گزارش پیشنهادهای سه‌گانه امام حسین(ع) به عمرسعد قابل پذیرش نیست

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم گودرزی، پژوهشگر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، اول مهرماه در نشست علمی «تحلیل مقایسه‌ای سیره سیاسی امام حسین(ع) با سایر ائمه» که از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد با بیان اینکه اگر بخواهیم در مورد سیره سیاسی امام حسین(ع) از یک مقطع اساسی شروع کنیم باید به این سؤال پاسخ دهیم که در سیره امام حسین با سایر ائمه(ع) تفاوت وجود دارد یا خیر، گفت: برای پاسخ به این پرسش باید تکلیف خودمان را با گزارش پیشنهادات سه‌گانه در کربلا روشن کنیم زیرا اگر این گزارش را بپذیریم یک نتیجه و اگر نپذیریم نتیجه دیگری خواهیم گرفت.

وی افزود: گفته شده است که امام حسین(ع) در کربلا سه پیشنهاد به عمر سعد داده است و او هم این پیشنهادها را به عبیدالله داد ولی شمر مانع تحقق این پیشنهادها شد و شیطنت کرد؛ سخن این است که اگر امام(ع) این پیشنهادها را داده باشند هیچ فرقی بین سیره ایشان و سایر ائمه(ع) وجود ندارد زیرا براساس آن، حضرت با صر احت فرمودند من حاضرم به شام بروم و دست در دست یزید بگذارم و با او بیعت کنم. اگر حضرت این را فرموده است پس عدم بیعتی که ما روی آن تاکید داریم وجود ندارد.

گودرزی ادامه داد: در اینجا عبیدالله ملعون سبب شده است تا کار منجر به صلح نشود؛ عبیدالله باید پیکی به شام می‌فرستاد و پیشنهادات سه‌گانه را مطرح و درخواست تکلیف می‌کرد ولی او شمر را به یاری عمر سعد فرستاد تا کار را یکسره کند. حال اگر این ماجرا را بپذیریم مانند برخی بزرگان مانند شیخ طوسی و شیخ مفید و سیدمرتضی در این صورت سیره امام(ع) با بقیه ائمه(ع) فرقی ندارد.

پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه امام حسین(ع) دوم محرم و عمر سعد سوم محرم وارد کربلا شد، اضافه کرد: عمرسعد به امام حسین(ع) گفت برای چه وارد این ماجرا شدی و امام(ع) نامه‌های کوفیان را به عمر سعد نشان داد و گفت من براساس این نامه‌ها وارد شده‌ام و کاری با شما ندارم و اگر بگذارید برمی‌گردم، عمرسعد ابتدا خوشحال شد و نامه برای عبیدالله فرستاد ولی او مانع شد و گفت که حسین در محاصره ماست و از او بیعت بگیر یا او را بکش و امام(ع) هم نامه بیعت را پرتاب کرد.

گودرزی اظهار کرد: امام حسین(ع) و عمرسعد در روز ششم محرم، در پنهانی با یکدیگر ملاقات کردند و سخن گفتند و همین سخن پنهانی منشا اختلافاتی شده است که چه حرف‌هایی رد و بدل شده است زیرا اگر پیشنهادات سه‌گانه را بخواهیم قبول کنیم یا باید سند روایت به امام یا به عمر سعد برسد ولی هیچکدام وجود ندارد.

طرح گزارش پیشنهادات سه‌گانه از سوی برخی بزرگان

این پژوهشگر با بیان اینکه نقل است که در چند شب متمادی این کار تکرار شده است و صحبت‌ها هم مخفیانه ادامه داشت، گفت: نهایتا بعد از سه شب مذاکرات فشرده، سه پیشنهاد بیرون آمد و عمرسعد به عبیدالله نامه نوشت که خدا آتش فتنه را خاموش کرد زیرا حسین سه پیشنهاد داده است؛ اول یکی اینکه بگذارید من به همان جایی که بودم برگردم(مدینه) یا مرا به مرز بفرستید تا با کفار بجنگم و از بیت‌المال هم به من غنیمت برسد و سوم اینکه پیش یزید بروم و با او بیعت کنم و ببینم رای او در مورد مسئله من و او چیست یعنی اگر بگوید بیعت کن می‌کنم و اگر بگوید به مدینه برو می‌روم.

گودرزی با بیان اینکه عبیدالله وقتی نامه را دریافت کرد ابتدا پذیرفت ولی شمر به او گفت قبول نکن و از او بخواه که یا تسلیم شود و اگر نشد او را بکش، تصریح کرد: امام هم وقتی نصرت مردم را دید به تکلیف خود عمل و قیام کرد ولی وقتی خیانت آنان را دید تکلیف از ایشان ساقط شد لذا فرمود به من اجازه دهید برگردم. 

وی با بیان اینکه برخی استادان در اینجا دچار خطای بزرگ شده‌ و گفته‌اند که پیشنهادات سه گانه از اکاذیب عمر سعد است، گفت: عمرسعد دوست داشت بدون خون‌ریزی حکومت ری را به دست بیاورد لذا نامه‌ای از پیش خودش به عبیدالله نوشت و این پیشنهادات را مطرح کرد و روح امام(ع) هم از این پیشنهادات خبر نداشت. برای پاسخ به این شبهه باید از تاریخ استفاده کنیم و چون پیشنهادات سه‌گانه از دشواری‌های تاریخی است برخی صورت مسئله را پاک کرده و گفته‌اند این پیشنهادات از اکاذیب عمر سعد است.

امام حسین(ع) فقط یک پیشنهاد دادند

وی با تاکید بر اینکه امام(ع) فقط یک پیشنهاد دادند، اظهار کرد: اینکه این پیشنهاد چه بوده است خیلی مهم است؛ زیرا عبیدالله این پیشنهاد را پذیرفت ولی شمر اجازه نداد و او را تحریک کرد؛ لذا باور بنده این است که پیشنهادات سه‌گانه‌ای در کار نیست و همین یک پیشنهاد است لذا بین سیره امام حسین(ع) و سایر ائمه(ع) قطعا تفاوت وجود داشته است.

پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه قاضی عبدالجبار معتزلی گفته است که حسن بن علی(ع) با وجود قدرت و مکنت و سپاه، حکومت را واگذار کرد در حالی که حسین(ع) با وجود کمبود نیرو و قدرت، قیام کرد، افزود: از نظر او تفاوت و تعارض ظاهری بین سیره ایشان با سایر ائمه وجود دارد ولی هر دو هم درست عمل کرده‌اند زیرا هر دو اجتهاد کرده‌اند و هر دو ثواب کرده‌اند.

وی افزود: شیخ طوسی و سید مرتضی سخنی گفته‌اند که خیلی عجیب است و آن اینکه وقتی سپاه امام با عمرسعد برخورد کرد، امام قصد داشت پیش یزید برود و با او بیعت کند زیرا یزید ارئف من عبیدالله؛ از عبیدالله رئوف‌تر بود و به خاطر قرابت و فامیلی که داشتند احتمال حل مسئله بیشتر بود.

دیدگاه اهل سنت درباره سیره ائمه(ع)

گودرزی با بیان اینکه اهل سنت قائل به تفاوت سیره ائمه(ع) هستند زیرا به عصمت آنان معتقد نیستند، گفت: برخی شیعیان هم قائل به تعارض هستند ولی آن را به تفاوت میان خلق و خوی دو امام(ع) نسبت می‌دهند و می‌گویند اگر امام حسن(ع) در کربلا بودند تعامل متفاوتی با یزید داشتند که منجر به شهادت نمی‌شد. 

این پژوهشگر ادامه داد: این افراد به گزارشاتی استناد می‌کنند که مثلا امام حسین(ع) با صلح امام حسن(ع) مخالفت کرده است و حتی دستور به بازداشت خانگی امام حسین(ع) کرده است. ولی بنده معقتدم قطعا تفاوت میان امامین وجود داشته ولی اینطور که این گزارشات درصدد القای یکسری مطالب هستند نبوده است. مثلا قطعا بین هارون و موسی فرق وجود داشت زیرا در مدت 40 شب غیبت موسی(ع)، گوساله‌پرستی بین بنی‌اسرائیل رایج شد ولی این به خاطر ترسو بودن هارون و شجاعت حضرت موسی(ع) نبود زیرا مشی هارون این بود که از اختلاف جلوگیری کند.

گودرزی تاکید کرد: اگر بخواهیم یک امام را شجاع و امام دیگری را ترسو معرفی کنیم با مبانی کلامی سازگاری ندارد و باید کل کامل‌الزیارات و روایات و زیارات دیگر و همه سخنانی که در مورد امام حسین(ع) وجود دارد را زیر سؤال ببریم و بگوییم امام حسین(ع) توان مدیریت شرایط را نداشته و امام حسن(ع) اگر بود فضا را مدیریت می‌کرد.

ائمه بنابر وظیفه عمل کردند

وی با بیان اینکه تحلیل ما این است که هر امامی بنابر وظیفه الهی خود عمل کرده‌اند، اظهار کرد: نکته دیگر اینکه امام حسن(ع) به لحاظ حقوقی با امام حسین(ع) تفاوت داشتند زیرا امام حسن(ع)، یک طرف قرارداد با معاویه بود ولی امام حسین(ع) نبوده است لذا امام حسین(ع) به قرارداد صلح در هیچ موضعی استناد نفرموده بودند. 

پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تصریح کرد: اگر امام حسین(ع) در مورد قرارداد هم سخن می‌گفتند طبیعتا بحث به شورا واگذار می‌شد و قطعا اگر معاویه تن به شورا می‌داد البته شورایی شبیه به شورای بعد از ابوبکر و عمر نبود و باز طوری عمل می‌کرد که یزید از دل آن بیرون بیاید.

گودرزی در خاتمه تاکید کرد: بنده معتقدم که امام حسین(ع) فقط یک پیشنهاد دادند و آن هم پیشنهاد بازگشت به مدینه بود تا جان خود را حفظ کنند.