حل چالش‌های بینالمللی؛ لازمه اثرگذاری دیپلماسی اقتصادی
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با اشاره به اهمیت نقش وزارت امور خارجه در دیپلماسی اقتصادی گفت: در حوزه دیپلماسی اقتصادی نیازمند تزریق نیروهای کارا و شایسته در دستگاه دیپلماسی، تبیین نقش وزارت امورخارجه در حوزه اقتصادی و مهمتر از آن حل چالش‌های بینالمللی برای عینی شدن دستاوردهای تجارت و روابط خارجی است.
نوذر شفیعی، دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایکنا درباره مهم‌ترین جهت‌گیری و اولویت‌های سیاست خارجی دولت چهاردهم گفت: اساساً سیاست خارجی کشورها به دنبال تأمین منافع و امنیت ملی کشورهاست لذا در این مسیر با مجموعه‌ای از مسائل در محیط بیرونی سرو کار دارد که اصطلاحاً اسم آن را نظام مسائل سیاست خارجی می‌نامیم.
وی ادامه داد: مؤلفه‌های مختلفی بین مسائل نظام سیاست خارجی وجود دارد که برخی به لحاظ اهمیت به این شرح است؛ اولاً باید بدانیم روابط بینالمللی ایران دچار چالش است. یعنی رقم دید و بازدیدهای برخی از رؤسای جمهور و وزرای خارجی کشورها به ایران و یا بالعکس و امضای موافقت‌نامه‌ها گسترده، نشان داده هیچ کدام از این دید و بازدیدها و موافقت‌نامه‌ها بدون اصلاحات در روابط بینالمللی ایران قابلیت اجرایی پیدا نمی‌کند.
بیشتر بخوانید:
- دولت چهاردهم در حوزه منطقه‌ای توسعه روابط با عربستان را پیگیری کند
- گسترش روابط با کشورهای اسلامی و همسایگان؛ دستورکار دولت جدید
شفیعی افزود: به عنوان مثال ایران عضو سازمان همکاری‌های شانگهای یا بریکس شده یا با عربستان سعودی تنش‌زدایی کرده و توافق‌نامه 25 ساله با چین را امضا کرده اما هیچ کدام از اینها در مرحله اجرا دستاورد عینی مؤثری برای کشور نداشته است. بنابراین معلوم است در جای دیگری دچار چالش هستیم که یکی از این چالش‌ها در ارتباط با آمریکا است.
عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد: مادامی که رابطه ما با آمریکا دچار تنش و چالش باشد، نباید انتظار داشت سیاست خارجی و دیپلماسی ایران بتواند در عرصه منطقه‌ای و بینالمللی به راحتی کار کند لذا دستاوردهای عینی مؤثری نخواهد داشت.
مسائل کلیدی اثرگذار بر روابط بین‌الملل
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه تکلیف رابطه ایران و آمریکا از جهت حل بحران‌های روابط ایران و آمریکا، حائز اهمیت است، ابراز کرد: دوماً بدون تعیین تکلیف FATF نمی‌توان انتظار داشت که مبادلات مالی مؤثری بین ایران و سایر کشورهای جهان اتفاق بیفتد. سوم، مسئله برجام است؛ برجام در واقع کلید حل برخی از مسائل ایران است و اگر برجام به نتیجه برسد قطعا روی روابط ایران و آمریکا و حتی FATF تأثیر گذار است.
وی ضمن اشاره به شرایط جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا، ادامه داد: مادامی که در روابط ما با منطقه چالش وجود دارد، به طور دائم درگیر بحران‌ها و تنش‌هایی هستیم که کشورهای خارجی را در همکاری با ایران در معرض تهدید قرار می‌دهد. لذا تعیین تکلیف مسائل غرب آسیا در قالب یک بسته باید روشن شود. رابطه با بحرین، امارات، عربستان، افغانستان و پاکستان باید در قالب یک بسته منطقه‌ای حل و فصل شود که قطعا بدون بسته حل بحران‌های بینالمللی چون رابطه ایران با آمریکا، برجام و FATF به راحتی قابل حل نیست چراکه اینها مجموعه‌هایی گره خورده به یکدیگر هستند.
شفیعی بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران باید از وضعیت کشور خاص در عرصه روابط بین‌الملل خارج شود و به کشور عادی و در عین حال مهم، تبدیل شود. این بدان معناست که جمهوری اسلامی ایران به طور روزمره با چالش‌های متعدد دست به گریبان نباشد.
اهمیت وزارت امورخارجه در عرصه دیپلماسی اقتصادی
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در پاسخ به این سؤال که اثرگذاری وزارت امورخارجه در حوزه دیپلماسی اقتصادی نیازمند چه الزاماتی است؟ گفت: عملکرد وزارت امورخارجه در عرصه دیپلماسی اقتصادی می‌تواند بسیار مهم باشد کما اینکه در سال‌های گذشته با استقرار معاونت اقتصادی در وزارت امورخارجه سعی شد تا در این مسیر گام برداشته شود و حتی تلاش شد با استقرار سفرایی که رویکرد اقتصادی دارند به این هدف جامه عمل پوشانده شود اما نه تنها وزارت امورخارجه بلکه هر نهاد دیگری از جمله وزارت صمت، که در عرصه تجارت خارجی کار می‌کند، نمی‌تواند بدون حل چالش‌های بینالمللی کار خاصی را انجام دهد.
وی افزود: در روابط خارجی به ویژه در حوزه اقتصادی، دیپلمات‌ها و مسئولان اقتصادی باید زحمت‌های بسیاری را بکشند و هزینه‌های اقتصادی زیادی را بپردازند تا دستاوردهای اقتصادی داشته باشند. بنابراین هرچه روابط بینالمللی ما آسان‌تر باشد امکان اینکه وزارت امورخارجه بتواند در حوزه اقتصادی، دستاوردهای بیشتری داشته باشد، مهیاتر است اما صرف اینکه بگوییم با ادارات، سازمان‌ها و نهادهای وزارت امورخارجه، بازی کنیم و بگوییم کارکرد وزارت امورخارجه را ارتقا می‌دهیم و از سیاسی به اقتصادی تبدیل می‌کنیم، فایده ندارد چرا که ضعف ما در بیرون از مرزهای ماست و نه در داخل مرزها.
ضرورت تزریق نیروهای کارا در وزارت امورخارجه
عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی افزود: در حوزه دیپلماسی اقتصادی در بخشی نیازمند تزریق نیروهای کارا و شایسته در وزارت امورخارجه هستیم و در بخشی دیگر نیز نیازمند برجسته کردن تعریف و نقش وزارت امورخارجه در حوزه اقتصادی هستیم اما بخش مهمتر آن این است که اگر می‌خواهیم پا را از مرزها فراتر بگذاریم با چالش‌ها و موانع متعددی روبرو هستیم که هرگونه اقدامی را در داخل دچار مشکل می‌کند.
شفیعی درباره شروط وزیر امورخارجه برای احیای روابط با اروپا، گفت: اینکه وزیر امورخارجه بیان کرد «برای بهبود روابط با اروپا و مدیریت تنش‌ها با آمریکا سعی می‌کنیم» این پالسی است که معنا و منظور آن خیلی روشن است.
سود آمریکا از ایران‌هراسی در سطح منطقه
عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد: باید گفت آمریکایی‌ها نیز روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران مدیریت می‌کنند به طوری که بارها نشان داده‌اند، ایران را به عنوان چالش در سطح منطقه مطرح می‌کنند به دلیل اینکه تسلیحات خود را به فروش برسانند و کشورهای منطقه را استثمار کنند؛ یعنی از ابزاری چون ایران و ایران‌هراسی، سودهای خود را می‌برند.
وی افزود: ایران باید روابط خود را با آمریکا مدیریت کند تا منفعتی عائد شود متأسفانه درحالی که کشورهای دیگر در چارچوب بازی مدیریتی آمریکا هستند اما در چارچوب بازی مدیریتی ما قرار نمی‌گیرند به عنوان مثال روابط جمهوری اسلامی ایران با عربستان سعودی با وجود تنش‌زدایی، بعید است که به رابطه مؤثری برسد تا زمانی که روابط با آمریکا بهبود پیدا نکند، حتی روابط با بحرین نیز به همین گونه خواهد بود.
پیگیر دستاوردهای عینی اقتصادی یا سیاسی باشیم
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با تأکید براینکه تنش‌زدایی در روابط ایران و عربستان سعودی حاصل می‌شود اما دستاورد عینی اقتصادی یا سیاسی برای ما نخواهد داشت، افزود: حواس ما باید باشد که چه کسی یک رابطه را مدیریت می‌کند و تا چه حد مدیریت روابط مؤثر است. البته مدیریت روابط به ابزارهای قدرت کشور نیز بستگی دارد که بدون تردید در این زمینه دچار چالش هستیم.
وی ادامه داد: درباره اروپا نیز باید به خاطر داشته باشیم که درست است جمهوری اسلامی ایران از قدیم الایام از بازیگر سوم برای تنظیم روابط با قدرت‌های دیگر استفاده می‌کرد به طوری که برای تنظیم روابط با آمریکا و روسیه زمانی با فرانسوی‌ها ارتباط برقرار می‌کردیم اما اکنون اروپا با تمام تلاش‌های استقلال‌طلبانه‌ای که دارد در مسائل راهبردی با آمریکا همراه است.
عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تأکید کرد: هنگامی که اعلام می‌کنیم می‌خواهیم روابط با اروپا را بهبود ببخشیم و تخاصم با آمریکا را مدیریت کنیم، در واقع این آگاه کردن طرف اروپایی است نسبت به اینکه درنظر داریم از شما استفاده ابزاری کنیم.
شفیعی در پایان گفت: به نظر من اروپا با نادیده گرفتن آمریکا در بازی و ارتباط با ایران قرار نمی‌گیرد لذا معتقدم چاره‌ای نداریم جز اینکه اصلاحات جدی در حوزه سیاست خارجی و روابط بین‌الملی انجام دهیم تا نخواهیم با هزینه‌های بسیار، بازی‌های بسیار پیچیده و دستاوردهای اندک، کارها را به پیش ببریم.
گفت‌وگو از سمیرا انصاری
انتهای پیام
