رویکرد تفسیری محمدباقر بهبودی، تاریخی ـ حدیثی است
گروه اندیشه: به گفته مجید معارف، محمدباقر بهبودی از جوانی علاوه بر حدیث، به تالیف آثار قرآنی متعدد اشتغال داشته و رویکرد وی در تفسیر، تاریخی ـ حدیثی است.
دکتر مجید معارف، استاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌الملل قرآن (ایکنا)، در خصوص شخصیت قرآنی محمد باقر بهبودی گفت: ایشان بیشتر به حدیث‌پژوه مشهور هستند. یکی از آثار عمده ایشان تحقیق و تصحیح مجموعه عظیم بحارالانوار است. بخشی از آثار ایشان نیز در حوزه حدیث عبارت است از صحیح الکافی، صحیح الفقیه، صحیح التهذیب و معرفت الحدیث و علل الحدیث.
معارف افزود: برای همین شاید بعضی فکر کنند آقای بهبودی صرفا یک حدیث‌پژوه بوده‌اند، اما این بزرگوار صاحب آثار و نظرات و دیدگاه‌های مهمی در حوزه قرآن، علوم قرآنی و تفسیر قرآنی است.
وی ادامه داد: کارهای قرآنی ایشان از عهد جوانی تا اواخر عمرشان ادامه داشته است. قدیمی‌ترین اثر قرآنی ایشان کتابی است در موضوع تجوید قرآن و این بدان معناست که ایشان به حوزه روخوانی و روان‌خوانی قرآن هم اهمیت می‌دادند.
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه ایشان جلسات تفسیری را در مسجد محله برگزار می‌کردند، گفت: برخی از شادگردانشان پس از ضبط جلسات و پیاده‌کردن زیر نظر استاد در قالب کتابچه‌هایی موسوم به رجعت، هفت آسمان، ارث و عمره قرآن منتشر می‌شود.
وی ادامه داد: این آثار حدود چهل سال قبل منتشر شد. دو کتاب دیگر از این سری عبارت است از معجزه قرآن و مبارزه با شرک که گزارش جدیدی از اعجاز قرآن است و تفسیر سوره یوسف که ایشان سعی می‌کنند شخصیت حضرت یوسف را به دور از هر گونه روایات اسرائیلی و به صورتی پاک، منزه و برگرفته از قرآن معرفی کنند.
وی ادامه داد: این بخش از کارنامه پژوهش‌های قرآنی مرحوم بهبودی تا پانزده سال قبل شکل گرفته است. استاد طی پانزده سال گذشته به این اندیشه می‌افتد که یک ترجمه تفسیر گونه فشرده از قرآن کریم بنویسد. این کار ذیل یک ترجمه تلخیص شده با عنوان «معانی القرآن» منتشر می‌شود که در حقیقت برداشت‌های قرآنی ایشان را در بر می‌گیرد.
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: پیرو انتشار معانی القرآن، سوالاتی از جانب خوانندگان طرح می‌شود که چرا برخی از آیات به شکل خاصی ترجمه شده است و نقد هایی نسبت به این اثر وارد آمد.
وی ادامه داد: ایشان احساس کردند که لازم است تا در خصوص برخی از آیات قرآن که به شکل ویژه‌ای در معانی القرآن ترجمه شده، توضیحاتی بدهند. از این رو از کل معانی القرآن آیات مشکل را انتخاب کردند و توضیحاتی عنوان کردند که نتیجه این پژوهش جدید در دو جلد با نام تدبری در قرآن به چاپ رسید.
معارف تصریح کرد: مطالعه «معانی القرآن» مستلزم مطالعه «تدبری در قرآن» است. ایشان غیر از این دو اثر آثار دیگری نیز در این سال‌ها داشته‌اند. یکی سرنوشت انبیا در قرآن است که تصویر روشنی از پیامبران به دست میدهد. دومین اثرشان تحت عنوان معارف قرآنی تجمیع کتابچه‌ها و آثار قرآنی خودشان است که در سال‌های دور به صورت جزوه چاپ شده بود.
استاد دانشگاه تهران در پاسخ به این پرسش که آیا رویکرد ایشان در تفسیر علمی بود، گفت: آقای بهبودی جزء مدافعان تفسیر علمی به این معنا نیست که در تفسیر کل قرآن از رویکرد علمی بهره ببرد؛ ولی ایشان نظر ویژه‌ای در خصوص آسمان‌های هفت گانه در قرآن دارند که در جزوه‌ای به همین نام بیان کرده‌اند که هفت آسمان را در منظومه شمسی پیدا بکنیم. هفت آسمان هفت جو است که از زمین شروع می‌شود و تا مشتری ادامه پیدا می‌کند. اگر شما مبانی این نظریه علمی را قبول داشته باشید این نظریه را خواهید بپذیرید.
معارف در پایان گفت: نباید آراء قرآنی مرحوم بهبودی را به نظریه هفت آسمان محک زد. در درجه اول رویکرد استاد بهبودی حائز اهمیت است که تاریخی-حدیثی است و نه علمی-تجربی.
