عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران مطرح کرد:
کرسی خاورشناسی و باخترشناسی در دانشگاه‌ها راه‌اندازی شود
گروه اندیشه: ربیع‌نتاج با بیان اینکه در کشورهایی مثل ارمنستان، رشته خاورشناسی در مقطع دکترا وجود دارد، گفت: ما چنین رشته‌ای نداریم، در صورتی که وجود کرسی‌های خاورشناسی و باخترشناسی بیش از پیش الزامی است و برای آن می‌بایست واحد‌های درسی و رشته‌های دانشگاهی تعریف کرد.
سید‌علی‌اکبر ربیع‌نتاج، عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در خصوص مطالعات خاور‌شناسان در تاریخ قرآن گفت: نقطه آغاز مطالعات شرق‌شناسی به قرن سیزدهم بر‌می‌گردد. در قرن شانزدهم اولین بار واژه اورینتالیسم یعنی شرق‌شناسی وارد فرهنگ لغت آکسفورد شد، اما قرن ۱۷ و ۱۸ را می‌توان به عنوان نقطه شروع مطالعات آکادمیک خاورشناسی در نظر گرفت.
وی با بیان اینکه خاور‌شناسان آن دسته از دانشمندانی هستند که پیرامون آداب و رسوم، فرهنگ، ادبیات، هنر، باور‌ها و ادیان شرق تحقیق می‌کنند، افزود: هانتینگتن، تئوری‌پرداز معروف آمریکایی واقعیت تضاد غرب و شرق را تضاد اسلام و مسیحیت می‌دانست و تئوری جنگ تمدن‌ها را بر این اساس مطرح کرد. وی با مطالعه ادیان شرقی، قرآن را تنها کتاب مناسب برای زندگی بشر دانست. از دریچه این رهیافت بود که نولدکه آلمانی پایان‌نامه خود را طرح تحقیقی بر سوره‌های قرآن انتخاب کرد.
نولدکه و نگارش نخستین کتاب تاریخ قرآن
وی اظهار کرد: اولین کتاب تاریخ قرآن، رساله دکتری نولدکه به نام «ترتیب سوره‌های قرآن» است که بعد‌ها با تغییراتی به نام «تاریخ قرآن» به‌چاپ رسید. اصل این کتاب به زبان آلمانی است و دو سال قبل در سوریه به زبان عربی چاپ شد و هنوز به فارسی برگردانده نشده است. البته شهید مظلوم دکتر بهشتی، هنگامی که در آلمان بودند، ترجمه و تحقیقی بر تاریخ قرآن نولدکه از زبان آلمانی به فارسی انجام دادند و قصد چاپ آن را نیز داشتند که شهادت ایشان مانع به انجام رسیدن این مهم شد و اکنون دست‌نوشته‌های مذکور نزد خانواده ایشان است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران ادامه داد: بعد از تاریخ قرآن نولدکه، دومین کتاب تاریخ قرآن را مسلمانان نوشته‌اند که نگارنده آن یا ابو‌عبدالله زنجانی است یا شخصی به نام ترکستانی. ترکستانی نسبت به ابو‌عبدالله زنجانی تقدم زمانی دارد، اما به دلیل اینکه متن مکتوب مستقلی تحت عنوان تاریخ قرآن از وی در دست نیست، گفته می‌شود که ابو‌عبدالله زنجانی دومین کسی است که تاریخ قرآن را نگاشته است.
اهداف تبشیری مستشرقان
وی افزود: خاور‌شناسان با رویکرد‌های مختلفی با متون دینی برخورد می‌کنند. گروهی از این شرق‌شناسان از مطالعات خود اهداف علمی دارند و برخی از آن‌ها ضمن داشتن انگیزه‌های تبشیری، ابزار دست قدرت‌های بزرگ هستند تا ثروت ملل شرق را چپاول کنند. این گروه با اندیشه‌های تبشیری خود قصد ایجاد فضای ذهنی برای تضعیف دین شرقیان جهت پذیرش مسیحیت را دارند. این گروه در مواجهه با قرآن و اعتقاد قرآنی مردم سعی می‌کنند تا آرام‌آرام اندیشه قرآنی را نزد مردم تخریب کنند و به تعبیر رهبر معظم انقلاب، ثقل مرکزی اسلام یعنی قرآن و پیغمبر را هدف قرار می‌دهند و بمباران می‌کنند تا با تضعیف اعتقاد مسلمانان زمینه گسترش نفوذ قدرت‌های بزرگ را فراهم آورند.
انگیزه‌های علمی مستشرقان
این مدرس علوم قرآنی بیان کرد: خاور‌شناسان در اندیشه‌های شرق‌شناسی همه به یک شکل نیستند. برخی انگیزه علمی دارند و قرآن را به جد مطالعه کرده‌اند و البته تعداد این افراد در مقابل مستشرقینی که اهداف تبشیری و استعماری دارند، بسیار کمتر است، اما نمی‌توانیم بگوییم که چنین مستشرقینی نداریم. از جمله خاورشناسانی که نگاه منصفانه‌ای به اسلام و قرآن داشتند، می‌توان به خانم «آنه‌ماری شیمل» و «توشی‌هیکو ایزوتسو» اشاره کرد که نگاه عالمانه‌ای به اسلام و قرآن داشتند و سعی‌کردند از حالت انصاف خارج نشوند.
کج‌فهمی رژی بلاشر
ربیع نتاج در ادامه افزود: «رژی بلاشر» یکی از شرق‌شناسان فرانسوی تقریبا منصف است، اما وی از خطا و کج‌فهمی مصون نبود. بلاشر مؤلف کتابی به‌نام «درآستانه قرآن» است که آقای محمود رامیار در مدتی که برای معالجه بیماری خود به فرانسه رفته بود، با این کتاب آشنا شد وآن را با خود به ایران آورد و ترجمه کرد.
وی با اشاره به این نکته که بلاشر مستشرق منصفی است، اما راجع به تاریخ کتابت قرآن حرفی دارد که مسلمین نمی‌پذیرند، افزود: بلاشر می‌گوید چون پیامبر در مکه کاتب وحی نداشتند، عملا قرآن در مکه نوشته نشده‌است و مسلمانان در ارتباط با یهودیان مدینه اصول نوشتن را یاد گرفتند و شروع به کتابت قرآن کردند، در نتیجه بخشی از آیاتی که در مکه نازل شده، از خاطر‌ها رفته است. شاید او به صورت غیرمستقیم قصد ارج گذاردن به یهودیان را داشته یا اینکه با اصحاب و یاران پیامبر آشنا نبوده‌است، ولی به هر حال بلاشر اغراض پلید نداشته‌است.
راه‌اندازی کرسی‌های خاورشناسی و باخترشناسی الزامی است
این استاد دانشگاه ضمن بالا دانستن حجم کارهای مستشرقین درباره اسلام‌شناسی و قرآن‌پژوهی گفت: ما فقط به داشتن چند واحد درسی درباره قرآن و خاورشناسی اکتفا کرده‌ایم و این در حالی است که در کشورهای دیگر مثل ارمنستان، اکنون در مقطع دکترا رشته خاورشناسی وجود دارد ولیکن ما چنین رشته‌ای نداریم. در صورتی که وجود کرسی‌های خاورشناسی و باخترشناسی بیش از پیش الزامی است و برای آن می‌بایست واحد‌های درسی و رشته‌های دانشگاهی تعریف کرد.
ربیع نتاج در نهایت با تأکید بر این مطلب که در آسیب‌شناسی تحقیق باید از پیش‌داوری دوری کرد، گفت: محقق در موضوع تحقیقی خود باید از تعلقات فرهنگی و حتی تعلقات اعتقادی جدا شود. اهمیت این موضوع تا آنجاست که حتی کسی که می‌خواهد قرآن را تفسیر کند، باید ذهنش را از پیش‌داوری تجرید کند تا کاملا توجهش معطوف به متن شود. سیوطی، مفسر بزرگ جهان اسلام در کتاب «الاتقان» در بحث تفسیر ضمن باب «فی معرفت شروط مفسر و آدابه» این شرط را مطرح می‌کند که مفسر قرآن باید تجرید کند، یعنی ذهنش را از تعلقات مختلف خالی کند تا از فهم متن بازنماند.
