مذاکره با آمریکا در چه شرایطی موفق خواهد شد؟

عابد اکبری، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایکنا، درباره مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که امروز در عمان برگزار خواهد شد، اظهار کرد: فضای فراهم‌شده در عمان فرصتی مغتنم برای کاهش سطح تنش‌ها و حرکت در مسیر بازسازی اعتماد متقابل در منطقه به شمار می‌آید. نقش بی‌طرفانه و مورد وثوق عمان در سال‌های اخیر نشان داده که این کشور می‌تواند بستر مناسبی برای شکل‌گیری گفت‌وگوهای سازنده فراهم آورد.

وی با بیان اینکه نفسِ گفت‌وگو به‌ویژه در سطوح دیپلماتیک، در شرایط پرالتهاب کنونی منطقه ارزشمند است، افزود: با این حال، هرگونه امیدواری به حصول توافق یا بهبود مناسبات، منوط به آن است که طرف آمریکایی از مواضع تقابلی، سیاست‌های فشار حداکثری و یک‌جانبه‌گرایی فاصله بگیرد و به سمت تعامل واقع‌گرایانه و برابر حرکت کند.

نگاه جمهوری اسلامی به دیپلماسی

اکبری تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره از دیپلماسی به عنوان ابزاری مشروع برای حل‌وفصل اختلافات استقبال کرده اما این رویکرد مشروط به رعایت چارچوب‌های اصولی از جمله احترام به حاکمیت ملی و تأمین منافع راهبردی کشور است.

وی در ادامه گفت: دستیابی به توافق پایدار و مؤثر مستلزم وجود اراده سیاسی واقعی در طرف آمریکایی است. ایران آمادگی دارد در قالب راهکارهایی که تضمین‌کننده منافع ملی و امنیت کشور باشد، با شفافیت کامل وارد فرآیند مذاکره شود؛ ولی این مسیر تنها در صورتی به نتیجه خواهد رسید که ایالات متحده نیز حسن نیت و پایبندی خود به تعهدات را در عمل نشان دهد.

این تحلیلگر حوزه سیاست خارجی اظهار کرد: اگر واشنگتن رویکرد خود را اصلاح کرده و به‌جای سیاست‌های تنبیهی و تهدیدمحور، دیپلماسی معنادار و متوازن را در دستور کار قرار دهد، می‌توان به آینده مذاکرات خوشبین بود. در غیر این صورت، این گفت‌وگوها صرفاً به ابزاری برای خرید زمان و تکرار سیاست‌های ناکارآمد گذشته تبدیل خواهد شد.

اکبری همچنین با اشاره به ماهیت گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان دو کشور گفت: در فضای کنونی، کانال‌های غیررسمی و غیرمستقیم می‌توانند امکان بررسی موضوعات حساس و امنیتی، به‌ویژه پرونده هسته‌ای ایران را بدون ایجاد تنش آشکار، فراهم کنند. تهران دلیلی برای ورود به گفت‌وگوهای مستقیم با دولتی که همچنان از ابزار تحریم و تهدید استفاده می‌کند، نمی‌بیند.

وی افزود: در صورتی که آمریکا تعهد خود به توافقات پیشین، از جمله برجام را به‌صورت روشن و عملی اثبات کند، آن‌گاه می‌توان در خصوص مزایای گفت‌وگوی مستقیم نیز تأمل کرد. در غیر این صورت، ورود به چنین مرحله‌ای بی‌ثمر و حتی ممکن است به فرسایش دیپلماتیک منجر شود.

محور اصلی مذاکرات

اکبری در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: اگرچه محور اصلی مذاکرات مربوط به موضوع هسته‌ای است اما پرونده‌های مهمی نظیر مسائل امنیتی منطقه‌ای نیز باید به‌طور جدی در دستور کار قرار گیرد. ایران همواره بر رویکرد صلح‌طلبانه خود تأکید داشته و بارها به‌صراحت اعلام کرده است که نه تنها برنامه‌ای برای دستیابی به سلاح هسته‌ای ندارد، بلکه رقابت‌های تسلیحاتی را نیز عاملی مخرب برای ثبات منطقه‌ای می‌داند.

وی در پایان با انتقاد از سیاست‌های دوگانه ایالات متحده در منطقه اظهار کرد: عملکرد واشنگتن در دهه‌های اخیر نه تنها موجب کاهش بحران‌ها نشده، بلکه مانعی برای شکل‌گیری یک گفت‌وگوی حقیقی و جامع بوده است. اگر آمریکا واقعاً به‌دنبال توافقی ماندگار و سازنده است، باید از سیاست‌های مداخله‌جویانه خود دست برداشته و وارد مسیر گفت‌وگویی شفاف، عادلانه و مبتنی بر احترام متقابل شود؛ در غیر این صورت، مذاکرات جاری نیز سرنوشتی جز تکرار شکست‌های گذشته نخواهند داشت.