عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره):
آثار اربعین را در پیاده‌روی آن منحصر نکنیم/ نگاه جامع به آثار و آفات
گروه حوزه‌های علمیه: حجت‌الاسلام پرهیزگار با تاکید بر نگاه جامع به آثار اربعین و رفع برخی آفات تهدیدگر گفت: آثار و برکات اربعین نباید تنها در پیاده‌روی آن منحصر و خلاصه شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا پرهیزگار امروز 13 آبان ماه در نشست علمی «اربعین و سبک زندگی اسلامی» که در این موسسه برگزار شد گفت: سبک زندگی مقوله‌ای جدید است و عامل اصلی که سبب پرداختن به این موضوع شده رشد مصرف‌گرایی است؛ زیرا با توسعه تولید، تولید زیاد شده ولی مدیریت مصرف امر مهمی است که چگونه مدیریت شود؛ چراکه وقتی تولید زیاد شد کنش مصرف‌کننده در بهره‌گیری از این تولید نمود می‌یابد و حق انتخاب در روش‌های مصرف، سازنده سبک‌های مختلف زندگی است که در پس آن نیز ارزش‌ها، باورها و نظام معنایی نهفته است.
وی افزود: اگر در مصرف دچار اسراف شویم علی‌القاعده مورد پذیرش اسلام نیست. البته انتخاب متنوع و متعدد در چارچوب عدم اسراف مورد نهی و نفی اسلام نیست ولی مصرف نباید اصل و قاعده در زندگی ما باشد به عنوان مثال یک خانم در گذشته قدرت انتخاب 5 رنگ و مدل از لباس را داشت ولی امروز ممکن است قدرت انتخاب 50 نوع را داشته باشد تا بتواند تنوع را در زندگی برای همسرش ایجاد کند و این مسئله تا زمانی که سبب اسراف نشود اشکالی ندارد.
پرهیزگار با بیان اینکه سبک زندگی اسلامی نمایانگر ارزش‌های ماست تصریح کرد: اگر بخواهیم سبک زندگی مومنانه داشته باشیم، باید تعریف دقیقی از مومن نیز داشته باشیم؛ از این‌رو این تعریف که مومن کسی است که خدا و پیامبر(ص) را قبول دارد و شهادتین را گفته است نگاه حداقلی است که از آن با عنوان اسلام نام می بریم و این تعریف مورد نظر ما نیست؛ از طرف دیگر مومن بودن منحصر در آگاهی از دین و تفسیر و احکام شرعی و .. هم نیست؛ همچنین کسی که ضمن داشتن باور به پیامبر و خدا و آگاهی از دین و مسایل شرعی آن، مقید به انجام عبادات و واجبات در مدت معینی مانند حضور در مسجد و ... است مومن است ولی مرتبه کاملی از ایمان را ندارد ولی سطح چهارم این است که مومن ضمن این که اهل عبادت است در زندگی اجتماعی و کنش‌های خود در 24 ساعت از شبانه‌روز نیز مراقب است تا مومنانه زندگی کند و بیندیشد و هر کاری که می‌کند در راستای دین و رضایت الهی باشد و این تعریف سازگارترین تعریف با سبک زندگی اسلامی و مد نظر ما هست.
اربعین و رابطه با سبک زندگی
مدرس و محقق موسسه امام خمینی(ره) با اشاره به اربعین و رابطه آن با سبک زندگی عنوان کرد: اگرچه شاخص برجسته مراسم اربعین، پیاده‌روی است ولی نباید ابعادش را در همین مسئله منحصر کنیم و اگر آن را با عنوان مناسک اربعین تعریف کنیم در این صورت آثار آن غیر از پیاده‌روی نیز بهتر قایل تحلیل و تبیین است.
وی با اشاره به یک نظرسنجی در این زمینه با اشاره به برخی خلأهای موجود در این منسک ادامه داد: براساس این نظرسنجی حدود 91 درصد زائران ایرانی از مهمان‌نوازی مردم عراق ابراز رضایت کرده و 65 درصد از رفتار همسفران خود احساس رضایت دارند؛ این نشان می‌دهد که خلأهایی وجود دارد که باید بیشتر درباره آن بیندیشیم و باید از زاویه نظریه چهارم در تعریف مؤمن بیشتر به اربعین توجه کنیم.
پرهیزگار تصریح کرد: اربعین فی‌نفسه آثار دینی زیادی به همراه دارد اما می‌توانیم آگاهانه آثارش را تقویت کنیم؛ یکی اینکه به این مراسم معنابخشی دینی بدهیم، مثلا وقتی تصمیم می‌گیریم به این زیارت برویم بدانیم رفتار مومنانه‌ای را انجام می‌دهیم و خداوند مواجه مومنانه‌ای با ما دارد، از طرفی اجتماع ما اعم از گروه کوچک و یا پیوستن به اجتماع میلیونی، نیز اجتماعی مؤمنانه است و باید از اول توجه کنیم که خداوند حامی و کمک کار ما است؛ زیرا از فردگرایی خود را به اجتماعی دینی سپرده‌ایم که مصداق «یدالله مع الجماعة» است.
وی افزود: هر عملی که تک‌تک افراد انجام می‌دهند مورد توجه خداوند است؛ از این منظر حتی اصل پیاده‌روی نیز موضوعیت دارد و شرکت‌کنندگان در قبال این عمل دینی، ثواب خواهند برد؛ حتی در روایت داریم که اگر می‌خواهید ببینید اهل بهشت هستید حب ما را به دل خودتان عرضه کنید اگر این محبت وجود دارد به زیارت ما بروید و بدانید اهل بهشت هستید؛ یعنی حتی اگر فرد به زیارت مخصوصا امام حسین(ع) نرود ایمان ناقصی خواهد داشت.
این محقق و پژوهشگر اظهار کرد: استراحت، کمک به دیگران، دریافت خدمت از دیگران، مباحثات میان شرکت‌کننده و ... تماما کنش و سبک زندگی ما محسوب می‌شود؛ به عنوان مثال اگر هم‌سفر ما در طول مسیر پیاده‌روی اربعین بیمار شد، تلقی ناقص از ایمان این است که من باید بیمار را رها کنم و خود را به زیارت بارگاه امام برسانم در حالی که ایمان کامل با رسیدگی به بیمار ولو با ترک زیارت بارگاه مطهر همخوانی دارد و نمونه‌ای از آن در روایات نیز وجود دارد و رسیدگی به بیمار مهم‌تر از زیارت عنوان شده است.
وی افزود: در روایت دیگر داریم که امام صادق(ع) فرمودند، از آداب سفر این است که زیادی زاد و توشه خود را در حق همسفران خود بذل کنید، یا شوخی حلال زیاد داشته باشید که خود این بخشی از سبک زندگی اسلامی در حوزه سفر است و می‌تواند در چارچوب تعریف مومنانه در نگاه چهارم در نظر گرفته شود.
وی ادامه داد: بنابراین اگر تلقی ما از اربعین این باشد که فقط باید به بخش پایانی یعنی زیارت بارگاه برسیم تا ثواب ببریم در این صورت همه اعمال شرکت‌کننده در اربعین، دینی نخواهد بود ولی اگر ناظر به تعریف چهارم از ایمان باشد از لحظه سفر تا رسیدن به بخش پایانی تماما دینی خواهد بود و تشکیل‌دهنده سبک زندگی اسلامی واقعی است که در روایات نیز بر آن تصریح و تاکید شده که ثواب رسیدگی به همسفران نیازمند بیشتر از ثواب زیارت به معنای حضور در مراقد مطهر و دست کشیدن به مراقد شریف است.
وی افزود: اگر در مصرف دچار اسراف شویم علی‌القاعده مورد پذیرش اسلام نیست. البته انتخاب متنوع و متعدد در چارچوب عدم اسراف مورد نهی و نفی اسلام نیست ولی مصرف نباید اصل و قاعده در زندگی ما باشد به عنوان مثال یک خانم در گذشته قدرت انتخاب 5 رنگ و مدل از لباس را داشت ولی امروز ممکن است قدرت انتخاب 50 نوع را داشته باشد تا بتواند تنوع را در زندگی برای همسرش ایجاد کند و این مسئله تا زمانی که سبب اسراف نشود اشکالی ندارد.
پرهیزگار با بیان اینکه سبک زندگی اسلامی نمایانگر ارزش‌های ماست تصریح کرد: اگر بخواهیم سبک زندگی مومنانه داشته باشیم، باید تعریف دقیقی از مومن نیز داشته باشیم؛ از این‌رو این تعریف که مومن کسی است که خدا و پیامبر(ص) را قبول دارد و شهادتین را گفته است نگاه حداقلی است که از آن با عنوان اسلام نام می بریم و این تعریف مورد نظر ما نیست؛ از طرف دیگر مومن بودن منحصر در آگاهی از دین و تفسیر و احکام شرعی و .. هم نیست؛ همچنین کسی که ضمن داشتن باور به پیامبر و خدا و آگاهی از دین و مسایل شرعی آن، مقید به انجام عبادات و واجبات در مدت معینی مانند حضور در مسجد و ... است مومن است ولی مرتبه کاملی از ایمان را ندارد ولی سطح چهارم این است که مومن ضمن این که اهل عبادت است در زندگی اجتماعی و کنش‌های خود در 24 ساعت از شبانه‌روز نیز مراقب است تا مومنانه زندگی کند و بیندیشد و هر کاری که می‌کند در راستای دین و رضایت الهی باشد و این تعریف سازگارترین تعریف با سبک زندگی اسلامی و مد نظر ما هست.
اربعین و رابطه با سبک زندگی
مدرس و محقق موسسه امام خمینی(ره) با اشاره به اربعین و رابطه آن با سبک زندگی عنوان کرد: اگرچه شاخص برجسته مراسم اربعین، پیاده‌روی است ولی نباید ابعادش را در همین مسئله منحصر کنیم و اگر آن را با عنوان مناسک اربعین تعریف کنیم در این صورت آثار آن غیر از پیاده‌روی نیز بهتر قایل تحلیل و تبیین است.
وی با اشاره به یک نظرسنجی در این زمینه با اشاره به برخی خلأهای موجود در این منسک ادامه داد: براساس این نظرسنجی حدود 91 درصد زائران ایرانی از مهمان‌نوازی مردم عراق ابراز رضایت کرده و 65 درصد از رفتار همسفران خود احساس رضایت دارند؛ این نشان می‌دهد که خلأهایی وجود دارد که باید بیشتر درباره آن بیندیشیم و باید از زاویه نظریه چهارم در تعریف مؤمن بیشتر به اربعین توجه کنیم.
پرهیزگار تصریح کرد: اربعین فی‌نفسه آثار دینی زیادی به همراه دارد اما می‌توانیم آگاهانه آثارش را تقویت کنیم؛ یکی اینکه به این مراسم معنابخشی دینی بدهیم، مثلا وقتی تصمیم می‌گیریم به این زیارت برویم بدانیم رفتار مومنانه‌ای را انجام می‌دهیم و خداوند مواجه مومنانه‌ای با ما دارد، از طرفی اجتماع ما اعم از گروه کوچک و یا پیوستن به اجتماع میلیونی، نیز اجتماعی مؤمنانه است و باید از اول توجه کنیم که خداوند حامی و کمک کار ما است؛ زیرا از فردگرایی خود را به اجتماعی دینی سپرده‌ایم که مصداق «یدالله مع الجماعة» است.
وی افزود: هر عملی که تک‌تک افراد انجام می‌دهند مورد توجه خداوند است؛ از این منظر حتی اصل پیاده‌روی نیز موضوعیت دارد و شرکت‌کنندگان در قبال این عمل دینی، ثواب خواهند برد؛ حتی در روایت داریم که اگر می‌خواهید ببینید اهل بهشت هستید حب ما را به دل خودتان عرضه کنید اگر این محبت وجود دارد به زیارت ما بروید و بدانید اهل بهشت هستید؛ یعنی حتی اگر فرد به زیارت مخصوصا امام حسین(ع) نرود ایمان ناقصی خواهد داشت.
این محقق و پژوهشگر اظهار کرد: استراحت، کمک به دیگران، دریافت خدمت از دیگران، مباحثات میان شرکت‌کننده و ... تماما کنش و سبک زندگی ما محسوب می‌شود؛ به عنوان مثال اگر هم‌سفر ما در طول مسیر پیاده‌روی اربعین بیمار شد، تلقی ناقص از ایمان این است که من باید بیمار را رها کنم و خود را به زیارت بارگاه امام برسانم در حالی که ایمان کامل با رسیدگی به بیمار ولو با ترک زیارت بارگاه مطهر همخوانی دارد و نمونه‌ای از آن در روایات نیز وجود دارد و رسیدگی به بیمار مهم‌تر از زیارت عنوان شده است.
وی افزود: در روایت دیگر داریم که امام صادق(ع) فرمودند، از آداب سفر این است که زیادی زاد و توشه خود را در حق همسفران خود بذل کنید، یا شوخی حلال زیاد داشته باشید که خود این بخشی از سبک زندگی اسلامی در حوزه سفر است و می‌تواند در چارچوب تعریف مومنانه در نگاه چهارم در نظر گرفته شود.
وی ادامه داد: بنابراین اگر تلقی ما از اربعین این باشد که فقط باید به بخش پایانی یعنی زیارت بارگاه برسیم تا ثواب ببریم در این صورت همه اعمال شرکت‌کننده در اربعین، دینی نخواهد بود ولی اگر ناظر به تعریف چهارم از ایمان باشد از لحظه سفر تا رسیدن به بخش پایانی تماما دینی خواهد بود و تشکیل‌دهنده سبک زندگی اسلامی واقعی است که در روایات نیز بر آن تصریح و تاکید شده که ثواب رسیدگی به همسفران نیازمند بیشتر از ثواب زیارت به معنای حضور در مراقد مطهر و دست کشیدن به مراقد شریف است.
