ثبت 2 آئین عاشورایی نوش‌آباد در فهرست میراث معنوی کشور
کانون خبرنگاران نبأ: دو پرونده آئینی «سقاخوانی» و «کتل کردن کودکان» در نوش‌آباد سه‌شنبه، 13 مهرماه در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شد.
به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، محمد مشهدی نوش‌آبادی، رئیس مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی دانشگاه کاشان، سه‌شنبه، 13 مهرماه در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: پژوهش و مستندسازی بر روی آثار معنوی منطقه کاشان دو سال اخیر در دستور کار این مرکز قرار گرفت و پنج پرونده را برای ثبت به مراجع ذی‌ربط در سازمان میراث فرهنگی ارسال شد.
وی با اشاره به اینکه کتل زیباترین و باشکوه‌ترین تجلی آئین‌های نوش‌آباد و شامل عناصر متعدد رمزی و زیباشناختی است، عنوان کرد: یکی از معانی کتل اسب تزئین شده است و آئین کتل در شهر نوش‌آباد عبارت است از اسبی تزئین شده که در روز عاشورا بر آن کودکی را می‌نشانند و جلو هیئت عزادار حرکت می‌دهند.
رئیس مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی دانشگاه کاشان با تأکید بر اینکه این سنت تا آنجا که در تاریخ گم می‌شود در آئین‌های نوش‌آباد برگزار می‌شده است، گفت: ترتیب نذر کتل چنین است که قبل از تولد کودک نذر می‌کنند اگر نوزاد پسر بود در اولین یا دومین عاشورای بعد از تولدش کودک را کتل کنند.
مشهدی اظهار کرد: پدر و مادر کودک اسبی یا قاطری تهیه کرده و با پارچه‌های رنگارنگ تزئین کرده و پس از تزئین، کودک را بر آن می‌نشانند، در جلو زین اسب دو میوه شبیه به هم مانند پرتقال یا سیب در کاردی فرو کرده و دو کبوتر نیز کنار آن می‌گذارند، هچنین تنگ آبی را نیز به همراه آن می‌آورند.
وی با اشاره به اینکه برای هر کتل در حین حرکت شخصی نیز مداحی و منقبت‌خوانی می‌کند تصریح‌کرد: یک یا دو شاطر از نوجوانان در کنار هر کتل هستند که لباس سبز پوشیده و با چوبدستی و تنگ آب، کتل را همراهی می‌کنند.
به گفته وی، پس از پایان مراسم صاحبان کتل نذر غذا به جا می‌آورند و مردم را برای خوردن ناهار عاشورا به منزل دعوت می‌کنند.
مشهدی با بیان اینکه پنج هیئت مذهبی نوش‌آباد در روز عاشورا هر سال حدود 50 کتل دارند، افزود: نوش‌آبادی‌ها کتل را نماد حضرت علی‌اصغر(ع) می‌دانند، گرچه این سنت با آئین‌های برکت‌بخشی، باران‌خواهی و حاصلخیزی ایرانی که کودکان در آن نقش محوری دارند ارتباط اساسی دارد.
به‌گفته وی، آئین سقایی نیز از با وقارترین آئین‌های عزاداری محرم است که در شهرهای مختلف ایران رواج دارد و هیئت های مختلف سقایی در شهرهای همدان، کاشان، تهران، تبریز، قم، یزد، اراک، کرمان، آران و بیدگل، نوش‌آباد، نیاسر و حتی شهرهای عتبات عالیات در عراق به شکلی با شکوه این آئین را برگزار می‌کنند.
مشهدی نوش آبادی اظهار کرد: سقايی در نوش‌آباد از شب بعد از عيد غدير آغاز و تا روز عاشورا ادامه دارد و در حسينيه‌های محلات توی ده، بالاده، دربريگ، جويباره و شيخ‌آباد این شهر برگزار می‌شود.
وی افزود: سقاخوانان به دو دسته و هر دسته به یک گروه اصلی به عنوان نقیب یا استاد و یک گروه به عنوان شاگرد که توده عزاداران هستند تقسیم می‌شود، به عبارت دیگر در حسینیه یا محل سقاخوانی چهار حلقه جدا از هم گرد می‌آیند و قطعات اصلی شعر را در دو گروه نقیب خوانده و دو گروه شاگرد که معمولاً تعدادشان از گروه اصلی بیشتر است بندهای قطعات که در قالب ترجیع و یا ترکیب‌بند است و یا یک مصرع از هر بیت را پاسخ می‌گویند.
به‌گفته‌وی، سقایی ذکر مصائب وارده بر عترت رسول خدا(ص) به ويژه امام حسین(ع) و یارانش به صورت نوحه‌سرایی دسته جمعی و هماهنگ بدون سینه‌زنی و زنجیرزنی و سنج و طبل‌زنی است، به طوری که ذکرها به صورت شعر و در قالب نوحه‌های حزین و سنگین بر گرفته از مقام‌های موسیقی سنتی ایرانی و غالباً در مایه‌های شور، دشتی، ابوعطا، همایون، شوشتری و افشاری که از جمله مقامات موسیقی سنتی و عامیانه ایرانی است خوانده می‌شود.
رئیس مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی دانشگاه کاشان با اشاره به زیبایی، متانت و سبک بسیار تأثیرگذار، شورانگیز و موسیقیایی با شکوه و سنگین سقایی، گفت: در کنار لحن آهنگین خوانندگان آنچه بیشتر جلوه می‌کند، اشعار به کار رفته در این نوحه‌ها و محتوای مفاهیم قرآنی و عرفانی و همچنین لطایف ذوقی و حقایق تاریخی و باورهای اسطوره‌ای آن است که اشعار سقایی را از سطح شعر عامیانه بالاتر آورده است.
مشهدی نوش‌آبادی، در پایان گفت: مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی دانشگاه کاشان در همکاری با دیگر ادارات مسئول از جمله اداره‌ها و پایگاه‌های میراث فرهنگی شهرستان‌های کاشان، آران و بیدگل و نطنز توانست این آئین‌ها را شناسایی، مستندسازی و ثبت کند.
الهه دهقانی
وی با اشاره به اینکه کتل زیباترین و باشکوه‌ترین تجلی آئین‌های نوش‌آباد و شامل عناصر متعدد رمزی و زیباشناختی است، عنوان کرد: یکی از معانی کتل اسب تزئین شده است و آئین کتل در شهر نوش‌آباد عبارت است از اسبی تزئین شده که در روز عاشورا بر آن کودکی را می‌نشانند و جلو هیئت عزادار حرکت می‌دهند.
رئیس مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی دانشگاه کاشان با تأکید بر اینکه این سنت تا آنجا که در تاریخ گم می‌شود در آئین‌های نوش‌آباد برگزار می‌شده است، گفت: ترتیب نذر کتل چنین است که قبل از تولد کودک نذر می‌کنند اگر نوزاد پسر بود در اولین یا دومین عاشورای بعد از تولدش کودک را کتل کنند.
مشهدی اظهار کرد: پدر و مادر کودک اسبی یا قاطری تهیه کرده و با پارچه‌های رنگارنگ تزئین کرده و پس از تزئین، کودک را بر آن می‌نشانند، در جلو زین اسب دو میوه شبیه به هم مانند پرتقال یا سیب در کاردی فرو کرده و دو کبوتر نیز کنار آن می‌گذارند، هچنین تنگ آبی را نیز به همراه آن می‌آورند.
وی با اشاره به اینکه برای هر کتل در حین حرکت شخصی نیز مداحی و منقبت‌خوانی می‌کند تصریح‌کرد: یک یا دو شاطر از نوجوانان در کنار هر کتل هستند که لباس سبز پوشیده و با چوبدستی و تنگ آب، کتل را همراهی می‌کنند.
به گفته وی، پس از پایان مراسم صاحبان کتل نذر غذا به جا می‌آورند و مردم را برای خوردن ناهار عاشورا به منزل دعوت می‌کنند.
مشهدی با بیان اینکه پنج هیئت مذهبی نوش‌آباد در روز عاشورا هر سال حدود 50 کتل دارند، افزود: نوش‌آبادی‌ها کتل را نماد حضرت علی‌اصغر(ع) می‌دانند، گرچه این سنت با آئین‌های برکت‌بخشی، باران‌خواهی و حاصلخیزی ایرانی که کودکان در آن نقش محوری دارند ارتباط اساسی دارد.
به‌گفته وی، آئین سقایی نیز از با وقارترین آئین‌های عزاداری محرم است که در شهرهای مختلف ایران رواج دارد و هیئت های مختلف سقایی در شهرهای همدان، کاشان، تهران، تبریز، قم، یزد، اراک، کرمان، آران و بیدگل، نوش‌آباد، نیاسر و حتی شهرهای عتبات عالیات در عراق به شکلی با شکوه این آئین را برگزار می‌کنند.
مشهدی نوش آبادی اظهار کرد: سقايی در نوش‌آباد از شب بعد از عيد غدير آغاز و تا روز عاشورا ادامه دارد و در حسينيه‌های محلات توی ده، بالاده، دربريگ، جويباره و شيخ‌آباد این شهر برگزار می‌شود.
وی افزود: سقاخوانان به دو دسته و هر دسته به یک گروه اصلی به عنوان نقیب یا استاد و یک گروه به عنوان شاگرد که توده عزاداران هستند تقسیم می‌شود، به عبارت دیگر در حسینیه یا محل سقاخوانی چهار حلقه جدا از هم گرد می‌آیند و قطعات اصلی شعر را در دو گروه نقیب خوانده و دو گروه شاگرد که معمولاً تعدادشان از گروه اصلی بیشتر است بندهای قطعات که در قالب ترجیع و یا ترکیب‌بند است و یا یک مصرع از هر بیت را پاسخ می‌گویند.
به‌گفته‌وی، سقایی ذکر مصائب وارده بر عترت رسول خدا(ص) به ويژه امام حسین(ع) و یارانش به صورت نوحه‌سرایی دسته جمعی و هماهنگ بدون سینه‌زنی و زنجیرزنی و سنج و طبل‌زنی است، به طوری که ذکرها به صورت شعر و در قالب نوحه‌های حزین و سنگین بر گرفته از مقام‌های موسیقی سنتی ایرانی و غالباً در مایه‌های شور، دشتی، ابوعطا، همایون، شوشتری و افشاری که از جمله مقامات موسیقی سنتی و عامیانه ایرانی است خوانده می‌شود.
رئیس مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی دانشگاه کاشان با اشاره به زیبایی، متانت و سبک بسیار تأثیرگذار، شورانگیز و موسیقیایی با شکوه و سنگین سقایی، گفت: در کنار لحن آهنگین خوانندگان آنچه بیشتر جلوه می‌کند، اشعار به کار رفته در این نوحه‌ها و محتوای مفاهیم قرآنی و عرفانی و همچنین لطایف ذوقی و حقایق تاریخی و باورهای اسطوره‌ای آن است که اشعار سقایی را از سطح شعر عامیانه بالاتر آورده است.
مشهدی نوش‌آبادی، در پایان گفت: مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی دانشگاه کاشان در همکاری با دیگر ادارات مسئول از جمله اداره‌ها و پایگاه‌های میراث فرهنگی شهرستان‌های کاشان، آران و بیدگل و نطنز توانست این آئین‌ها را شناسایی، مستندسازی و ثبت کند.
الهه دهقانی
