سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به تداوم رفتارهای سیاسی آژانس بینالمللی انرژی اتمی و فشارهای خارجی علیه برنامه هستهای ایران اظهار کرد: پایبندی کامل جمهوری اسلامی ایران به همکاری با آژانس موضوعی است که هیچ تردیدی در آن نیست، اما متأسفانه این نهاد نهتنها به وظایف قانونی خود در قبال فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران عمل نمیکند، بلکه عملکرد سیاسی مدیرکل آن به ابزاری برای سرکوب و حتی تجاوز نظامی علیه ایران تبدیل شده است.
وی افزود: آژانس بینالمللی انرژی اتمی در برابر جنایات صورتگرفته سکوت اختیار کرده و از محکومیت حتی صوری آنها نیز خودداری کرده است. از سوی دیگر، سه کشور اروپایی بهصورت غیرقانونی این نهاد را دستمایه فشار علیه کشورمان قرار داده و ایران را به اعمال مکانیسم ماشه تهدید کردهاند. این در حالی است که مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران بارها هشدار دادهاند که در صورت اجرایی شدن این سازوکار، گزینههایی نظیر خروج از معاهده NPT در دستور کار قرار خواهد گرفت.
بقایی تصریح کرد: در چنین شرایطی، اساساً ادامه همکاری یکسویه ایران با آژانس، در حالی که حقوق و منافع مشروع کشورمان تضمین نمیشود، هیچ توجیه منطقی یا حقوقی ندارد. وزارت امور خارجه بر اساس مصوبه صریح مجلس شورای اسلامی، ملزم به تنظیم تعاملات در چارچوب منافع ملی و تصمیمات کلان نظام است و ادامه این روند بدون اصلاح رفتار آژانس نمیتواند پذیرفتنی باشد.
وی تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران همچنان عضو معاهده NPT و طرف توافقنامه جامع پادمان است و به تعهدات خود پایبند بوده، اما این پایبندی مانع از آن نخواهد بود که اعتراضات خود به رویکرد سیاسی و غیرحرفهای آژانس را از مجاری مختلف منعکس نکند. سه کشور اروپایی اگر بخواهند از ابزارهایی مانند مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریمها سوءاستفاده کنند، باید تبعات آن را بپذیرند. این موضع را پیشتر هم در دولت دوازدهم بهصراحت اعلام کرده بودیم و همچنان بر آن پای میفشاریم.
بقایی در بخش دیگری از این نشست، درباره اهداف و دستاوردهای سفر رئیسجمهور کشورمان به پاکستان اظهار کرد: این سفر یک رویداد بسیار مهم و نقطه عطفی در روابط دوجانبه دو کشور همسایه و مسلمان بود. پیوندهای عمیق تاریخی، فرهنگی و دینی میان ایران و پاکستان نیازی به اثبات ندارد. ایران نخستین کشوری بود که پاکستان را به رسمیت شناخت و در طول حیات سیاسی این کشور، روابط نزدیکی میان دو دولت و دو ملت برقرار بوده است.
وی ادامه داد: استقبال گرم و گسترده دولت و مردم پاکستان از این سفر، نشانگر عمق این روابط است. در جریان سفر اخیر، ۱۲ سند همکاری در حوزههای مختلف از جمله گمرکی، گردشگری، فرهنگی و اقتصادی به امضا رسید. تمدید موافقتنامه فرهنگی میان ایران و پاکستان که سابقه آن به بیش از ۵۰ سال پیش بازمیگردد، یکی از تحولات مهم این سفر بود که بستر تازهای برای تقویت همکاریهای فرهنگی ایجاد میکند.
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: در جریان این سفر، درباره انعقاد موافقتنامه تجارت ترجیحی نیز گفتوگوهای سازندهای صورت گرفت. علاوه بر آن، موضع پاکستان در محکومیت تجاوز نظامی علیه ایران، نشانه روشنی از رویکرد این کشور در حمایت از حاکمیت قانون و شناخت خطرات رژیم صهیونیستی بود؛ از این بابت قدردان دولت پاکستان هستیم.
وی تأکید کرد: ایران و پاکستان بهعنوان دو کشور بنیانگذار سازمان همکاریهای اقتصادی (اکو)، میتوانند نقش مهمی در توسعه اقتصادی منطقه ایفا کنند و این سفر گام مهمی در همین مسیر بود.
بقایی همچنین از سفر معاون اول رئیسجمهور به ترکمنستان برای شرکت در سومین اجلاس سازمان ملل درباره کشورهای در حال توسعه محصور در خشکی خبر داد و گفت: این اجلاس که امروز برگزار میشود، از اهمیت بالایی برای جمهوری اسلامی ایران برخوردار است؛ چرا که از میان ۳۲ کشور شرکتکننده، هشت کشور عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) هستند که ایران با هفت کشور آن روابط فعال دارد.
وی افزود: نقش جمهوری اسلامی ایران بهعنوان پل ارتباطی بین کشورهای محصور در خشکی و سایر مناطق جهان، نقشی کلیدی است. در این اجلاس قرار است برنامه ۱۰ ساله توسعه برای این کشورها تدوین شود و جمهوری اسلامی ایران با حضور در سطح بالا، آمادگی خود را برای ایفای نقش فعال در این فرآیند اعلام خواهد کرد.
وی گفت: در حاشیه این اجلاس، دیدارهای دوجانبه مهمی میان مسئولان کشورمان و مقامات سایر کشورها برگزار خواهد شد. همچنین در آینده نزدیک، اجلاس وزرای حملونقل کشورهای عضو این ابتکار نیز با ریاست وزیر محترم راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران برگزار خواهد شد.
سفر مقام آژانس به تهران طی روزهای آینده
اسماعیل بقایی در بخش دیگری از نشست خبری با اعلام سفر قریبالوقوع یک مقام آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تهران، گفت: سفر این مقام آژانس ظرف کمتر از ۱۰ روز آینده انجام خواهد شد. جمهوری اسلامی ایران همواره برای تعامل فنی و سازنده با آژانس آمادگی داشته و امیدواریم این سفر در مسیر شفافسازی و احترام متقابل مؤثر واقع شود.
وی در پاسخ به پرسشی درباره اظهارات اخیر وزیر امور خارجه بریتانیا نیز تصریح کرد: واقعیت این است که ایشان در جایگاهی نیستند که درباره ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران اظهارنظر کنند. آنچه بیان شده، صرفاً یک اظهار نظر سیاسی و فاقد ارزش حقوقی است. اگر واقعاً آژانس بینالمللی انرژی اتمی را نهاد معتبر و مرجع میدانند، باید گزارشهای رسمی آن را هم بپذیرند.
بقایی ادامه داد: آژانس در هیچیک از گزارشهای خود، تخطی یا انحرافی از مسیر صلحآمیز در برنامه هستهای ایران احراز نکرده است. بنابراین، سخنان اخیر مقامات انگلیسی نهتنها بیاساس، بلکه موجب زیر سؤال رفتن ادعاهای آنها در پایبندی به سازوکارهای بینالمللی است.
وی تأکید کرد: این نوع اظهارات، تصویر بینالمللی دولت بریتانیا را مخدوش میکند و نشان میدهد که سه کشور اروپایی، بهویژه انگلستان، عملاً اعتقادی به ادامه حضور در برجام ندارند. اگر واقعاً خود را همچنان عضو برجام میدانند، باید به مفاد این توافق و نیز قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توجه داشته باشند؛ قطعنامهای که صراحتاً بر ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران مهر تأیید زده و فعالیتهای ایران از جمله غنیسازی را به رسمیت شناخته است.
سخنگوی وزارت امور خارجه اظهار کرد: بخش عمدهای از اظهارات اخیر وزیر خارجه بریتانیا جنبه مداخلهجویانه دارد و با اصول روابط بینالملل و احترام به حاکمیت کشورها در تضاد است. این رویکرد نهتنها به حلوفصل مسائل کمک نمیکند، بلکه مسیر دیپلماسی را نیز با مانع مواجه خواهد کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به تلاش برخی کشورها برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد اظهار کرد: اقدامات ایالات متحده و متحدانش، به ویژه فشارهای اقتصادی و تحریمهای غیرقانونی علیه ایران، کاملاً مغایر حقوق بینالملل و مختلکننده اصل تجارت آزاد بین کشورها است.
وی افزود: در طول چند دهه گذشته، ما آموختهایم که چگونه علیرغم فشارها و تحریمهای غیرقانونی، کشور خود را حفظ کرده و مسیر مقاومت و مقابله با اقدامات یکجانبه آمریکا را ادامه دهیم. این فشارها تنها علیه ایران نیست بلکه تحت عناوینی همچون تعرفههای گمرکی و تحریمهای یکجانبه، علیه بسیاری از کشورهای جهان اعمال میشود.
بقایی تصریح کرد: این اقدامات ناقض اصول همکاری بینالمللی و احترام متقابل میان کشورها است و جامعه جهانی باید به این مسئله توجه جدی داشته باشد.
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره سفر خود به تاجیکستان گفت: روابط ایران و تاجیکستان بسیار نزدیک و مثالزدنی است. دو ملت که از جهات مختلف یک ملت به شمار میآیند و دارای پیوندهای تاریخی، تمدنی و زبانی مشترک هستند. این سفر در چارچوب سیاست جمهوری اسلامی ایران برای تقویت روابط با همسایگان آسیای مرکزی انجام شده است.
وی افزود: امیدواریم این مراودات و تماسها، هم در سطح مردمی و هم در حوزه همکاریهای اقتصادی و تجاری، به نزدیکی و ارتباط بیشتر میان دو کشور منجر شود.
بازخواست و پاسخگویی؛ از محورهای اصلی مذاکره احتمالی ایران و آمریکا
بقایی در پاسخ به پرسشی درباره مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا گفت: همانطور که پیشتر نیز اعلام شده، هرگونه مذاکره در آینده، در صورت فراهم شدن شرایط، قطعاً متفاوت از گذشته خواهد بود. شرایط پس از ۲۳ خرداد تغییرات اساسی داشته و در هر مذاکره احتمالی، موضوع بازخواست و پاسخگویی آمریکا یکی از محورهای اصلی مذاکرات خواهد بود.
وی تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر تجربیات گذشته خود، هرگونه تعامل جدید را با رعایت منافع ملی و تضمینهای لازم دنبال خواهد کرد و اجازه نخواهد داد حقوق و منافع ملت ایران تضییع شود.
آمریکا همواره شریک جنایات رژیم صهیونیستی است
بقایی با اشاره به برخی اظهارنظرها در رسانهها درباره روابط ایران با نهادهای بینالمللی گفت: اینکه با تعابیر عوامانه برخی موضوعات بینالمللی را خطاب قرار میدهند، نشاندهنده کمبود اطلاعات در حوزه حقوق بینالملل است. هر اقدام خلاف حقوق بینالملل بهعنوان یک اقدام تخصصی، مسئولیت بینالمللی دولت متخلف را به دنبال دارد.
وی با اشاره به سیاستهای ضدحقوقی ایالات متحده افزود: متأسفانه در سیاستهای آمریکا میبینیم که این کشور نهتنها مرتکب اقدامات خلاف حقوق بینالملل میشود، بلکه از قانونشکنی نزدیکترین متحد خود در منطقه نیز حمایت میکند. این حمایتها صرفاً در حد سیاسی نیست، بلکه دستگاههای مختلف آمریکایی نیز برای تقویت این اقدامات وارد عمل میشوند.
سخنگوی وزارت امور خارجه به سابقه رأی دیوانهای بینالمللی درباره اقدامات مشابه اشاره کرد و گفت: در گذشته پروندههایی درباره مداخلات آمریکا در سایر کشورها، از جمله ایران، در مراجع بینالمللی بررسی شده که در همه آنها، ایالات متحده بهعنوان متخلف شناخته شده است. قواعد بینالمللی استثناپذیر نیستند و هر طرفی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در ارتکاب یک اقدام بینالمللی مشارکت داشته باشد، باید پاسخگو باشد.
بقایی در بخش دیگری از سخنان خود به برخی حواشی اخیر درباره گفتوگوی رسانهای وزیر امور خارجه پرداخت و گفت: درباره آن مصاحبه خاص که موجب سوءتفاهماتی شد، توضیحاتی ارائه شده است. پیشنهاد تهیه آن برنامه از سوی تهیهکننده محترم مطرح شد و مصاحبه انجام شد. جزئیات و نحوه پخش آن به صدا و سیما مربوط میشود و وزارت امور خارجه حساسیت خاصی نسبت به این موضوع نداشته است.
وی افزود: رابطه وزارت امور خارجه و رسانه ملی خوب و سازنده است. ما قدردان زحمات همکاران رسانهای، بهویژه در صدا و سیما هستیم. سوءتفاهم پیشآمده مربوط به یک برنامه خاص بود و نباید به روابط کلان دو مجموعه لطمه وارد کند.
نحوه همکاری ایران و آژانس در حال بررسی است
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز گفت: ما با یک شرایط استثنایی مواجه هستیم؛ برای اولینبار در تاریخ آژانس، یک تأسیسات هستهای تحت نظارت این نهاد هدف حمله غیرقانونی قرار گرفته است.
وی تأکید کرد: متأسفانه آژانس در قبال این اقدام نهتنها بیطرف نماند، بلکه به مسئولیتهای خود نیز عمل نکرد. حتی با صدور یک گزارش و قطعنامه، قبل از این حادثه، نوعی زمینهسازی روانی و سیاسی انجام داد. بنابراین، ما منتظر انجام برخی هماهنگیها هستیم و نحوه تعامل آتی با آژانس با در نظر گرفتن مواضع مجلس بررسی خواهد شد.
آمریکا شریک نسلکشی در غزه است
بقایی درباره نقش آمریکا در حمایت از جنایات رژیم صهیونیستی تصریح کرد: چه در دوره دموکراتها و چه جمهوریخواهان، آمریکا همواره حامی مطلق اقدامات رژیم صهیونیستی بوده است. به همین دلیل، از نظر مردم فلسطین، آمریکا شریک جنایات این رژیم در نسلکشی و جنایت علیه بشریت است.
وی افزود: هیچ تردیدی در مورد وقوع یک نسلکشی وحشتناک در غزه وجود ندارد. تلاش آمریکا برای سرپوش گذاشتن بر این واقعیت با اعزام فرستادگان ویژه نیز یک نمایش سیاسی بیش نبود و بیشتر نشان داد که ایالات متحده تا چه اندازه در این جنایات شریک است.
پیگیری وضعیت زندانیان ایرانی در جمهوری آذربایجان
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره وضعیت اتباع ایرانی زندانی در جمهوری آذربایجان گفت: اعتراضات و نگرانیهای جدی ما به مراجع ذیربط در جمهوری آذربایجان منعکس شده است. ما با این کشور موافقتنامهای برای انتقال محکومان داریم و در چارچوب همین توافق، تلاش داریم بسیاری از زندانیان ایرانی را به کشور منتقل کنیم. این موضوع بهصورت مستمر در دستور کار ما قرار دارد.
بقایی درباره برخی ابتکارات جدید در موضوع هستهای گفت: این موضوع جدیدی نیست و از سالها پیش در دستور کار مباحث کارشناسی قرار داشته است. البته ما هیچگاه وارد جزئیات ابتکارهایی که در این زمینه مطرح شدهاند، نشدهایم، چرا که بحثهای غنیسازی و برنامه هستهای از حساسیت ویژهای برخوردارند.
وی تأکید کرد: غنیسازی در ایران بر اساس حقوق مسلم کشورمان ادامه دارد و این موضوع خط قرمز ما در مذاکرات است.