غلامعلی افروز:
نیمی از ازدواج‌ها در کمتر از ۱۲ ماه به طلاق منجر می‌شوند
رئیس اندیشکده خانواده گفت: مشکل اصلی ازدواج‌های ناپایدار است؛ در سال گذشته، حدود نیمی از ازدواج‌ها در کمتر از ۱۲ ماه به طلاق منجر شدند، این آمار وحشتناک است، اگر ازدواج ماندگار نباشد، فرزندآوری معنایی ندارد.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست علمی «الزامات و بایسته‌های نهادینه شدن رویکرد خانواد ه‌محوری در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» پنجشنبه 25 اردیبهشت ماه به ریاست غلامعلی افروز و شکوه نوابی‌نژاد از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران با همکاری اندیشکده خانواده و به صورت آنلاین برگزار شد.
غلامعلی افروز، روانشناس پیشکسوت و رئیس اندیشکده خانواده در ارائه مقاله خود با عنوان «فرزندآوری هوشمندانه و فرزندپروری عاقلانه با نگاه به آینده» گفت: ازدواج یک نیاز ذاتی و ضرورتی اجتماعی است. هرکس عمداً از ازدواج اجتناب کند، با پیامد‌های روانی ناخوشایندی روبه‌رو خواهد شد. در سراسر جهان، ازدواج با آرامش همراه است و یکی از نتایج طبیعی آن، ارضای غرایز است. اما نباید فرزندآوری را صرفاً نتیجهه قهری ازدواج دانست؛ بلکه ازدواج باید برای رسیدن به همسری مطلوب باشد، کسی که وجودش آرامش‌بخش است. ازدواج یک ضرورت اجتماعی نیز هست؛ اگر نسل‌ها ازدواج نکنند، جوامع منقرض خواهند شد و دچار تحولات اساسی می‌شوند. بنابراین ازدواج هم نیاز فطری است و هم ذات اجتماعی دارد؛ از این رو حاکمیت آرامش و مؤلفه‌های آرامش‌بخشی و مهرورزی در روابط زناشویی، ضامن بقای ازدواج است.
وی فرزندآوری هوشمندانه را ثمره ازدواج ماندگار دانست و افزود: ازدواج پایدار است که اندیشه فرزندآوری را تقویت می‌کند. زن و شوهر زمانی تمایل به فرزنددار شدن دارند که یکدیگر را دوست داشته باشند، برای هم جذاب باشند و شیفته هم بمانند. آن‌گاه است که می‌خواهند بستری فراهم کنند تا فرزندی مانند خود پرورش دهند، فرزندی که هدیه الهی است.
افزود ادامه داد: در زبان فارسی، «هبه» ترکیبی از «هدیه» و «امانت» است. به همین دلیل، فرزند سرمایه نشاط معنوی والدین و منبع قدرت یک جامعه است. جمعیت پویا، خلاق و توانمند، سرمایه ملی هر کشوری محسوب می‌شود و منابع واقعی قدرت هر کشور، جمعیت سالم، جوان و فعال است. اما متأسفانه، امروز با چالش‌های فرزندآوری و فرزندپروری روبه‌رو هستیم. بار‌ها تأکید کرده‌ام که نباید به جمعیت در حال رشد، برچسب «سالخورده» زد؛ چرا که افزایش میانگین سنی، نشانه پیشرفت و قدرت یک کشور است.
این روانشناس چالش‌های امروز جوامع را ازدواج‌های ناپایدار و فرزندان ناخواسته خواند و گفت: مشکل اصلی ازدواج‌های ناپایدار است. در سال گذشته، حدود نیمی از ازدواج‌ها در کمتر از ۱۲ ماه به طلاق منجر شدند، این آمار وحشتناک است. اگر ازدواج ماندگار نباشد، فرزندآوری معنایی ندارد. فرزندان هوشمند و توانا، از منابع قدرت ملی هستند و تردیدی در این نیست. اما محبت متقابل زوجین است که میل به فرزندآوری را جدی می‌کند. نباید صرفاً به توصیه دیگران (مثل تمایل پدربزرگ یا مادربزرگ برای داشتن نوه) بچه‌دار شد. فرزند ناخواسته، همیشه با مشکلاتی همراه است، چرا که کودکان ناخواسته، اغلب با اضطراب رشد می‌کنند، تحقیقات نشان می‌دهد اوتیسم در بسیاری از موارد، محصول بارداری‌های ناخواسته است و این کودکان در دوران بارداری، شیرخوارگی و حتی بزرگسالی با چالش‌های بیشتری مواجه می‌شوند. در واقع «اتو» در واژه اوتیسم به معنای «در خودماندن» است؛ وقتی نطفه‌ای با اشتیاق و پذیرش والدین شکل نگیرد، این «در خودماندگی» اتفاق می‌افتد. بنابراین، هر دو طرف باید بخواهند تا فرزندی سالم و تیزهوش پرورش دهند.
وی زمان مناسب فرزندآوری و باور‌های نادرست را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: برخلاف تصور رایج، هیچوقت برای فرزندآوری دیر نیست. زنان حتی پس از ۶۰ سالگی هم می‌توانند فرزندان باهوش به دنیا آورند، برخی روانشناسان و پزشکان هنوز به باور‌های قدیمی (مثل افزایش ریسک پس از ۳۰ سالگی) پایبندند، اما این داده‌ها متعلق به ۱۵۰ سال پیش است. امروز یک زن ۴۰ ساله، در آغاز جوانی است، یک زن ۵۰ ساله، کاملاً جوان محسوب می‌شود و تخمک‌ها فرسوده نیستند و پیشرفت‌های پزشکی، امکان بارداری سالم را فراهم کرده‌اند.
افروز با اشاره به شرایط ایده‌آل برای فرزندآوری گفت: برای داشتن فرزندی سالم و هوشمند، چند عامل کلیدی از جمله طهارت نفسانی والدین، نشاط معنوی و روحیه مثبت، میل شدید و مشترک به فرزنددار شدن و زمانبندی مناسب برای انعقاد نطفه لازم و ضروری است. همان‌طور که یک باغبان در هر فصلی بذر نمی‌کارد، انسان هم باید زمان مناسب را برای فرزندآوری انتخاب کند. بهترین زمان برای انعقاد نطفه، همگام با چرخه طبیعت و در آغاز بهار است.
وی در ادامه به فرزندپروری اشاره کرد و گفت: تربیت به معنی کاهش فاصله بین توان بالقوه و توان بالفعل و حرکت دادن متربی از نقطه نقص به سوی کمال است. تعبیر باغبانی آن این است که، انسان برای پرورش فرزند باید باغی پرطراوت آماده کند. دانشگاه فرزندپروری، همان پدر و مادر هستند و بهترین یادگیری، یادگیری مشاهده‌ای است. فرزند به‌طور طبیعی از رابطه پدر و مادر یاد می‌گیرد که فردا چگونه عروس یا داماد شود. وقتی می‌گویم «بچه را برای فردا تربیت کنید»، منظورم این نیست که مثلاً با هوش مصنوعی آشنا باشد یا هایتک بلد باشد، منظورم این است که فردا بتواند در قامت یک عروس دل‌آرام یا داماد خانواده‌ساز ظاهر شود. متأسفانه فرزندان یاد نمی‌گیرند، چون والدین این فرصت را به آنها نمی‌دهند و فرصت مشاهده طبیعی را از آنها دریغ می‌کنند. در نتیجه، فرزندان دچار تعارض می‌شوند. تعارض در رابطه زن و شوهری، فرزندان را دچار تعارض می‌کند و ما باید آنها را برای فردا تربیت کنیم و این به معنی فرزندپروری آینده‌نگر است. ممکن است بچه‌ای دکتر یا مهندس شود، اما نتواند عروس یا داماد خوبی باشد؛ از این رو طلاق بیشتر می‌شود، حتی ممکن است اصلاً نتواند پدر یا مادر شود.
وی در ادامه گفت: متأسفانه محتوای کتاب‌ها پر از فرزندپروری سختگیرانه است و مخترع این دیدگاه‌ها اغلب روانشناسان غربی هستند. ما باید پیشرو باشیم، نه دنباله‌رو. در فرزندآوری حرف برای گفتن داریم، نظر و ایده داریم و می‌توانیم سالم‌ترین و بهترین فرزندان را تربیت کنیم. همه این مباحث باید از طریق رسانه‌ها اطلاع‌رسانی شود و امروز که تلویزیون بیننده کمتری دارد، باید از خویشاوندان شروع کرد و این مباحث را به آنها انتقال داد.
