به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمدحسن جواهری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و نویسنده مقاله اعجاز تشریعی و چندین اثر قرآنی در کرسی اعجاز تشریعی قرآن با تکیه بر نظر آیتالله معرفت که دیشب ۱۱ بهمن در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد گفت: یکی از وجوه اعجاز قرآن که از گذشتههای دور مورد توجه بوده اعجاز تشریعی است. وی با بیان اینکه نظریه بنده تکمیلکننده نظریه آیتالله معرفت است افزود: این وجه از اعجاز، نوعی پیوستگی ویژه با خود شریعت دارد زیرا شریعت هم تفسیر قرآن است بنابراین بیراه نیست اگر در اعجاز تشریعی نیم نگاهی به خود شریعت داشته باشیم.
جواهری با بیان اینکه برخی از پرسشهای فراروی شریعت و قرآن مشترک هستند تصریح کرد: منظور ما از اعجاز تشریعی، در نظر گرفتن وجهی در مورد قرآن است که جن و انس نمیتوانند همانند آن را بیاورند.
این محقق ادامه داد: برخی محققان امی بودن پیامبر را در مقدمه مباحث خود در مورد اثبات اعجاز تشریعی، فرض گرفته و میگویند بیان این سطح معارف از فردی امی امکانپذیر نیست اما برخی دیگر در اثبات این نوع اعجاز، آن را با دانش عصر نزول مقایسه میکنند ولی بنده نیز در نظریه خود آن را مبنا قرار ندادهام.
جواهری با اشاره به نظریات مطرح شده در این زمینه گفت: در این نظریات، نوآوریها در شاخههای مختلف در مقام اعجاز تشریعی بررسی میشود ولی برخی نگاه جامع به این مسئله دارند که آیتالله معرفت نیز به این سبک عمل کرده است و اقتضای این مسئله آن است که نوآوریها باید در این مسئله به حداکثر برسد.
وی با اشاره به ایجاد شبکه معرفتی در اثبات اعجاز تشریعی عنوان کرد: تفاوت مهم نظریه آیتالله معرفت با سایر نظریات این است که مخاطب آن عام است و مومن و کافر و ... را هم شامل است ولی برخی نظریات فقط به درد انسان مومن میخورد.
این نویسنده قرآنی با بیان اینکه در بیان هر نظریه چند پرسش وجود دارد گفت: یکی از پرسشها این است که نوآوریهای قرآن در علوم انسانی غالبا به صورت کلی و محدود است لذا چگونه میتواند در قالب برنامه فرابشری تحلیل شود؛ پرسش دوم این است که قرآن چگونه با طرح کلیات می تواند حضور خود را در برنامههای متغیر بشری تا پایان این جهان حفظ کند زیرا قرآن از یکسو بشر را به تحقیق و تفکر واداشته و از سوی دیگر خود را جاودانه معرفی میکند.
وی تاکید کرد: قرآن کلیاتی ارایه کرده و با این کلیات چارچوبهایی تعریف و همه زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده است به عنوان مثال مسئله ربا به عنوان یک حرام، یک قانون الهی از اول تا ابد است و اگر بانکهای امروز در پرتو همین قانون قرآن اصلاح شوند اتفاقات بسیار بزرگی در عرصه اقتصادی خواهد افتاد.
این محقق گفت: در اقتصاد بشری کسی که اختلاس کند مجازاتی دارد که برخی معتقدند این کارشان به مجازات آن میارزد اما در شبکه معرفتی قرآن این طور نیست زیرا مجازات آن فراگیر است و محدود به این دنیا نیست.
جواهری افزود: از قرآن نباید انتظار داشته باشیم برنامههایی مشابه برنامه بشری به ما بدهد زیرا بنای او این نیست؛ قرآن ثابت و پایدار و پویاست بدون اینکه تغییر کند و در عین حال جوابگوی نیازها در همه اعصار نیز هست.
وی با بیان اینکه معتقدم باید مسیر دیدگاه استاد معرفت را در بحث اعجاز تشریعی بپیماییم زیرا در اثبات آن، بر قرآن استوار است تاکید کرد: شبکه معرفتی قرآن ابدی، فراگیر، فرامکانی و فرازمانی است و این نظریه شبکه معرفتی در اثبات اعجاز تشریعی نیز از این ویژگیها برخوردار است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به ویژگیهای نظریه شبکه معرفتی بیان کرد: این نظریه در اثبات بر نوآوریهای قرآن استوار است لیکن در الگویی پیوسته، درهم تنیده و شبکهای همچنین در اثبات مبتنی بر امی بودن پیامبر نیست؛ ویژگی دیگر آن نیز این است که پویاست و با گذر زمان نو به نو میشود.
وی ادامه داد: این شبکه از نظر کارکرد، فراگیر و جاودانه است، برنامه ارایه می کند و بر تمام ابعاد زندگی بشر تاثیر و در همه جا حضور دارد همچنین مخصوص مخاطبان خاص نیست و مومن و غیرمومن را شامل می شود و از ویژگیهای دیگر آن این است که برنامه ویژه قرآنی با رشد و تعالی دانش بشری در تعارض نبوده و آن را در خود تعریف کرده و پشتیبانی میکند.
جواهری تصریح کرد: اعجاز تشریعی با اوصاف یادشده در حقیقت امور متضادی را گرد آورده است؛ از این رو انتظار و مدعا این است که برنامه مورد بحث با برنامههای شناخته شده بشری متفاوت بوده و از چنان جایگاهی برخوردار است که بشر از هماوردی با آن همواره ناکام میماند.
نویسنده آثار مختلف در مورد اعجاز قرآن اظهار کرد: مطالبه برنامه به صورت بشری از قرآن مغالطه است زیرا قرآن متناسب با مقاصد و اهداف خود برنامه دارد نه برنامهای که ما به عنوان بشر تصور داریم.
جواهری عنوان کرد: شریعت برنامه و طرح نظاممند خوبی را ساخته است ولی باید جلوه این اعجاز شریعت و قرآن را با فعالیتهای علمی بیشتر نمایان کنیم.
وی در تفاوت نظریه اعجاز تشریعی خود با دیدگاه آیتالله معرفت بیان کرد: آیت الله معرفت اعجاز تشریعی را نوآوری مفاهیم دینی به این معنا که قرآن در معارف و احکام راهی پیموده که بشریت به آن راه نیافته است میداند.
وی با بیان اینکه شبکه معرفت ۴ ساحت را پیموده است افزود: بخش معارف و احکام، صفات جمال و جلال الهی، قداست مقام انبیاء و جامعیت احکام اسلامی این چهار ساحت را شکل میدهند و اگر قرار بود ایشان این ساحت ها را همه جانبه ببینند خیلی وسیعتر به آن میپرداختند.
این محقق قرآنی با اشاره به امی بودن و رابطه آن با تحدی گفت: امی بودن وجه برون قرآنی است ولی وجه اعجاز تشریعی درون قرآنی است؛ اعجاز تشریعی در یک منظومه معرفتی باید مورد توجه قرار گیرد زیرا اس و اساس قرآن این نوع اعجاز است ولی اعجاز علمی، رشحهای از رشحات تشریعی است.