فلسفه در ایران

در ایران معاصر نیز ستیز با فلسفه چه در شکل اسلامی و چه در شکل غربی آن، همچنان به اشکال و روش‌های مختلف تداوم دارد و به تبع آن، فلسفه نه تنها جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده، بلکه همیشه به‌عنوان دانشی در زیر دست علوم دیگر تعریف و محدود شده و به همین دلیل نتوانسته عرض اندام کند و ظرفیت‌های وجودی و اثربخشی خود را در حوزه نظری و عملی نشان دهد.

استاد رضا داوری اردکانی، از چهره‌های ماندگار فلسفه درباره آغاز فلسفه در ایران می‌گوید: تنها قومی که بعد از یونان، فلسفه و همه علوم عصر را آموخت، ایران بود؛ و این در ایران اسلامی رخ داد. باقی کشورهای اسلامی به این موضوع توجه نکردند. در منطقه‌ جغرافیایی بین جیحون، خلیج فارس، بغداد و مرو بود که به فلسفه اعتنا شد، البته سوابقی در اسکندریه و بیزانس داشت اما آنچه در عالم اسلامی واقع شد توسط متفکران ایرانی بود. این موضوع را که ایرانی‌ها به علم توجه کردند، ابن خلدون به صراحت بیان کرده است. چه چیز درمیان بوده که به علم توجه کردند! افلاطون، سقراط، ارسطو، طب، نجوم و ریاضیات... چرا یک قوم توجه کردند و اقوام دیگر توجهی‌ نداشتند؟ آیا سنخیت روحی بوده؟ چرا فارابی روی سیاست تکیه کرده؟ چه شده که او از سیاست می‌گوید؟