دعوت پنهانی پیامبر(ص)، طرحی الهی برای ساخت هویت ایمانی

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالکریم بهجت‌پور؛ مفسر قرآن کریم و صاحب تفسیر تنزیلی همگام با وحی، سوم آبان ماه در ادامه سلسله جلسات درس خارج تفسیر در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) برگزار شد، با اشاره به سال‌های آغازین بعثت پیامبر اسلام(ص) گفت: دعوت پنهانی پیامبر(ص) در واقع یک برنامه تربیتی عمیق بود تا ایمان از سطح ایده جذاب فراتر رود و در رفتار و منش یاران ایشان نفوذ کند. 

وی اضافه کرد: پس از آن، جامعه ایمانی آماده ورود به عرصه کنشگری اجتماعی و تغییر چهره جامعه شد و پنهانی بودن فعالیت مسلمانان در آن دوران، تدبیری حکیمانه برای پرورش نسلی بود که بتواند در آینده در برابر فشارها، شبهات و سختی ها پایدار بماند و موتور تحول جامعه باشد.

استاد حوزه و دانشگاه به تحلیل تربیتی مرحله خفا پرداخت و افزود: این دوره مخفیانه که اغلب در خانه ارقم تمرکز داشت، صرفاً یک تاکتیک امنیتی نبود، بلکه یک «دانشگاه ایمانی» بود. در این مرحله، مبانی فکری و عملی اسلام به صورت متمرکز و تحت نظارت مستقیم نبوی تدریس می‌شد.

حجت‌الاسلام بهجت‌پور با بیان اینکه مرحله نخست نهضت پیامبر(ص) به تربیت درونی مؤمنان اختصاص داشت، افزود: دعوت پنهانی پیامبر(ص) در واقع یک برنامه تربیتی عمیق بود تا ایمان از سطح شعار فراتر رود و در رفتار و منش یاران ایشان نفوذ کند. پس از آن، جامعه ایمانی آماده ورود به عرصه کنشگری اجتماعی و تغییر چهره جامعه شد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تأکید کرد: مسلمان بودن به‌ تنهایی برای تبدیل شدن به چهره اسلام کافی نیست. تنها کسانی می‌توانستند در جامعه نماینده واقعی اسلام باشند که به پختگی فکری و رفتاری نسبی رسیده باشند؛ در غیر این صورت، ورود زود هنگام آنان به صحنه اجتماع می‌توانست باعث خشکیدن جوانه نوپای نهضت اسلامی شود.

این مفسر قرآن در تبیین اهداف پیامبر(ص) در دوران تربیت پنهانی اجتماع ایمانی، سه محور را تبیین کرد و گفت: محور اول؛ تأکید بر عمق معرفت بود؛ هدف اصلی، نفوذ حقیقت توحید در عمق جان بود. چه بسا برخی افراد صرفا از روی صفای باطن یا طرد شدن از جامعه حاکم، به دین جدید متمایل شده بودند. این مقدار، برای ورود به عرصه کنشگری عمومی و مبارزه با جریان حاکم، کفایت نمی‌کرد. 

بهجت‌پور با اشاره به محور دوم یعنی؛ شکل‌ دهی هویت جدید، اظهار کرد: پیش از مواجهه با چالش‌های بزرگ اجتماعی، گروه مؤمنان باید هویتی کاملا مستقل، منسجم و متمایز از جامعه جاهلی پیدا می‌کردند.

صاحب تفسیر تنزیلی همگام با وحی با اشاره به محور سوم یعنی؛ کیفیت‌ گرایی برای جبران کمیت، تصریح کرد: در ابتدای کار، جمعیت مؤمنان، کم بود و در برابر اکثریت یارای برابری نداشت؛ لذا تمرکز پیامبر(ص) بر افزایش کیفیت ایمانی بود تا کمبود کمیت از این طریق جبران شود. این موضوع نشان می‌دهد که سنجش موفقیت یک حرکت اصلاحی نباید بر اساس آمار اولیه باشد، بلکه بر اساس عمق تأثیرگذاری بر هر فرد است.

مدیر مؤسسه قرآنی تمهید با اشاره به الگوگیری از سیره نبوی برای تربیت نسل امروز و با تأکید بر ضرورت بازخوانی این رویکرد در نظام تربیتی امروز اظهار کرد: امروزه نیز ابتدا باید بینش‌ها و مهارت‌های زندگی مؤمنانه در نسل نو شکل گیرد، سپس انتظار داشت که این نسل بتواند چهره‌ای روشن، منسجم و استوار از اسلام را در جهان معاصر ارائه دهد.

وی در پایان تأکید کرد: تحول دینی و اجتماعی نیازمند صبر، برنامه‌ریزی و تربیت تدریجی است. جامعه‌ای که پیش از کنشگری، از درون ساخته شود، در برابر فشارها پایدار خواهد ماند و می‌تواند مظهر ایمان و طلایه‌دار تحول و تعالی جامعه باشد.