار ارزشمند و تجربیاتی گرانبها است که هر یک از آنها می‌تواند برای تک‌تک افراد از جمله تمامی مدیران و دست‌اندرکاران امور اجرایی کشور به الگویی تام در مسیر خدمتگزاری به مردم قلمداد شود.

15 سال همراهی با شهید جمهور

زحمتکش زنجانی با اشاره به آنکه بی‌تردید بعد از انتشار خبر شهادت ایشان و هیئت همراه؛ اغلب گفت‌وگوهای رسانه‌ای در مواجهه با آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی و دیگر همراهان بر مؤلفه‌های سیاسی استوار است یادآور شد: نگریستن بر ابعاد فرهنگی ایشان، چه در حوزه تأثیرات مدیریتی در قامت رئیس دولت و چه در ساحت بروز و ظهور مبانی اعتقادی «شهید جمهور» به مؤلفه‌های فرهنگی در تمامی امور اداری و اجرایی دولت؛ در چنین بزنگاهی بیش‌ازپیش مهم جلوه می‌کند.

مدیر بخش ادبیات پایداری مجمع ناشران انقلاب اسلامی با اشاره به حوزه فعالیت حرفه‌ای خود در مقام پژوهشگر حوزه ادبیات، خاصه در مقوله تاریخ شفاهی؛ با اشاره به این مسئله که بخش کلانی از آنچه در این گفت‌وگو با ایکنا در میان می‌گذارم متأثر از تجربیات شخصی من در قامت مطالعات و پژوهش‌های مستمر ادبی و فرهنگی است که طی دو دهه اخیر انجام داده و وجه دیگر آن در ساحت تلمذ به شکل مستقیم در کلاس‌های درس آیت‌الله رئیسی به ویژه در حوزه مروی بازمی‌گردد تصریح کرد: طی قریب به 15 سال اخیر افتخار همراهی و تلمذ در کلاس‌های آیت‌الله رئیسی در حوزه علمیه و بسیاری از سخنرانی‌های ایشان در مجامع مختلف علمی و فرهنگی را داشته‌ام.

زحمت‌کش زنجانی خاطرنشان کرد: اشراف آیت‌الله رئیسی بر مسئله پژوهش و جایگاه اثرگذار آن؛ یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی بود که باعث شیفتگی هر چه بیشتر من به منش و کردار ایشان در مقام یک روحانی و همچنین یک سیاستمدار بود. آیت‌الله رئیسی علاوه ‌بر اشراف بسیار بالا و دقیق در امر پژوهش؛ شناختی عمیق نسبت ‌به شیوه‌های پژوهش، روش تحقیق و تأثیرگذاری اقدامات مبتنی و متکی بر امر پژوهشی و فرهنگی برای تحقق بیشترین بهره‌وری در اجرای امور را همواره مورد تأکید داشته‌اند. این نگاه حتی در دوران حضور ایشان در قوه قضاییه و در ادامه سکان‌داری دولت نه‌تنها کاسته نشد که بیش ‌از پیش در حوزه هدایت امور برای رسیدن به بالاترین خروجی مورد تأکید قرار گرفت.

چرایی لزوم مطالعه آیت‌الله رئیسی از زاویه دید فرهنگی

نویسنده کتاب «روز بخیر آقای نویسنده» با اشاره به آنکه اشراف آیت‌الله ابراهیم رئیسی بر روشمندی شیوه تحقیق و تسلط بر حوزه ادبیات که منتج به ممتاز شدن وجه فرهنگی ایشان شده بود گفت: این خصوصیات طی دوره‌های مختلف مسئولیت‌های ایشان در آستان قدس رضوی، قوه قضاییه و ریاست‌جمهوری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. توجه به همین مولفه‌های فرهنگی است که بر خروجی روش مدیریت «شهید جمهور» در حوزه‌های مختلف مسئولیت رخ‌نمایی می‌کرد. این یکی دیگر از خصوصیاتی بود که توجه ویژه و بیشتر من را نسبت ‌به ایشان در حوزه بهره‌مندی از مؤلفه‌های فرهنگی در کارها و اقدامات مدیریتی به خود جلب کرده بود.

وی افزود: برای من بسیار جالب بود که ایشان نه‌تنها انسانی اهل قلم بود؛ بلکه حتی به ‌عنوان مدیری سیاسی در قامت رئیس‌جمهور و یا سکان‌دار دستگاه قضا، مدیری فرهنگی به‌شمار می‌رفت. بار دیگر نیز تاکید می‌کنم که این مسئله را به عنوان تجربه زیسته از نزدیک در قامت دانشجو در حوزه مروی، از مطالب و کلاس‌های ایشان بیان می‌کنم. بر همین اساس است که برخلاف گفت‌وگوهای سیاسی که غالب گفت‌وگوهای این ایام با محوریت ایشان را در فضای رسانه به خود اختصاص داده، من بر وجه و ساحت فرهنگی آیت‌الله رئیسی تاکید دارم.

به گفته این نویسنده، پژوهشگر و منتقد ادبی؛ اگر امروز توجه ما بر حوزه مَنِش فرهنگی ایشان استوار است؛ پیش‌زمینه آن را باید در سابقه فرهنگی و علمی آیت‌الله رئیسی در حوزه و دانشگاه مورد رصد قرار داد. «تحصیل»؛ «تدریس» و «پژوهش» در حوزه و دانشگاه، به گونه‌ای شهید رئیسی را به مدیری فرهنگی و برجسته بدل کرده که می‌توان بروز و ظهور آن را در عرصه‌های مختلف مدیریت؛ حتی مدیریت آمیخته با مسائل سیاسی مثل سابقه حضور ایشان در دستگاه قضا و در ادامه سکان‌داری دولت به‌وضوح دید و لمس کرد.

نیاز امروز ترویج گفتمان انقلاب، تمرکز بر «اشخاص» تا «افعال»

زحمت‌کش زنجانی در فرازی دیگر از این گفت‌وگو با اشاره به آنکه یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین رسالت‌های نویسنده، بازتاب جامعه‌ای است که در آن زیست می‌کند و در این میان نویسندگانی که در حوزه ادبیات قلم می‌زنند در مواجهه با رَجُل سیاسی باید توجه بیشتر و ویژه‌تری نسبت به بروز و ظهور مولفه‌های گفتمان فرهنگی انقلاب در این افراد داشته باشند خاطرنشان کرد: مولفه‌های فرهنگی و گفتمانی «مقاومت» و «پایداری» در نظام فرهنگی و سیاسی کشورمان از آن جهت حائز اهمیت است که ما چنین دست از مفاهیم را متأثر از گفتمان فرهنگی انقلاب می‌دانیم. گفتمانی بسیط، دقیق و عمیق که بعد از تجربه ملی در کشورمان در پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، چنان این گفتمان فرهنگی مقاومت و پایداری برآمده و مبتنی از مؤلفه‌های انقلابی جریان‌ساز بود که طی گذار دهه‌ها از انقلاب اسلامی ایران شاهد استمرار امواج بین‌المللی و تأثیرگذاری آن امواج در سراسر جهان به‌ویژه در کشورهای محور مقاومت هستیم.

وی با تاکید بر آنکه اینکه امروز شاهدیم نویسندگان و ناشران بی‌شماری از ما وارد این عرصه شده، کار و تلاش می‌کنند تا وجوه مختلف این گفتمان ملی و بین‌المللی را به نسل‌های مختلف جامعه منتقل کنند، تام و تمام به سبب اهمیت این جایگاه و مسئله است، تصریح کرد: اما با تمام این تاکیدات؛ احساس می‌کنم امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند تمرکز بر بازنمایی «اشخاص» به جای «افعال» در حوزه توسعه گفتمان فرهنگی انقلاب مبتنی بر مولفه‌های جریان‌سازی چون «مقاومت» و «پایداری» هستیم.

مدیر بخش ادبیات پایداری مجمع ناشران انقلاب اسلامی خاطرنشان کرد: قرار گرفتن در بزنگاه‌هایی مانند فقدان چهره‌های بزرگ کشورمان چون «شهید جمهور»؛ وزیر امور خارجه؛ امام‌جمعه تبریز؛ استاندار آذربایجان شرقی و دیگر افرادی که در سانحه غم‌بار سقوط بالگرد شربت شهادت را نوشیدند این مسئله را بیش از پیش به ما گوشزد می‌کند که در حوزه کار ادبی در تمامی شاخه‌های آن از داستان و رمان تا روایت‌نویسی و تاریخ شفاهی باید تمرکز بیشتری بر شخصیت‌ها تا رخدادها و رویدادهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی داشته باشیم. بزنگاهی که در آن برخلاف بازنمایی اشخاص نامی دوران حماسه هشت سال دفاع مقدس در دیگر بخش‌ها دستمان خالی است. شخصیت‌هایی که در حوزه‌های مختلف، چهره‌های ممتاز و شناخته‌شده‌ای بودند که هر یک سهم و نقش خود را در حرکت قطار توسعه و پیشرفت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در تمامی بخش‌ها به بهترین نحو ایفا کرده‌اند.

زحمتکش زنجانی در تشریح و شفافیت بیشتر مبحث مورد اشاره او در این گفت‌وگو؛ به دیگر بخش‌های توسعه‌یافته و تعالی‌بخش نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های علمی، ورزشی و سیاسی اشاره کرد و گفت: سال‌ها است که درباره پیشرفت‌های علمی و پزشکی، درنوردیدن قله‌های جهانی و به ثبت رساندن بسیاری از شیوه‌های درمانی نوین با نام متخصصان ایرانی این دامنه افتخارات را در رسانه‌های ملی و بین‌المللی شنوا و پذیرا هستیم. اما چند اثر مکتوب می‌توانیم نام ببریم که با محوریت این اشخاص نوشته شده ‌است؟ درست مانند اتفاقی که در حوزه سرداران، فرماندهان و قهرمانان حماسه‌ساز هشت سال دفاع مقدس صورت گرفت. اتفاقی که باعث شد در ساحت خلق کتاب‌های شخصیت‌محور با قلم و نگاه متعهدانه نویسندگان کشورمان؛ تمامی آنها به نمونه‌ها و الگوهای برجسته برای اقشار مختلف جامعه از کودک و نوجوان تا جوان و بزرگسال بدل شوند.

نویسنده کتاب «بر بلندای تنگه» گفت: انتقال تجربیات متخصصان پزشکی؛ مهندسان؛ مدیران فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشورمان به عموم افراد جامعه به‌ ویژه با تمرکز بر دولتی که برخاسته از ملت است؛ دولتی که شعارش «دولت جهادی، مردمی و انقلابی» است؛ امری بسیار لازم و ضروری است. تک‌تک شخصیت‌های این دولت در قامت روند تأثیرگذاری در توسعه و تعالی کشور باید پیش و بیش‌ از این مورد توجه قرار می‌گرفتند. نه آنکه بعد از شنیدن اخبار غم‌بار و دل‌خراش شهادت رئیس دولت، یا وزیر امور خارجه و هیئت همراه بار دیگر به یاد این دست از اقدامات بیفتیم.

وی تصریح کرد: شخص «شهید جمهور» نیز از جمله یکی از مهمترین این شخصیت‌ها برای معرفی در حوزه مدیریت کشور است. برای این معرفی الزامی نیست تا حتما از دیدگاه سیاسی وارد شویم. بهره بردن از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و به‌ویژه فرهنگی؛ با توجه به سابقه ایشان در حوزه فرهنگی باید برای معرفی شخصیت آیت‌الله رئیسی بیش‌از پیش مورد توجه نویسندگان و اهل قلم قرار می‌گرفت. تمامی ابعاد شخصیت آیت‌الله رئیسی باید مورد پرداخت و ثبت آثار قلمی نویسندگان به جهت ماندگار کردن تلاش‌ها؛ ممارست‌ها؛ جِد و جهد و کوشش او در مسیر تعالی فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور قرار گیرد. معرفی این ‌دست شخصیت‌ها برای نسل‌های آینده باید مورد توجه قرار گیرد.

معرفی «شهید خدمت» از مسیر منش، سلوک و سیره

زحمتکش زنجانی با اشاره به کلیدواژه‌هایی که بعد از شهادت آیت‌الله رئیسی در فضای رسانه‌ای و میان عموم مردم رد و بدل می‌شود به کلیدواژه «شهید خدمت» اشاره کرد و گفت: در کنار جایگاه والا و ویژه‌ای که مقام شهید در فرهنگ ایرانی از دیرباز تا به امروز، به‌ویژه در دوران معاصر و گفتمان فرهنگی انقلاب اسلامی داشته و دارد؛ مقوله خدمت، ممتاز شدن و شناخته شدن فردی در مقام خدمتگزار ملت و جامعه از آن دست مفاهیمی است که کمتر در حوزه بازنمایی شخصیت‌های اثرگذار در کشور ما به آن اشاره شده است.

وی ادامه داد: اگر کارهایی نیز در این حوزه صورت‌گرفته بیشتر به ابعاد سیاسی و یا داشته‌های بیرونی و قابل لمس و رصد آن افراد مانند توفیقات یک فرد در کسب جوایز و جام‌های ورزشی و یا اختراعات مختلف و متعددی که توسط یک پزشک یا مهندس صورت‌گرفته متمرکز شده است. اما به شیوه، سیره، منش و سلوک آن فرد ممتاز و اثرگذار کمتر پرداخته شده است.

نویسنده کتاب «بوی نم باروت» تصریح کرد: این همان نقطه و بزنگاهی است که امروز نیازمند آن هستیم؛ تا علاوه‌بر بهره بردن از کلیدواژه «شهید خدمت» در جایگاه شناسا کردن آیت‌الله رئیسی؛ مسیری را در ترسیم طی کردن سلوک و منشی که او را در مقام خدمتگزار ملت تا جایی پیش برده که درنهایت به آرمان کلانی چون فیض عظیم شهادت نائل شده رهنمون ساخته است. این مسیر و وجوه شخصیتی افرادی که چنین مسیری را طی می‌کنند باید به نسل امروز و به‌ویژه نسل‌های فردا منتقل شود.

این نویسنده، پژوهشگر و منتقد ادبی یادآور شد: در آموزه‌های دینی خود این نکته را شنیده‌ایم و داریم که فردی اگر در راه خدمت به خانواده خود از دنیا برود، «شهید» محسوب می‌شود؛ چه رسد به فردی که در مسیر خدمت به خلق و ملت سرزمینش جان خود را از دست می‌دهد. این نشان‌دهنده عظمتِ جایگاه، معنی و تعبیر واژه «شهید» در کنار اسم «شهید جمهور»؛ وزیر امور خارجه و دیگر هیئت همراهی بودند که به واسطه آن اتفاق تلخ امروز دیگر درمیان ما نیستند.

اجازه ندهیم پیشوند «شهید» را از آیت‌الله رئیسی بگیرند

مدیر بخش ادبیات پایداری مجمع ناشران انقلاب اسلامی در فراز پایانی این گفت‌وگو با تاکید بر این مهم که اجازه ندهیم منحرفان فکری و اعتقادی پیشوند «شهید» را در قالب بازی‌های رسانه‌ای از جناب رئیسی بگیرند گفت: امروز مهمترین وظیفه متولیان فرهنگی ما آن است که با تمام قدرت و با بهره بردن از تمام توان فرهنگی صفت شهادت را برای آیت‌الله رئیسی؛ وزیر امور خارجه؛ استاندار آذربایجان شرقی؛ امام جمعه تبریز و دیگر اعضای همراه حفظ کنند.

زحمتکش زنجانی در پایان تصریح کرد: ثمرات بعدی که این مهم به‌دنبال خواهد داشت بسیار بی‌شمار و قابل لمس در حوزه جریان‌سازی فرهنگی و بدل شدن «شهید جمهور» و همراهانش در مسیر خدمت‌رسانی صادقانه و برآمده از مردم برای مردم و مُهر تأییدی دیگر بر سیاست «حکومت مردم بر مردم» که در رأس گفتمان فرهنگی انقلاب شکوهمند اسلامی از زبان معمار کبیر انقلاب به آن اشاره شده با خود به همراه خواهد داشت. تجلی همان حکومت مردم بر مردمی که آرمان امام(ره) و انقلاب بود را اینبار با روایت جان‌فشانی‌ها تا شهادت «شهید خدمت» آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی شاهد بودیم.

به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، هشتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران، یکشنبه؛ ۳۰ اردیبهشت؛ پس از افتتاح سد «قیز قلعه‌سی» در مسیر افتتاح پروژه «ارتقای کیفیت پالایشگاه تبریز» در منطقه ورزقان دچار سانحه سقوط بالگرد شد و در شب ولادت هشتمین اختر تابناک امامت و ولایت، به همراه حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی آل‌هاشم، نماینده ولی‌فقیه و امام جمعه تبریز، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، مالک رحمتی، استاندار آذربایجان شرقی، سردار سیدمهدی موسوی، فرمانده یگان حفاظت ریاست جمهوری و تعدادی از خدمه پرواز به درجه رفیع شهادت نائل آمد.

گفت‌وگو از امین خرمی