Qurana görə kişi və qadının hüquqları əksər hallarda eynidir
Son onilliklərdə feminist hərəkatların iştirakı ilə gündəmə gələn mövzulardan biri də dinin cinsiyyətə diqqəti, yəni dinlərin kişi və qadına baxışı məsələsidir.
Quranın kişi və qadına baxışı əksər hallarda eyni olan bir baxışdır; Yaradılışda, hökmlərdə, mükafatlarda, cəzalarda və s. bir çox hallarda qadın və kişiyə eyni baxış var; Quran kişi ilə qadının eyni nəfsdən yaradılmasını nəzərdə tutur. Bu da yəhudilərin qadının kişinin sol qabırğasından yarandığını və islah olunmayacağını söyləyən inancına tamamilə ziddir. Tarixi xəbərlərdə Xristianlıqda bir dövrdə bir neçə günlük konfrans keçirildiyi, bunun nəticəsi olaraq da qadınların heyvanlarla insanlar arasında bir varlıq olduğu bildirilib. Çünki hər şeyi başa düşmədikləri və əlbəttə ki, kişilərin dedikləri bəzi şeyləri başa düşdükləri bildirilib.
Bəzi keçmiş dinlərdə qadınların cəzası və mükafatı kişilərinki ilə eyni deyil, yaxşı və ya pis iş görsələr, kişilərin mükafatının yarısı qədər mükafat alacaqlarına inanırdılar. Lakin Quran açıq şəkildə bunun doğru olmadığını bildirib.
Əgər bəzi hallarda Quran evdə kişiyə üstünlük veribsə, bu imtiyazın əksinə, qadının dolanışığını kişinin boynuna qoyub. Əlbəttə ki, mütilik (qadının kişinin qanuni cinsi tələblərinə cavab vermək) vəzifəsi qadının vəzifəsi kimi təyin edilmişdir. Hətta bəziləri evdən çıxmaq üçün icazə almağı da bu hallardan biri kimi qeyd ediblər. Həmçinin məsələn, qəyyumluq (uşağa böyüklük etmək hüququ və ya vəzifəsi) kişiyə verilirsə, bu, hüquq baxımından deyil, vəzifə baxımındandır; Çünki qəyyumluq uşağın saxlanma xərclərinin ödənilməsini və qayğısına qalmasını tələb edir. Ona görə də məsuliyyət kişinin çiyninə düşür, əlbəttə ki, kişi bunu həyat yoldaşına həvalə edə bilər.
Allahın insanın çiyninə qoyduğu vəzifələr, o cümlədən ailənin dolanışığını təmin etmək, çox ağır və çətin işdir; Çünki kişi həyat yoldaşını və uşaqlarını dolandırmaq üçün səhərdən axşama kimi işləməlidir.
Bir sıra rəvayətlər vardır ki, qadınları pisləyir, bəzi rəvayətlər də onları tərifləyir. Bəziləri isə kişi və qadını eyni hesab edir; Peyğəmbər (s) insanların ölümlə nəticələnəcək xəstəlikdə ən vacib cümlələrini deməsinə əsasən, qadınların və kölələrin hüquqlarına hörmət etməyi tövsiyə etmişdir.
İmam Sadiq (ə) buyurur ki, behişt əhlinin çoxu qadınlar və məzlumlardır. Yaxud bizdə belə bir rəvayət var ki, kişinin həlak olması üçün bu kifayətdir ki, özyoldaşının və övladlarının haqqını pozsun. İmam Əli (ə) qadını Allahın kişilərin əlində olan əmanəti hesab etmişdir. Həmçinin kişinin qadını vurmağa haqqının olmaması bildirilir. Həmçinin qızlarımızla oğlanlardan daha çox emosional davranmağımız istənilir.
İmam Əli (ə) Cəməl döyüşündən sonra işlətdiyi ibarətdə qadınların naqis iman və naqis zəkaya malik olduğunu bildirib. Bu məsələdən çox sui-istifadə edilib. Bir halda ki, İmam (ə) Cəməl döyüşünü bir qadının başladığını və bir çox müsəlmanın bu döyüşə şübhəyə düşdüyünü və cahil inancların canlandığını söylədi. Bundan əlavə, onların imanlarının azlığına görə, orucun qəzasını tutmalıdırlar ki, qüsur aradan qalxsın. Beləliklə, o Həzrətin imanın azlığından başqa bir məna daşıdığı aydın olur.
* Seyid Mehdi Nərimaninin İslam və Gender mövzusunda elmi məclisdəki çıxışından bir parça
3867905
