بخش دوم و پایانی
یاکوب بن یسرائیل هالیوی و ترجمه عبری قرآن از زبان ایتالیایی
اولین ترجمه عبری قرآن در سال 1636 میلادی توسط خاخام یهودی اهل ونیز از زبان ایتالیایی انجام شده که به زبان عبری ساده و پر از اشتباهات زبانی است.
به گزارش ایکنا به نقل از تفسیر نت، در بخش نخست این مقاله به بررسی آشنایی یهودیان با قرآن کریم و نسخ خطی قرآن به زبان عبری و همچنین ترجمه‌های عبری موجود از قرآن کریم پرداختیم.
آنچه در این مقاله حائز اهمیت بود توجه به مراحل اولیه ترجمه قرآن در زمینه مکاتبات یهودی بوده که تأثیر مهمی بر پژوهش‌های کلاسیک قرآنی داشت.
در بخش دوم به بررسی ترجمه عبری قرآن توسط «یاکوب بن یسرائیل هالیوی» خاخام یهودی اهل ونیز خواهیم پرداخت.
یاکوب بن یسرائیل هالیوی و ترجمه عبری قرآن از زبان ایتالیایی
اولین ترجمه عبری قرآن در سال 1636 میلادی توسط یاکوب بن یسرائیل هالیوی، خاخام یهودی اهل ونیز از زبان ایتالیایی انجام شده است. این ترجمه که به زبان عبری ساده نوشته شده، پر از اشتباهات زبانی است به ویژه در مورد چیزهایی که به هماهنگی در جمله ارتباط دارد.
ترجمه هالیوی در چهار نسخه خطی بسیار مشابه که تفاوت‌های اندکی میان آنها وجود دارد نوشته شده است. این تفاوت‌ها ممکن است در ساختار کلمات یا املای آنها باشد مانند کلمه: «מהימיט» (مهيمط) در مقابل «מחמד» (محمد) و همچنین «הקב״ה» (یکی از القاب خداوند در اندیشه یهود) در مقابل «ה״». به طور کلی این نسخه‌های خطی تاحدودی کم حجم هستند؛ که شامل موارد زیر است:
الف) نسخه خطی بودلیانا در 102 صفحه که در مقایسه با دیگر نسخه‌های خطی نوشته شده به زبان ایتالیایی خاخامی، کوچک و کم حجم است. در صفحه عنوان این نسخه نوشته شده است: «کتاب قرآن که از زبان عربی به زبان مقدس ]یعنی عبری[ به دست خاخام کل، قاضی یاکوب از خانواده هالیوی، در سال 1636 در ونیز نسخه برداری شده است».
ب) نسخه خطی کتابخانه بریتانیایی در لندن در 134 صفحه که با حروف مربعی (شکل قدیمی حروف عبری) نوشته شده و به نظر می‌رسد که در قرن 17 در هند تهیه شده است. این کتاب بسیار تحریف شده و قرائت آن دشوار است.
ج) نسخه خطی مرکز مطالعات شرقی سن پترزبورگ در 100 صفحه که به خط شرقی نوشته شده و در سال 1653 میلادی در آمستردام نسخه‌برداری شده است که برای قرائت، واضح است. اما 4 صفحه از آن (صفحات 35 تا 38 بر اساس صفحه‌گذاری نگارنده) مفقود شده است. این اتفاق در دیگر نسخه‌های خطی نیز رخ داده است.
این ترجمه به سه بخش تقسیم شده که بخش اول شامل مقدمه و دارای 13 فصل است و بخش‌های دوم و سوم مربوط به ترجمه متن قرآن است.
د) نسخه خطی مرکز مطالعات شرقی سن پترزبورگ به خط اشکنازی (خط یهودیان غربی) نوشته شده که به قرن بیستم باز می‌گردد و صفحه عنوان آن و همچنین سه صفحه ابتدایی مقدمه و چند صفحه دیگر مفقود شده است.
ترجمه قرآن به زبان لاتین
اصل این ترجمه، ترجمه رابرت کیتون (Robertus Ketenensis) است که در سال 1143 میلادی مستقیماً از زبان عربی به لاتین ترجمه شده است و یک فرد مسلمان به نام محمد با وی در کار ترجمه همکاری کرده است. به نظر می‌رسد که محمد از هدف جنجالی این ترجمه آگاهی نداشته است.
همچنین تعدادی از یهودیانی که با زبان عربی آشنایی داشتند در این پروژه ترجمه مشارکت داشتند و در ادبیات تفسیری و همچنین میراث جدید که در ترجمه متن قرآن ممزوج شده بود، این پروژه را یاری کردند.
همزمان با فضای نفرت و دشمنی با دین اسلام که در قرن هفدهم میلادی بر اروپا حاکم شده بود، کلیسای کاتولیک ترجمه کیتون را نپذیرفت، اما برای مبارزه با تأثیر دین اسلام بر اروپا، این ترجمه را برای چاپ آماده کرد و برای اولین بار، این ترجمه در سال 1543 میلادی توسط یوهانس اوپورینوس در شهر بازل سوئیس به چاپ رسید.
این مجموعه علاوه بر ترجمه قرآن شامل مطالب اسلامی درباره دین اسلام و پیامبر (ص) و همچنین مطالب جنجالی نوشته پترس ونرابیلیس بود. چاپ این ترجمه با فشار کلیسا متوقف شد و به دنبال مداخله شخصی مارتن لوتر بخاطر موفقیتی که این ترجمه بدست آورده بود، در سال 1550 میلادی بار دیگر در زوریخ چاپ آن از سر گرفته شد.
ساختار، محتوا، ویژگی‌ها و منابع ترجمه هالیوی
چهار نسخه خطی مشابه: در ابتدای این چهار نسخه مطالب غیرقرآنی بسیاری که منبع آنها ادبیات اسلامی است در بخش الف آمده و پس از آن در دو بخش ب و ج ترجمه متن قرآن آمده است.
تشابه بین این چهار نسخه خطی چه در ساختار و چه در محتوا این فرضیه را تقویت می‌کند که همه آنها از یک نمونه اصلی کپی‌‌برداری شده‌اند.
هدف و انگیزه‌های ترجمه هالیوی
دو تن از محققان به مسئله هدف ترجمه عبری هالیوی پرداخته‌اند. اول: م.فاینشتاین که نسخه خطی ترجمه عبری از هلندی را بررسی کرده و می‌گوید: «مانند دو نسخه خطی آکسفورد و لندن، ترجمه عبری واشنگتن هم به دور از متن عربی قرآن به نظر می‌رسد؛ لذا همه این نسخه‌های خطی ناشی از یک هدف مجادله برانگیز است، اگر نگوییم محصول یک روحیه خصمانه است.»
از سوی دیگر حوا لازروس یافه نیز سخنانی مشابه دارد: «ترجمه‌های عبری قرآن دقیق نیست و همچنین شامل ادبیات مجادله‌ای علیه محمد(ص) و تاریخ زندگی ایشان است.» این در حالی است که حوا لازروس یافه کمی بعد نظر خود را تغییر داد و اعتقاد پیدا کرد که ترجمه عبری قرآن از زبان ایتالیایی تقلیدی از ترجمه‌های همسایگان غیریهود است.
ترجمه از فرشته صدیقی
انتهای پیام مطالب مرتبط
