جامعه برنده اصلی انتخابات اخلاق‌مدار است + فیلم
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه مناظرات فرصتی مطلوب برای ارتقا و فراگیری گفتمان انقلاب اسلامی است، گفت: همانطور که شهید رئیسی در انتخابات ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰ سرمایه اجتماعی نظام را ارتقا بخشید، کاندیداهای این دوره از انتخابات ریاست جمهوری هم باید ارتقای سرمایه اجتماعی نظام را اولویت اصلی فعالیت‌های انتخاباتی خود قرار دهند و اجازه ندهند به عقب بازگردیم.
رعایت اخلاق انتخاباتی همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده و هست؛ طوری‌که ایشان در سخنرانی ۱۴ خرداد ماه بار دیگر بر این موضوع اشاره کردند و به کاندیداهای انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری تأکید کردند که از تهمت، دروغ، تخریب و لجن‌پراکنی به شدت پرهیز کنند. رعایت اخلاق انتخاباتی هم موجب اعتمادآفرینی در جامعه و هم اینکه مانع ایجاد دوقطبی در کشور خواهد شد و در نهایت تصمیم‌گیری صحیح مردم و انتخاب اصلح را رقم می‌زند.
به همین منظور با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد محقق‌نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی حول محور ارتباط رعایت اخلاق انتخاباتی از سوی کاندیداها و ستادهای آنها، استفاده از فرصت مناظرات برای فراگیری گفتمان انقلاب اسلامی، شیوه مطلوب مناظره و دیگر موضوعات به گفت‌وگو نشسته‌ایم که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه با هم می‌خوانیم و می‌بینیم:
ایکنا- به عنوان پرسش نخست لطفاً توضیح دهید میان شور انتخاباتی، ارائه برنامه کارآمد و رعایت اخلاق انتخاباتی چه پیوندی برقرار است؟ به عبارت بهتر آیا می‌توان هم اخلاق را رعایت کرد و هم شور انتخاباتی را رقم زد؟
همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند اگر در انتخابات ملاک اخلاق باشد؛ جامعه، مردم، دولت و در نهایت تمام کشور برنده این فضا خواهند بود و در غیر این‌صورت جامعه دچار گسست شده و بازنده خواهد بود. متأسفانه در برهه‌ای از زمان اتفاقات تلخی در تبلیغات انتخاباتی و مناظرات میان نامزدها رقم خورده که گاهاً اخلاق رعایت نشده است. مثلاً در سال 88 نمونه‌ای از آن اتفاق افتاد و بعضی از کاندیداها بنا به دلایلی خارج از عرف و اخلاق عمل کردند. به نظر شما بازنده این وضعیت چه کسی بود؟ قطعاً به خاطر آشوب‌هایی که در آن سال ایجاد شد و زیاده‌خواهی برخی از نامزدها، جامعه به بازنده این وضعیت تبدیل شد و کشور را ماه‌ها دستخوش حوادث مختلف ساخت و اقتصاد را از شرایط عادی و باثبات دور کرد.
با توجه به تجارب گذشته، مقام معظم رهبری این بار به حق به نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری توصیه فرموده‌اند که اخلاق را بیشتر رعایت کنند و از مدار اخلاق خارج نشوند. هدف از انتخابات این است که جامعه به جلو پیش برود ولی بی‌اخلاقی یک نوع پس‌رفت به حساب می‌آید و جامعه را به عقب بازمی‌گرداند و لذا باید از این موضوع به جد پرهیز کرد. از سوی دیگر وقتی کاندیدایی به تخریب دیگر کاندیداها روی می‌آورد نشان می‌دهد چیزی از خود برای ارائه ندارد و برای ابراز وجود دست به تخریب دیگران می‌زند و در اینجاست که معلوم می‌شود چنین کاندیدایی تهی از نظرات و برنامه‌های کارشناسی بوده و در حال دست و پا زدن برای دیده شدن و ایجاد پلکان برای خود است.
همچنین از دیدگاه اسلامی باید مدنظر قرار داد اکنون به دنبال چه هستیم؛ یعنی آیا هدف خدمت به مردم است یا خیر؟ شهید رئیسی فردی بود که در راه خدمت به مردم به درجه رفیع شهادت دست یافت و لذا برای خدمت صادقانه لازم است ابتدا صداقت داشت و با رعایت اخلاق، در چارچوب حرکت کرد. کاندیداها نباید به دنبال ریاست بر مردم باشند بلکه خدمت به مردم هدف غایی و مقدس ریاست جمهوری است. آنچه که از امام راحل در جمهوری اسلامی و از فرماندهان دفاع مقدس آموخته‌ایم آن است که این عزیزان و بزرگواران جلودار بودند و از مردم جلوتر حرکت می‌کردند. مثلاً اگر امام خمینی(ره) از مردم می‌خواستند به عرصه جنگ و دیگر موارد ورود کنند پیش از آن خودشان ورود پیدا کرده و جلودار بودند و یا اگر می‌فرمودند جانتان را در طبق اخلاص قرار دهید پیش از آن فرزندشان را در راه سرافرازی اسلام تقدیم کردند و یا حتی خود ایشان بیش از همه آمادگی شهادت داشتند. شهید رئیسی همیشه جلوتر از دولت حرکت می‌کرد و به عبارتی دولت همواره به دنبال ایشان میدوید و در آخر هم جان خود را در این راه فدا کرد.
اگر هدف خدمت به مردم است ضرورت ندارد که کاندیداها نسبت به یکدیگر بی‌اخلاقی کنند. وقتی شهادت در راه خدا ارزشمند است که ما طبق اصول اخلاقی، اسلامی و دینی به جلو حرکت کنیم و در راه رضای خدا جانمان را فدا کنیم و اگر خدمت به مردم ارزش دارد به خاطر این است که خداوند بالاترین عبادت را خدمت به مردم می‌داند و لذا باید با قصد قربت و اخلاص کامل این کار را انجام داد و اگر چنین باشد قطعاً نباید بی‌اخلاقی و بی‌تقوایی صورت پذیرد. به طور کلی رعایت اخلاق براساس توصیه‌های اسلام و تأکیدات مقام معظم رهبری واجب مؤکد محسوب می‌شود و حتماً باید اینها را رعایت کنیم.
در نظام‌های غیردینی ریاست جمهوری یک هدف است ولی در نظام اسلامی ریاست جمهوری یک وسیله برای خدمت به مردم محسوب می‌شود و لذا ضرورت دارد در نظام جمهوری اسلامی از این وسیله مطابق چارچوبهای اخلاقی استفاده شود.
ایکنا- آیا می‌توان از فرصت مناظرات برای این حرکت رو به جلو استفاده کرد؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت یکی از خدمات ارزنده شهید رئیسی به انقلاب اسلامی این بود که گفتمان انقلاب را ارتقا بخشید؛ چرا؟ چون در مناظرات انتخاباتی سال 1400 به شدت اخلاق را رعایت کرد؛ درصورتی‌که او گنجینه اسرار خصوصی نامزدهایی بود که در مناظرات آن سال شرکت داشتند و علیه شهید رئیسی سخن می‌گفتند؛ یعنی خیلی از این افراد در جاهای مختلف پرونده‌هایی داشتند و شهید رئیسی از آنها خبر داشت ولی با وجود اینکه به او توهین کردند، این شهید راه خدمت در آن مقطع کلمه‌ای به زبان نیاورد و تلافی نکرد و صبر را در پیش گرفت و نتیجه صبر او، پذیرش از طرف درگاه الهی و بر تن کردن ردای شهادت بود.
نامزدهای انتخاباتی در این مناظرات باید نشان دهند آیا وقتی رئیس‌جمهور شوند ظرفیت شنیدن و توجه کردن را دارند و از سوی دیگر همانطور که شهید رئیسی در انتخابات 1396 و 1400 سرمایه اجتماعی نظام را ارتقا بخشید، کاندیداهای این دوره از انتخابات ریاست جمهوری هم باید ارتقای سرمایه اجتماعی نظام را اولویت اصلی فعالیت‌های انتخاباتی خود قرار دهند و اجازه ندهند به عقب بازگردیم و اگر حرفی برای گفتن دارند بیان کنند و این مردم هستند که براساس قوه عاقله تصمیم می‌گیرند و نیازی به حاشیه‌سازی و از این دست موضوعات نیست.
ایکنا- مشارکت حداکثری نیازمند شور انتخاباتی است ولی برخی معتقدند میان رعایت اخلاق و شور انتخاباتی منافات وجود دارد، آیا به نظر شما با رعایت اخلاق می‌توان شور انتخاباتی را رقم زد؟
برخی همیشه می‌گویند مرغ همسایه غاز است و براین باورند در فلان کشور کاندیداها دست به تخریب یکدیگر میزنند و به همین خاطر تنور انتخاباتشان گرم است. شاید تخریب و بداخلاقی در انتخابات نشاط کاذبی در کشور ایجاد کند و درصدی از آرا را افزایش دهد اما در اصل مسکن موقتی بوده و در بلندمدت حس نفرت را در جامعه به وجود می‌آورد و آشوب و کشمکش به همراه دارد و می‌تواند کشور را ماه‌ها از مسیر پیشرفت بازدارد و یا حتی به عقب بازگرداند و دوقطبی‌ها را شدت بخشد و لذا نباید اصلاً به این فضا تن داد.
به باور من نامزدها در مقطع کنونی باید بزرگ‌منشی خود را نشان دهند و کاندیدایی که از تخریب دیگران دست برمی‌دارد و برنامه خود را معرفی می‌کند و برنامه‌هایش عمق دارد، او شایسته ریاست جمهوری است و ضرورت دارد از فرصت مناظرات برای ارتقای بینش سیاسی و اجتماعی مردم استفاده شود.
میان تخریب و نقد تفاوت وجود دارد و کاندیداها نباید این دو را با هم اشتباه بگیرند. بهتر است کارشناسان در میزگردها و مناظرات انتخاباتی از نامزدها درباره برنامه‌هایشان پیرامون حذف رانت، آینده قیمت ارز و واگذاری همه چیز به بازار آزاد بپرسند و پاسخ و برنامه‌های آنها را نقد کنند و اجازه ندهند با طرح مباحث عوام‌فریبانه انحراف افکار عمومی اتفاق بیفتد.
از سوی دیگر بهتر بود اجازه داده می‌شد در جریان مناظرات و میزگردها؛ دیگر کارشناسان، اهالی دانشگاه و حتی مردم عادی به صورت برخط و تصویری یا صوتی و از طریق فضای مجازی و در لحظه سؤالات خود را از نامزدها بپرسند و وارد چالش با کاندیداها شوند و آنها هم به این پرسش‌ها پاسخ دهند. این تعاملات چندسویه تأثیر مثبتی بر شور انتخاباتی و مشارکت حداکثری دارد.
اینکه مقام معظم رهبری مدام بر رعایت اخلاق انتخاباتی تأکید دارند، بدان معنا نیست که سؤالات چالشی از کاندیداها پرسیده نشود بلکه باید پرسیده شود و نامزدها هم پاسخ و نظرات خود را شفاف اعلام کنند تا مردم بدانند با چه کسی طرف هستند و قرار است به که رأی دهند و در صورت رأی دادن به یک نامزد ریاست جمهوری چه سرنوشتی در انتظار کشور خواهد بود.
ایکنا- فکر کنم شیوه کنونی مناظراتی که در صداوسیما در جریان است به این نظر شما نزدیک است.
بله ولی کامل اجرا نشده است.
ایکنا- به کدام بخش این مناظرات نقد دارید؟
به نظر من باید کارشناسان حوزوی و دانشگاهی را وارد داستان مناظرات می‌کردند و حتی پیشنهاد من این است از وزرای سابق که عملکرد خوبی داشته‌اند برای پرسش از نامزدها استفاده می‌شد. از سوی دیگر متأسفانه خیلی از موضوعاتی که نامزدها مطرح می‌کنند این حس را در ما به وجود می‌آورد که گویا در حوزه اجرا مسئولیتی نداشته‌اند یا با حوزه اجرایی غریبه هستند.
از سوی دیگر بهتر بود نمایندگان طرفداران مکاتب سیاسی و اقتصادی مختلف مثلاً طرفداران جریان تثبیت اقتصادی در این مناظرات حاضر می‌شدند و نظر نامزدها را درباره این مکاتب جویا می‌شدند و یا بهتر بود نامزدها سرتیم اقتصادی خود را مشخص می‌کردند تا بهتر به خط‌مشی اقتصادی دولت پی می‌بردیم البته بعضی از کاندیداها وزیر خارجه خود را مشخص کردند و کار خوبی بود. این رویه به شفافیت، شور و نشاط انتخاباتی و مرزبندی‌ها کمک شایانی خواهد کرد و مانع ریاکاری برخی افراد می‌شود.
اخلاق انتخاباتی هم جنبه سلبی دارد و هم جنبه ایجابی؛ جنبه سلبی اخلاق انتخاباتی آن است که کاندیداها یکدیگر را تخریب نکنند و جنبه ایجابی اخلاق انتخاباتی بر صداقت نامزدها تأکید دارد؛ یعنی اگر عهدی با مردم می‌بندند آن را اجرا کنند و امر به معروف و نهی از منکر را با هم ببینند.
ایکنا- آیا می‌توان عدم معرفی سرتیم اقتصادی توسط نامزدها را ناشی از بی‌برنامگی و محافظه‌کاری آنها دانست؟
طبق قانون اساسی 50 روز پس از فوت رئیس جمهور، باید انتخابات برگزار و رئیس جدید قوه مجریه مشخص شود و لذا شاهد هستیم کار و تمام امورات با عجله پیش می‌رود و از سوی دیگر شهید رئیسی آنقدر جانانه خدمت می‌کرد که همه جریانات با خود می‌گفتند او برای چهار سال دیگر هم رئیس‌جمهور می‌شود و بیشتر برای انتخابات 1408 برنامه‌ریزی کرده بودند. به هر حال محبوب مردم بود و اگر در قید حیات بود به احتمال زیاد توسط مردم برای چهار سال دوم انتخاب می‌شد ولی عملاً شهادت ایشان همه ما را غافلگیر کرد و جریانات سیاسی را با شرایط جدیدی مواجه ساخت و به همین دلیل زمان کافی در اختیار ندارند.
در شرایط کنونی لازم نیست جریانات به جزئیات ورود پیدا کنند ولی حداقل می‌توانند وارد کلیات شوند و یک نامزد انتخاباتی سرتیم اقتصادی خود را معرفی کند تا بتوانیم نظرات او را درباره کسری بودجه و یارانه و غیره جویا شویم. قحط الرجال در کشور وجود ندارد و به اندازه 6 کاندیدا، 6 نحله فکری در کشور وجود دارد. اگر این رویه در پیش گرفته می‌شد قطعاً افق جدیدی را پیش روی مردم می‌گشود و تکلیف مردم را از همان ابتدا مشخص می‌کرد.
هر انتخاباتی جامعه ما را چند گام به جلو حرکت می‌دهد و قطعاً اگر اخلاق رعایت شود این گام‌ها بزرگ خواهند بود و موجب رشد جامعه می‌شود. انتخابات پیش رو بر مبنای خون شهیدی بنا شده که قرار است رئیس‌جمهور آینده ادامه‌دهنده راه او باشد. شهید رئیسی پایبند به اخلاق بود و باید این موضوع مدنظر نامزدهای انتخاباتی قرار گیرد. به طور کلی هریک از نامزدها باید مسیر صبر، بزرگواری، بزرگ‌منشی، شفافیت و وفای به عهد را در پیش گیرند. شهید رئیسی با دست خالی امورات کشور را پیش برد چون اخلاص داشت.
ایکنا- از نظر شما آیا در مناظرات انتخاباتی بهتر است سطح مطالبات مردم افزایش یابد یا خیر؟
بعضی چیزها برای کشور ضرورت است. مثلاً شهید رئیسی وعده ساخت چهار میلیون مسکن را داد هرچند مشکلاتی وجود داشت ولی طرح این موضوع ضرورت داشت تا نظر همه به وضعیت مسکن در کشور معطوف شود. به باور من اگر اخلاص وجود داشته باشد خدا در پیشبرد اهداف کمک خواهد کرد البته کاندیداها باید توجه داشته باشند که قرار نیست به هر قیمتی رئیس‌جمهور شوند و برای آنها وعده‌هایی ناممکن سر دهند. نامزدهای انتخاباتی باید تلاش کنند سطح مطالبات مردم واقعی شوند نه اینکه به صورت کاذب سطح مطالبات افزایش پیدا کنند.
ایکنا- در پایان اگر نکته‌ای باقی مانده بفرمایید.
نامزدهای انتخاباتی بهتر است برروی مسائل اقتصادی تمرکز ویژه‌ای داشته باشند و بیشتر حول موضوع تولید و صادرات سخن بگویند و برنامه ارائه دهند. همچنین از مردم به‌ویژه جوانان تقاضا دارم که پای صندوق‌ها حاضر شوند و رأی دهند چون رأی ندادن و قهر با صندوق‌ها هیچ فایده‌ای ندارد ولی رأی دادن به ثبات و پیشرفت کشور کمک می‌کند. همه دنیا می‌خواهند ایران را زمین بزنند و لذا برای مقابله با توطئه دشمن روز هشتم تیر پای صندوق‌ها حاضر شویم.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
