تولیدات حلال در فرانسه؛ رشد تقاضا در عین محدودیت
غذای حلال سابقه طولانی در فرانسه و اروپا دارد و افراد زیادی در آن نقش داشته‌اند که بازار حلال را در طول سال‌ها به عرصه‌ای برای اقتصاد و سیاست تبدیل کرده‌اند.
به گزارش ایکنا به نقل از الجزیره، انجام عبادات دین اسلام در فرانسه دشوار است، به‌گونه‌ای که حتی افراد غیرمقیم نیز نمی‌توانند تصور کنند که نماز خواندن در مساجد به دلایل مختلفی دشوار، پوشیدن حجاب، جرم کامل است و زنان مسلمان را از حق کار کردن، همراهی فرزندانشان تا مدرسه یا حتی ورزش کردن محروم می‌کند. همچنین بیشتر مدارس اسلامی تعطیل شده‌اند و معدود مدارس باقی مانده نیز ناگزیر منتظر نوبت بعدی برای فعالیت هستند.
تنها چیزی که در فرانسه در حال گسترش بوده و کنترل آن دشوار به نظر می‌رسد، غذای حلال است.
در همه جای این کشور، گوشت حلال با سایر گوشت‌ها رقابت می‌کند، چه در قصابی‌ها و چه در فروشگاه‌های بزرگ گوشت. رستوران‌ها، از ارزان تا متوسط و گاهی گران، نیز به دلیل هزینه پایین گوشت حلال در مقایسه با سایر انواع گوشت، شروع به سرو آن کرده‌اند.
غذای حلال همه جا وجود دارد، سر سفره‌ها، بازارها، سر میز گفت‌وگو و مناظره سیاسی. همچنین در بازار سهام و اقتصاد نیز وجود دارد، تا جایی که برخی از رستوران‌های معروف، مانند کوئیک، تصمیم گرفته‌اند گوشت مورد استفاده خود را با گوشت‌های حلال جایگزین کنند، که این امر موجب افزایش تقاضا به‌ویژه در اعیاد اسلامی و مناسبت‌های مذهبی شده است.
غذای حلال سابقه طولانی در فرانسه و اروپا دارد و افراد زیادی در آن نقش داشته‌اند که بازار حلال را در طول سال‌ها به عرصه‌ای برای اقتصاد و سیاست تبدیل کرده‌اند.
بازار مدرن فرانسه که از دو جنگ جهانی خسته و ویران شده بود، با ورود تعداد زیادی از مهاجران و بازسازی شهرها، خیابان‌ها، کارخانه‌ها و اقتصاد فروپاشیده خود از دهه 1960، نفس راحتی کشید. بسیاری از آنها از کشورهای غالبأ مسلمان بودند که فرانسه از طریق استعمار با آنها روابط برقرار کرده بود، مانند الجزایر و مراکش.
اسکان مسلمانان در فرانسه منجر به افزایش تقاضا برای گوشت حلال شد، اما میزان تقاضا در ابتدا به دلیل ماهیت مهاجران در آن زمان، پایین ماند.
اما اوضاع به تدریج در طول سی سال گذشته تغییر کرده است. در دهه 1990، «مصرف‌کننده مسلمان» که نسبت به غذای خود بسیار محتاط‌‌تر بود بروز پیدا کرد. با بهبود سطح زندگی مسلمانان در فرانسه، میزان مصرف گوشت افزایش یافت. زمانی مصرف گوشت مختص مناسبت‌های خاص بود، اما استفاده از آن به‌طور قابل توجهی گسترش یافت و گوشت به بخش جدایی‌ناپذیری از رژیم غذایی فرزندان و نواده‌های مهاجران اولیه تبدیل شد.
بیماری‌هایی مانند جنون گاوی و تب برفکی در بهبود توزیع گوشت حلال نقش داشته‌اند. لذا توجه به ذبح اسلامی، افزایش و قیمت گوشت کاهش یافت، همچنین کیفیت گوشت بهبود پیدا کرد و کشتارگاه‌ها برای تولید گوشت مطابق با استانداردهای حلال مجهزتر شدند و تعداد نهادهای صدور گواهینامه حلال چند برابر شده و به صدها نهاد رسیده است. بنابراین، حلال به یک صنعت مستقل تبدیل شده است.
این دسترسی گسترده به گوشت حلال توجه برنامه‌های گفت‌وگو محور و سپس پارلمان را به خود جلب کرد. تجارت گوشت حلال دیگر در انحصار بازرگانان نیست؛ بلکه سیاستمداران حتی برای کسب سود، به ویژه در موسم انتخابات، وارد دنیای گوشت حلال شده‌اند.
سال 2012 میلادی نقطه آغاز بحث حلال در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری فرانسه بود. در طول موسم انتخابات، حلال به عنوان یک «محصول قومی» و نشانه‌ای از تعلق به دین اسلام مورد بحث قرار گرفت و نظراتی بیان شد مبنی بر اینکه این نوع غذا با ارزش‌های جهانی و سکولار فرانسه ناسازگار است. این موضوع حتی تا جایی پیش رفت که حلال به عنوان منبع اختلال در روابط اجتماعی که قرار است «هویت ملی» فرانسه را در میان اقلیت‌ها تنظیم کند، تلقی شد.
غذای حلال نه تنها ابزاری سیاسی و هویتی برای جناح راست است، بلکه برای مسلمانان نیز هست. مصاحبه با جوانان مسلمان نشان داد که آنها به غذای حلال پایبند هستند و آن را به هیچ وجه ناقض هویت فرانسوی خود نمی‌دانند. آنها غذای حلال را یک انتخاب شخصی می‌دانند، مستقل از خانواده و نسل‌های قدیمی‌ترشان.
بنابراین، از نظر آنها، اصرار بر غذای حلال، هیمنه والدینی را که به عنوان مهاجران خاموش و بدون حقوق فرهنگی کامل کار می‌کردند و هر کاری از دستشان بر می‌آمد برای فرانسوی شدن انجام می‌دادند، از جمله نوشیدن شراب و گاهی خوردن گوشت خوک، در هم می‌شکند.
در نوامبر 2020، پس از آنکه وزارت کشاورزی و غذای فرانسه شرایط جدیدی را برای ذبح ماکیان وضع کرد، پیچیدگی‌های جدیدی در مورد ذبح حلال به وجود آمد. این امر واکنش منفی نمایندگان مسلمان در فرانسه را برانگیخت زیرا شرایط را مانع اجرای دستورالعمل‌های ذبح همراه با احترام به آموزه‌های اسلامی می‌دانستند. در نتیجه، این ممنوعیت به عنوان یک ممنوعیت شبه‌رسمی تلقی شد.
این جنجال به این دلیل بود که کشتارگاه‌های «حلال» معمولاً قبل از ذبح، طیور را به آرامی بی‌حس می‌کنند و باعث می‌شوند حیوانات تقریباً بیهوش شوند اما هنوز زنده باشند.
با این حال، وزارت کشاورزی پیشنهاد استفاده از شوک‌های الکتریکی قوی‌تری را داده است تا اطمینان حاصل شود که حیوان قبل از ذبح، هوشیاری خود را از دست می‌دهد. این امر مسئولان مساجد و کشتارگاه‌های «حلال» را وحشت‌زده کرده است، زیرا شوک‌های قوی‌تر می‌توانند ناخواسته حیوان را قبل از ذبح بکشند و آن را به لاشه‌ای تبدیل کنند که حلال نیست. این درحالی است که کارشناسان احتمال مرگ را در این مورد رد می‌کنند. اما راه حل دوم پیشنهادی کارشناسان، ذبح دستگاهی است تا اطمینان حاصل شود که حیوان هیچ دردی را احساس نمی‌کند، که فرآیندی بسیار پرهزینه است.
به دلیل رویکرد سختگیرانه فرانسه در قبال ذبح حلال، سه مسجد بزرگ فرانسه در پاریس، لیون و اوری، در بیانیه‌ای مخالفت خود را با این سیاست اعلام کردند. این سه مرکز اسلامی اعلام کردند که نگرانی‌های خود را به وزارتخانه‌های کشور و کشاورزی منتقل خواهند کرد. با این حال، این اعتراضات تاکنون هیچ نتیجه مثبتی نداشته است.
این ترس بی‌جا نبود. زیرا دولت فرانسه به ریاست مکرون، مسلمانان را از طریق قوانین مختلف محدود کرده است و این پروژه ذبح حلال، فصل جدیدی از این محدودیت است.
در همین زمان، توجه جدی به راه‌های بهره‌برداری اقتصادی از ثروت مسلمانان و محدود کردن هرگونه فضای اجتماعی برای آنها، معطوف شد. این امر با قانون «انزوای اسلامی» تقویت شد، این قانون در زمانی وضع شد که بازار حلال، بازار پرسودی برای کشورهای غربی، از جمله فرانسه، بود.
برای تسهیل سود، کشتارگاه‌ها ترجیح دادند که همه دام‌ها را طبق قوانین اسلامی ذبح کنند، حتی اگر فقط بخشی از آنها به عنوان حلال به بازار عرضه شود. از این رو برخی مطالعات در سال 2011 تخمین زدند که یک چهارم حیوانات در فرانسه، به ویژه گوسفندان، طبق قوانین اسلامی ذبح شده‌اند.
با این حال، تردیدهایی در مورد حلال بودن محصولات حلال وجود داشته و هنوز هم وجود دارد. در همان سال، شرکت «هرتا» به فروش سوسیس‌های حلال حاوی DNA خوک متهم شد و با وجود اینکه شرکت و نهاد صدور گواهینامه تبرئه شدند، این محصول از بازار جمع‌آوری شد.
رشد محصولات حلال چقدر است؟
گزارش روزنامه «لوموند» در سال 2016، به تحقیقی اشاره کرده که بازار حلال در فرانسه حدود 5.5 میلیارد دلار است. در گزارش دیگری در سال 2019، شبکه «بی اف ام» اعلام کرد که با وجود تداوم افزایش فروش تولیدات حلال در فروشگاه‌های بزرگ، رشد بازار حلال همچنان کند است.
این شبکه اضافه کرد که محصولات حلال فقط 0.3 درصد از فروش محصولات مصرفی در فروشگاه‌های فرانسه را شامل می‌شود که این میزان مساوی حجم فروش آبجوهای دست‌ساز است که حجم کمتری از بازار آبجو یا نوشیدنی‌های الکلی را شامل می‌شود.
مسئله دیگری که کم‌اهمیت‌تر نیست آن است که اقلیت مسلمان در واقع نسبت به بسیاری از شرکت‌های جهانی فروش محصولات حلال، مثل شرکت هرتا بسیار محتاط هستند. این شرکت در سال 2012 به دلیل تقاضای ناکافی محصولات حلال ناشی از تبلیغات سوء پس از کشف آثار گوشت خوک در تولیدات حلال، فروش این تولیدات را متوقف کرد.
به دلیل عدم اعتماد به شرکت‌های بزرگ، شرکت‌های کوچکی از قبیل «ایسلا دلیس» بر بازار حلال تسلط یافتند. ایسلا دلیس یک شرکت کوچک است که به تنهایی نیمی از گوشت‌های حلال موجود در فروشگاه‌های بزرگ را تأمین می‌کند. این شرکت که در سال 1990 میلادی توسط جان دانیل و فردریک هرتسوگ، که دو یهودی فرانسوی هستند تأسیس شد، با اتهاماتی مبنی بر سرمایه‌گذاری اسرائیل روبرو بود تا اینکه در سال 2018 به یک صندوق سرمایه‌گذاری بریتانیایی به مبلغ 80 میلیون یورو فروخته شد.
با وجود ورود این شرکت‌ها در بازار حلال، بخش بزرگی از این بازار هنوز هم سنتی است که توسط کشتارگاه‌ها و رستوران‌های مستقل اداره می‌شود و تخمین دقیق آن غیرممکن است. بر اساس مطالعات انجام شده، 85 درصد از گوشت حلال فروخته شده در فرانسه از طریق این کشتارگاه‌های مستقل تأمین شده است.
آمار و اطلاعات مربوط به حجم بازار حلال در فرانسه و میزان سود حاصل از آن متناقض است. در این زمینه، گزارش سال 2021 فرانس 24 اشاره دارد که با وجود فروش متوسط محصولات غذایی حلال در فرانسه در مقایسه با سایر محصولات، تجار این بازار سود روزافزونی به دست می‌آورند.
در این گزارش آمده است، محصولات حلال که زمانی محدود به حومه شهرهای فرانسه بود، اکنون به ویژه در شهرهای بزرگ فرانسه گسترش یافته است.
فرانس 24 اشاره می‌کند که افزایش کالاهای مصرفی حلال ارتباطی به ماه رمضان ندارد. زیرا فردریک یو، مسئول فروش فروشگاه‌های «اوشان» می‌گوید فروش محصولات حلال بین سال‌های 2010 تا 2020 دو برابر شده و این میزان بالاتر هم خواهد رفت. شرکت ایسلا دلیس نیز با افزایش مشابهی روبرو بوده و این رشد سالانه بین 8 تا 10 درصد بوده است.
این گزارش در عین حال می‌افزاید که تولیدات حلال فروشگاه‌های بزرگ بر اساس آمارهای اتحادیه بازاریابی و توزیع فرانسه، همچنان از فروشگاه‌های کوچک عقب مانده است و تنها 376 میلیون یورو از 100 میلیارد یورو معاملات مالی برای همه محصولات (از جمله محصولات غیرحلال) را تشکیل می‌دهند.
ترجمه از فرشته صدیقی
مطالب مرتبط
