طلال عتریسی، استاد دانشگاه لبنان
«طلال عتریسی»، استاد دانشگاه لبنان و رئیس مرکز منطقهای و مطالعات سیاسی ـ اجتماعی این دانشگاه، در گفتوگو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) با اشاره به ابلاغ سیاستهای کلی خانواده از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران اظهار کرد: سیاستهای کلی خانواده که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد، دارای بندهای مهمی برای تقویت نهاد خانواده و جایگاه آن در جامعه اسلامی است که برجستهکردن کارکردهای ارتباط خانواده و مسجد از مهمترین محورهای این سیاستها است.
وی گفت: امروزه نظام خانواده با چالشهای بزرگ الگوی غربی مواجه است، این الگو در ارزشها، نقشها و روابط میان افراد خانواده نفوذ کرده است.
عتریسی با اشاره به این که آنچه که رهبر معظم انقلاب در سیاستهای کلی خانواده بر آن تأکید کردند، بازگرداندن اعتبار، احترام و ارزشهای اسلامی و اخلاقی به روابط میان افراد خانواده است، گفت: خانواده هسته اساسی و بنیادین جامعه را تشکیل میدهد و در دیدگاه اسلامی، از همگسستگی در ماهیت روابط داخلی خانواده امکانپذیر نیست، بنابراین تأکید بر معرفی خانواده بهعنوان بنیاد و هسته اصلی جامعه اسلامی، موضوعی است که رهبر انقلاب اسلامی ایران در این سیاستها بر آن تمرکز داشت.
تفاوت هویت و فرهنگ در الگوی اسلامی و غربی
استاد دانشگاه لبنان تصریح کرد: هر جامعهای هویت و فرهنگ خاص خود را دارد و در همین راستا، جامعه غربی نیز دارای فرهنگ و هویت خاص خود است که این هویت ثمره فلسفه و نوع زندگی افراد در آن جوامع و نوع نگاه به نقش و جایگاه انسان است، اما در دیدگاه اسلامی، نگاه به انسان، زندگی، آخرت، دنیا و مرگ با نگاه غربی متفاوت است، همچنین تجربه زندگی در جوامع اسلامی چه در ایران و کشورهای دیگر اسلامی و ماهیت مشکلاتی که افراد با آن مواجه میشوند با تجربیات زندگی در جوامع غربی مختلف است.
دیدگاه اسلامی مخالف فردگرایی در جامعه استوی با بیان این که ماهیت اساسی دیدگاه اسلامی به جامعه محور قرارگرفتن خانواده است، گفت: جامعه اسلامی نمیتواند بر فردگرایی که در الگوی غربی بر آن تاکید میشود، استوار باشد.
بنابراین، در دیدگاه اسلامی، فرد یکی از اعضای خانواده است نه مستقل از آن، بدین ترتیب اگر آرمانهای فردی عضوی از خانواده با آن در تعارض باشد، در اینجا اولویت از آن خانواده است نه فرد و در جامعه اسلامی اصل فداکاری که رکن اساسی تداوم خانواده است، باید رعایت شود.
استاد دانشگاه علوم اجتماعی لبنان در ادامه گفت: یکی از کارکردهای اساسی خانواده در جامعه اسلامی تشویق به ازدواج جوانان در موعد مناسب است و این مسئله باید بخشی از اهتمامات فرهنگی، آموزشی و پرورشی جامعه باشد.
مراکز خرید جایگزین مساجد برای دیدارهای جمعی شده استطلال عتریسی با اشاره به کارکرد ارتباط خانواده و مسجد در پرورش جامعه سالم گفت: مسجد باید مرکزی باشد که همه گروههای اجتماعی را به خود فرا بخواند، اما متأسفانه آنچه امروز در برخی جوامع اسلامی اتفاق میافتد تلاشی برای انحراف از محوربودن مساجد است و تلاش میشود که این محور به جای دیگری مانند مجتمعهای تجاری و مراکز خرید منتقل شود تا این اماکن جایی برای دیدار مردم با یکدیگر و بحث در رابطه با مسائل مهم زندگی و روابط اجتماعی باشد.
وی افزود: رهبر معظم اسلامی ایران در ابلاغ سیاستهای کلی خانواده توجه و اهتمام ویژهای به نقش و جایگاه مسجد داشتند، چرا که مسجد باید مکان عبادت، دیدار، مکان اجرای فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی، بحث و بررسی مشکلات اجتماعی و مسائل سیاسی باشد، بنابراین یکی از اولویتهای نظام جمهوری اسلامی ایران احیای جایگاه خانواده و تحکیم ارتباط این نهاد با مسجد بوده است.
طلال عتریسی با بیان این که جنگ نرم، به مرور زمان بر انسان و ارزشهای او تأثیر میگذارد و در نتیجه شخص به ناگاه خود را با ارزشهای جدید و نامناسب با ارزشهای خود میبیند، تأکید کرد: امروزه بسیاری از جوامع اسلامی همچون ایران و غیره، با موج قوی و مستمر تبلیغی از سوی رسانهها، شبکههای ارتباطی و تکنولوژیهای مختلف و همچنین، انتقال ارزشهای منافی با ارزشهای اسلامی به صورت مستقیم و غیرمستقیم مواجه هستند.
نفوذ الگوی غربی در خانواده؛ چالش بزرگ جامعه اسلامیاستاد دانشگاه لبنان در ادامه گفت: منظور از جنگ نرم غالبا، انتقال ارزشهای جدید به صورت غیرمستقیم و از طریق ابزارها و رسانههای تبلیغاتی و فرهنگی است که با مرور زمان انسان احساس میکند ارزشهای او تغییر یافته است. بنابراین چالش بزرگی که جوامع اسلامی با آن مواجه هستند، نفوذ الگوی غربی در افکار و اندیشههای زنان، فرزندان و مردان جامعه اسلامی است که در نتیجه نفوذ این هنجارهای نامناسبت در میان اعضای خانواده در جوامع اسلامی، دو اصل صبر و فداکاری که از ارکان اساسی تداوم خانواده است، از بین خواهد رفت.
وی در ادامه بیان کرد: غرب از طریق کالاهای مصرفی و طرح موضوعاتی همچون آزادی تلاش میکند در اذهان اعضای خانواده در جوامع اسلامی نفوذ کند، بنابراین اگر خانواده و جامعه اسلامی نسبت به این مسائل حساس باشند، میتوانند برنامهها و طرحهایی را برای مقابله با این معضلات و چالشها بهکار بگیرد.
طلال عتریسی به جایگاه امر مهم آموزش در خانواده و جامعه اشاره کرد و گفت: ارتقای سطح آموزشی و پیشرفت معرفت و دانش نزد افراد خانواده بهویژه مادر که تربیت فرزندان به عهده اوست، بسیار مهم و حائز اهمیت است.
این استاد دانشگاه لبنان ادامه داد: خوشبختانه امروز در جوامع اسلامی زمینههای فراگیری علم و دانش فراهم است و در دسترس عموم قرار دارد؛ این در حالی است که باید توجه داشته باشیم که خانواده جاهل و ناآگاه، فرزندان جاهل تربیت میکند و نخواهد توانست به رسالت و کارکرد خود در پرورش و تربیت فرزندان صالح عمل کند.
وی در ادامه گفت: تمرکز بر ارتقای سطح آموزش، یادگیری و فرهنگ در خانواده، از یک سو خانواده را از تهدیدات مختلف داخلی و خارجی حفظ میکند و از سوی دیگر باعث پیشرفت و تعالی جامعه اسلامی میشود.
رئیس مرکز منطقهای و مطالعات سیاسی اجتماعی دانشگاه لبنان اظهار کرد: حفاظت از نهاد خانواده و بالابردن سطح آگاهی اعضای آن و فراهمآوردن زمینه برای مشارکت مادران بهعنوان تربیتکننده نسل جدید در فعالیتهای فرهنگی، اجتماعی و آموزشی، سبب میشود که نسلی آگاهی و هوشیار که حافظ ارزشهای والای اسلامی باشد، تربیت شود.
این استاد دانشگاه لبنان در پایان با اشاره به این که در دین مبین اسلام بر اهمیت نقش و جایگاه خانواده در جامعه تأکید شده است، گفت: قوانین، مقررات و نظام حقوقی حمایت از جایگاه خانواده باید در کشورهای اسلامی به صورت جدی مورد تأکید قرار گیرد و حتی مسلمانانی که در جوامع غربی زندگی میکنند، میتوانند تدوین قوانینی برای محافظت از کیان خانواده را مطالبه کنند.