مسابقات قرآن دانشجویان کمک می‌کند پژوهش‌های جهان اسلام مکمل یکدیگر باشند
گروه دانشگاه: برگزاری مسابقات قرآن دانشجویان مسلمان به ایجاد وحدت در جوامع اسلامی در جنبه‌های علمی هم کمک می‌کند و موجب کم شدن از موازی‌کاری پژوهشی شده و زمینه‌ای را فراهم می‌کند که مطالعات کشورهای مختلف جهان اسلام مکمل یکدیگر باشد.
علی‌اصغر شعاعی، معاون قرآن و عترت دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بیان نکاتی درباره بخش پژوهش مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان مسلمان که سازمان‌های فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور فراخوان آن را اعلام کرده، پرداخت که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
ایکنا: نقطه نظر خود را در مورد افزوده شدن بخش پژوهش به مسابقات قرآن دانشجویان مسلمان بیان کنید. به نظر شما این بخش با توجه به این که مسابقاتی پژوهشی و دانشجویی در زمینه قرآن است که برای اولین بار برگزار می‌شود چه نتایج و دستاوردهایی را می‌تواند به همراه داشته باشد؟
راه‌اندازی این بخش بسیار اقدام سنجیده و به جایی بوده است. یکی از نتایجی که این بخش می‌تواند داشته باشد آشنایی محققان جهان اسلام با همدیگر و تعامل هر چه بیشتر آن‌ها با هم است. وقتی که پژوهشگران قرآنی در یک کشور جمع می‌شوند طبعاً تعامل‌شان با هم بیشتر می‌شود و این نقطه سرآغاز برای تعاملات بیشتر می‌شود.
دومین نتیجه و دستاورد این بخش این است که قشر دانشجو تشویق به مطالعه و پرداختن به امور پژوهشی می‌شوند. با توجه به این که در این بخش هم مقاله مد نظر است و هم پایان‌نامه، این بخش می‌تواند با استقبال خوب دانشجویان مواجه شود. یکی دیگر از نتایجی هم که با این مسابقات محقق می‌شود شناسایی نخبگان ایران و جهان اسلام است.
برگزاری این مسابقات یک نتیجه دیگر هم می‌تواند داشته باشد و آن این که خود به خود منجر به جلوگیری از پرداختن به پژوهش‌های تکراری می‌شود. ما خیلی مواقع شاهد این هستیم که پایان‌نامه‌هایی در کشور و طبعاً در دیگر کشورهای جهان اسلام نوشته می‌شود که شباهت زیادی با هم دارند و مطالبشان تقریباً یکی است. با برگزاری چنین مسابقاتی حداقل در آن موضوعات مورد نظر در مسابقات، مشخص می‌شود که چه بخش‌هایی کار شده است و چه بخش‌هایی باید بیشتر کار شود؛ هم نقطه‌ضعف‌ها و نقاط قوت در آن پژوهش‌ها و در آن موضوع خاص مشخص می‌شود و هم جاهایی که باید بیشتر کار شود معلوم می‌شود.
برای مثال این مسابقات می‌تواند زمینه خیلی خوبی برای گسترش مطالعات در زمینه وحدت اسلامی فراهم کند. همچنین با محور مطالعات میان‌رشته‌ای مشخص می‌شود که مطالعات بین علوم مختلف و قرآن در کدام بخش‌ها کمتر رشد کرده است و آیا برای مثال در رابطه با بحث زمین و قرآن کار شده است یا نه و برای مثال در رابطه با پزشکی و قرآن ما در چه سطحی قرار داریم.
ایکنا: به طور مشخص نظر شما در مورد محور روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن که یکی از دو محور اصلی فراخوان این مسابقات است، چیست؟ به نظر شما این محور برای این مسابقات مناسب است؟
محور روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای محور خوبی است؛ چرا که اولاً انتخاب این موضوع به تعدیل شدن نقطه‌نظرات افرادی که در زمینه تفسیر علمی دیدگاه‌های افراطی یا تفریطی دارند، کمک می‌کند. بعضی می‌گویند که قرآن شامل تمام علوم است و بعضی هم می‌گویند که علوم در قرآن نیست و قرآن فقط کتاب هدایت است. انتخاب موضوع مطالعات میان‌رشته‌ای باعث می‌شود که تعدیلی به وجود بیاید و مردم به حقیقت موضوع پی ببرند که در حقیقت قرآن یک کتاب هدایت است، اما به دلیل این که خداوند عالم به همه علوم است، می‌شود از سخنان خداوند مطالب علمی را هم کشف کرد.
نکته دیگر در رابطه با این محور فراخوان این است که با توجه به نیازهای بشر در جامعه امروزی خیلی از افراد مذهبی و غیرمذهبی سؤالات و شبهاتی در ذهن خود دارند که بعضی نمی‌توانند مطرح کنند اما با برگزاری چنین همایشی این موضوعات مطرح می‌شود و به آن‌ها پاسخ داده می‌شود. همچنین با روی آوردن به این حوزه مطالعات مشخص می‌شود که در زمینه مطالعات میان‌رشته‌ای چه موضوعاتی کمتر کار شده است و این موضوعات و مباحث با چنین همایش‌هایی است که مطرح و معرفی می‌شوند.
ایکنا: نظر شما در مورد محور دوم همایش چیست؟
در مورد موضوع وحدت مسلمانان باید گفت که اولاً وحدت جنبه‌های مختلف دارد؛ مثلاً وحدت سیاسی، وحدت اجتماعی و ... . یکی از جنبه‌های وحدت هم وحدت علمی است. برگزاری چنین مسابقاتی اولاً کمک می‌کند به ایجاد وحدت در جوامع اسلامی در تمام ابعاد همچون ابعاد سیاسی و اجتماعی و علاوه بر آن، در جنبه‌های علمی هم به وحدت کمک می‌کند. منظور من از وحدت علمی این است که برای مثال وحدت رویه در مورد موضوعات علمی پدید آید و یا موازی‌کاری‌ها کمتر شود. به تعبیر دیگر منظور من این است که در زمینه یک موضوع، مطالعات کشورهای مختلف جهان اسلام مکمل یکدیگر باشد. چون بعضی اوقات ممکن است که یک موضوع در ایران در حال مطالعه باشد و همزمان در مصر هم همان موضوع تحت پژوهش باشد. برگزاری چنین همایش‌هایی موجب پیدایش یک وحدت علمی در جهان اسلام می‌شود.
علاوه بر این همایش‌هایی با چنین دایره علمی کمک می‌کند که شرکت‌کنندگان با شیوه‌های پژوهشی یکدیگر آشنا بشوند و بتوانند شیوه‌های بهتری را انتخاب کنند و هم موضوعات علمی مختلفی که در کشورهای مختلف دارد بررسی می‌شود مکمل یکدیگر شوند.
یکی از موضوعاتی که می‌تواند زمینه وحدت‌بخشی در جهان اسلام در چنین همایش‌هایی باشد، تحقیق در مورد فرق و مذاهب مختلف و طرح مباحثی در این رابطه و برگزاری مناظرات کارشناسی‌شده در این زمینه است. با این کارها مسلمانان با فرقه‌های اسلامی آشنا می‌شوند و بعضی از تصورات و اشتباهاتی که ممکن است اهل یک مذهب در مورد خود یا دیگر مذاهب داشته باشند، رفع می‌شود.
یکی دیگر از نتایج این همایش‌ها در زمینه وحدت علمی که می‌تواند منجر به وحدت اجتماعی و سیاسی نیز بشود این است که تعامل و رفت و آمد و مبادله در زمینه امور پژوهشی خودش باعث می‌شود که خیلی از سوءتفاهم‌ها برطرف بشود و نقشه‌های دشمنان برملا و وحدت ایجاد شود. در واقع چنین همایش‌هایی و این که محققان کشورهای مختلف در یک کشور اسلامی جمع شوند می‌تواند موجب خنثی شدن تبلیغات وسیع دشمن در جهت تفوق بر امت اسلامی، شود.
ایکنا: چه پیشنهادی برای برگزارکنندگان همایش دارید؟
من پیشنهاد دارم که برای دوره‌های بعد محورهای شفافتر و کاربردی‌تری معرفی شود. بعضی از محورهایی که در این دوره ارائه شده است خیلی کلی است و می‌شود موضوعات ریزتر و شفافتر و کاربردی‌تر را برای تحقیق به دانشجویان ارائه کرد.
دومین مسئله هم در مورد تبلیغات داخل کشور و خارج از کشور است که باید بیش از این باشد. الان بسیاری از دانشجویان هستند که خبر ندارند که چنین بخشی به مسابقات دانشجویان مسلمان اضافه شده است و در سطح جهان اسلام هم مطمئناً باید تبلیغات بیشتری انجام شود.
سومین موضوعی که پیش از این هم به آن اشاره کردم این است که خوب است سعی شود برای ایجاد زمینه تعامل پژوهشی در بین کشورهای اسلامی. به نظر من باید اقدامی شود که کشورهای اسلامی از کارهای پژوهشی یکدیگر خبر داشته باشند و بتوانند پژوهش‌های اسلامی را کاملتر کنند نه این که کارهای تکراری کنند.
پیشنهاد دیگر من این است که بانک جامع اطلاعات پژوهشگران اسلامی در کشور ما ایجاد شود. این بانک جامع می‌تواند شامل اسامی و مشخصات کلیه پژوهشگران جهان اسلام باشد و از این بالاتر هم می‌توان به بانک اطلاعات قرآنی جامع جهان اسلام که دربرگیرنده همه موضوعات در زمینه حفظ، قرائت و مفاهیم و ...، هم در زمینه افراد و هم در زمینه منابع آموزشی باشد، اندیشید.
ایکنا: آیا پیشنهادی در مورد محورهای همایش برای سال‌های بعد دارید؟
به نظر من یکی از موضوعاتی که می‌شود برای سال بعد در نظر گرفت بحث فرهنگ‌سازی قرآنی است. یکی از عمده‌ترین مشکلات جهان اسلام عدم توجه کافی به بحث فرهنگ‌سازی است. برای مثال در کشور ما اکثر مردم وقتی که صدای قرآن را می‌شنوند به یاد مرگ می‌افتند. در کشور ما و بیشتر کشورها به شیوه‌های آموزش بیشتر اهمیت می‌دهند تا به ایجاد انگیزه در مردم. اگر وقتی مردم صدای قرآن را می‌شنوند به یاد مرگ بیفتند ما چطور می‌توانیم آن‌ها را با قرآن آشنا و مأنوس کنیم. پس اولاً باید انگیزه کافی برای خواندن و یادگیری قرآن در آن‌ها ایجاد کنیم و بعد بیاییم و در مورد روش‌های مختلف آموزش بحث کنیم. اول عشق و علاقه ایجاد کنیم و بعداً شیوه‌های مختلف را بحث و بررسی کنیم و اجرا کنیم.
می‌توان این موضوع را یکی از موضوعات همایش قرار داد تا آگاهی ایجاد شود که در کشورهای مختلف در زمینه فرهنگ‌سازی قرآنی چه کارهایی انجام شده است و چه شیوه‌های برای فرهنگ‌سازی قرآنی استفاده شده است. به عنوان یکی از مسائل ریزتر در این موضوع می‌شود وارد شیوه‌های آموزش قرآن هم بشویم و برای مثال شیوه‌های حفظ، قرائت، تفسیر را به صورت مقایسه‌ای در کشورهای مختلف جهان اسلام بررسی کنیم و در همایش به این جمع‌بندی برسیم که بهترین شیوه‌ها چیست و این تجربه را در اختیار کشورهای مختلف هم قرار دهیم.
