مطالعه میان‌رشته‌ای قرآن نیازمند اجتهاد است/ همایش دانشجویی در این زمینه را صحیح نمی‌دانم

حمیدرضا مستفید، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، درباره بخش پژوهش مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان مسلمان که توسط سازمان‌های فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور جهاد دانشگاهی فراخوان آن اعلام شده است، ضمن مناسب و مفید ارزیابی کردن افزوده شدن بخش پژوهش به این مسابقات به بیان ملاحظاتی درباره محور مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم که یکی از دو محور اصلی فراخوان این مسابقات پرداخت.
مستفید با ابراز مخالفت نسبت به انجام مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن برای کسانی که در زمینه قرآن تخصص ندارند، گفت: من فکر می‌کنم کسی که وارد این حیطه می‌شود ممکن است از آن چه که باید نتیجه‌گیری کند بسیار دور بیفتد.
مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن باید به صورت گروهی انجام بشود
وی با بیان این که مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن باید به صورت گروهی انجام بشود، اظهار کرد: در این زمینه باید متخصصین از رشته‌های مختلف و از جمله متخصصین حوزه به این کار اقدام کنند. متخصص قرآن هم یعنی کسی که مسلط به مسائل تفسیر باشد و جوانب فهم قرآن، روایات تفسیری، روایات تأویلی و ... را به طور کامل بداند و من فکر نمی‌کنم که در سطح بالاتر از دانشگاه هم به راحتی بتوانیم چنین افرادی را پیدا کنیم؛ چه برسد به سطح دانشگاه و دانشجویان.
نبود راهنما؛ یکی از آسیب‌ها
این مدرس قرآن و حدیث ادامه داد: این گونه محورها را برای دانشجویان قرار دادن کار غلطی است و دانشجو فکر می‌کند می‌تواند حرفی بزند و کاری بکند و وارد این عرصه هم می‌شود، غافل از این که به هر حال ممکن است به خطا برود و کسی هم نیست که بخواهد او را راهنمایی کند؛ یک مقاله نوشته می‌شود و صرفاً داوری می‌شود و نهایتاً گفته می‌شود که برای ارائه خوب است یا نیست.
مستفید با بیان این مطلب که یک نفر مگر چقدر تخصص می‌تواند داشته باشد، گفت: افرادی که در این زمینه‌ها وارد می‌شوند یک اطلاعات خیلی کلی از قرآن دارند و می‌گویند خب حالا بیاییم فلان مطلب را با قرآن تطبیق بدهیم و از قرآن بیرون بکشیم. این که ما با یک سری آیات قرآن آشنا شده‌ایم و بیاییم و کار میان‌رشته‌ای هم بکنیم، نمی‌شود.
مطالعه میان‌رشته‌ای قرآن نیازمند اجتهاد است
وی خاطرنشان کرد: این کار تخصص می‌خواهد، فهم قرآن و آگاهی به این که فلان حکم از جانب خدا در قرآن بیان شده است یا بیان نشده است، تخصص می‌‌خواهد. این که بدانیم صرف آیات قرآن در بیان یک حکم برای ما کافی است یا این که روایاتی هم باید ذیل آن دیده شود و این روایات باید چه شرایطی داشته باشد، تخصص می‌خواهد و خلاصه کلام این که شخص باید اجتهاد داشته باشد.
مستفید افزود: اگر قرار باشد کاری انجام شود باید بروند و در زمینه‌های مختلف قرآنی موضوع تعیین کنند و دانشجوها را دعوت کنند که در آن زمینه مطالعه کنند؛ مطالعه کنند تا در واقع با خود قرآن آشنا شوند.
مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کار پروژه‌ای است، نه کار همایشی
این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان این‌که مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن در واقع کار پروژه‌ای است و نه کار همایشی، عنوان کرد: در این کار پروژه‌ای باید تیمی متشکل از متخصصین رشته‌های مورد نظر در کنار چند متخصص قرآن کار کنند.
اطلاعات پایین فارغ التحصیلان علوم قرآن
وی ادامه داد: توجه داشته باشید که می‌گویم متخصص قرآن نه علوم قرآنی که در دانشگاهها رایج شده است. چون فهم قرآن خودش یک مسئله‌ای است و بسیاری از افراد دو تا آیه را هم نمی‌توانند ترجمه کنند و تخصص ندارند کتاب لغت را هم نگاه کنند؛ یعنی تخصص ندارند و اسم آن متأسفانه تخصص است. عموماً این گونه است که اگر یک نفر که کارشناس ارشد علوم قرآنی است را با یک کارشناس ارشد ریاضی مقایسه کنیم، کارشناس ارشد ما در رشته علوم قرآنی به مراتب اطلاعاتش در زمینه رشته خودش کمتر است. در نتیجه از چنین فردی نمی‌شود خواست که مطالعه میان‌رشته‌ای کند.
مستفید در پایان افزود: خلاصه کلام این که تخصص در زمینه مطالعات قرآنی در کشور ما به گونه‌ای نیست که شخص بتواند در مطالعات میان‌رشته‌ای وارد بشود. این اعتقاد بنده است. شاید در کشورهای دیگر کار قوی‌تر باشد، اما در کشور ما متأسفانه این گونه نیست. خیلی راحت بگویم خود قرآن را دانشجویان متوجه نمی‌شوند و در این شرایط این که بخواهیم دانشجویان کار میان‌رشته‌ای انجام بدهند یک مقدار دانشجو را به بیراهه کشاندن است.