حسن رحیم‌پور ازغدی عنوان کرد:
بررسی وضعیت اسلام در جهان مدرنیته/ تنها حکومتی که مردم به آن ظلم کردند
گروه اندیشه: عضو شورای عالی انقلاب در نشست تشکیل دولت اسلامی در افق تحقق تمدن نوین اسلامی، به بررسی حکومت‌های دین‌محور در دنیای مدرنیته امروز پرداخت و در رابطه با حکومت امام علی(ع) گفت: حضرت امام علی(ع) می‌فرمایند: در دولت من تاریخ برعکس شده است و این دولت است که مظلوم واقع شده و مردم به آن ظلم می‌کنند، دولت من خود را فدای مردم کرده است اما مردم مرا تنها می‌گذارند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) نشست تشکیل دولت اسلامی در افق تحقق تمدن نوین اسلامی با حضور حسن رحیم‌پور ازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی امروز دوشنبه 25 بهمن‌ماه در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.
رحیم‌پور در این نشست به بررسی ابعاد مختلف جامعه، دولت و نظام دینی و غیر دینی پرداخت و گفت: دولت بخش اساسی یک نظام است اما وجه واجب برای ساختن یک جامعه دینی نیست و ساختن جامعه دینی در دل یک نظام غیر دینی کاری بسیار مشکل است؛ دولت و نظام غیر دینی به افراد جامعه اجازه نمی‌دهد ارزش‌های دینی در جامعه اعمال شود و از این لحاظ هیچ فرقی با دولت دین ستیز ندارد.
وی ادامه داد: نظام دینی با نظام‌های غیر دینی مشترکات و شباهتی مانند نظم، صداقت، برنامه‌ریزی، تدبیر و... که اغلب در ابعاد دنیایی هستند دارد و این شباهات اشکالی هم ندارد، همین‌طور بین دو نظام دینی و غیر دینی نیز تفاوت‌هایی مانند حق حیات، آزادی، حق انتخاب مالکیت و... وجود دارد. برای مثال در مبحث حقوق بشر با کشورهایی که پیگیر این مسئله هستند مشترکات و در عین حال تفاوت‌هایی داریم.
رحیم‌پور با بررسی شاخه‌های مدرنیته و سنت بیان کرد: از نظر اسلام جریان‌هایی که دین و دنیا را به دو شاخه مدرنیته و سنتی تقسیم می‌کند مردود است. از نظر ما بخش‌هایی از آنچه که نظام‌های غیر دینی مدرنیته می‌نامد دینی است و بخش‌هایی از آنچه که آن‌ها سنت می‌دانند غیر دینی است. اسلام ناسخ مسیحیت، بودایی، یهودیت و... بوده است و در حقیقت دین کاملی که امروز به درد انسان می‌خورد همین اسلام است. اما با این حال وقتی می‌خواهند دین را تعریف کنند از تعابیر غیر دینی استفاده می‌کنند و دین را از منظر جوامع غیر دینی تعریف می‌کنند.
وی دین‌داری را موضوعی طیفی دانست و افزود: در واقع دینی بودن جامعه یک موضوع نسبی است و نمی‌توان گفت جامعه و یا فردی مطلقاً دین‌دار و یا بی‌دین است، اکثر افراد و جوامع در طیف خاکستری قرار دارند و قرآن در این رابطه می‌فرمایند انسان عمل صالح را با فساد ترکیب می‌کند برای مثال جامعه ما در مواردی کاملاً دینی برخورد می‌کند و در موارد دیگری میانه‌روی می‌کند و حتی در برخورد با برخی موارد نیز کاملاً جدا از دین عمل می‌کند.
این محقق دینی انقلاب را نتیجه ارزش‌هایی که برای مردم مهم بود، خواند و گفت: برای رسیدن به یک حکومت دینی باید جامعه، دولت و نظام را همزمان دین محور کنیم، در واقع انقلاب اسلامی تنها موانع را برای اسلامی شدن حکومت از میان برداشت و راه را باز کرد، بنابر این روز 22 بهمن پایان انقلاب نبود بلکه تازه آغاز انقلاب بود و انقلاب نتیجه ارزش‌هایی بود که مردم به‌خاطر آن‌ها بزرگ‌ترین جنبش را آغاز کردند و انقلاب هنوز هم ادامه دارد.
وی ادامه داد: انقلاب هنوز ادامه دارد و خاطرات گذشته تنها برای عبرت گرفتن و به آینده فکر کردن بیان می‌شود، گذشته را باید برای آینده خواند و خاطراتی که از انقلاب و جنگ بیان می‌شود باید در جهت ساختن آینده باشد، بارها در آیات قرآن کریم بعد از قصه‌های قرآنی آورده شده است که از آن داستان‌ها عبرت بگیرید. اما امروز می‌بینیم که گویا گذشته بازگشته است، امروز حرف‌هایی به گوش می‌رسد که روزی از زبان شاه شنیده می‌شد.
رحیم‌پور با اشاره به حکومت حضرت امیرالمؤمنین(ع) در رابطه با اهمیت همگامی دولت و جامعه در بحث دینی شدن اظهار کرد: همواره باید نسبت حرکت دولت و جامعه سنجیده شود و مورد توجه باشد. وقتی جامعه‌سازی دینی رخ ندهد انقلاب دینی نیز رخ نمی‌دهد و در این میان دولت نیز باید همگام با نظام، دستگاه‌های اجرایی و قانون گذار دینی شود. برای مثال می‌توان به دولت امیرالمؤمنین(ع) اشاره کرد: حضرت امام علی(ع) می‌فرمایند: در طول تمام تاریخ، ملت‌ها از دولت‌ها ناراضی هستند و مورد ظلم قرار گرفته‌اند اما در دولت من تاریخ برعکس شده است و این دولت است که مظلوم واقع شده و مردم به آن ظلم می‌کنند، دولت من خود را فدای مردم کرده است اما مردم مرا تنها می‌گذارند. ایشان در روز شهادتشان می‌فرمایند: من به دار اولیای الهی می‌روم؛ نه من به درد شما خوردم و نه شما به درد من خوردید، ای‌کاش بعد از من کسی به حکومت برسد که از من بدتر باشد و شما محق آن باشید. به نحوی ایشان مردم زمانه خود را نفرین می‌کنند. این اتفاقات به این دلیل بود که امیرالمؤمنین(ع) دولت را اسلامی کرده بود اما جامعه اسلامی نبود. دینی بودن دولت بر سه اساس بنا شده است که شامل عقلانیت، عدالت و حقانیت دینی می‌شود.
وی افزود: انقلاب در کل دو کار مهم انجام می‌دهد؛ اول فرماندار نااهل را تغییر می‌دهد و سپس جهت حرکت نادرست جامعه را اصلاح می‌کند. اما دولت‌سازی اصلاح قوانین و روابط حقوقی جامعه است و جامعه‌سازی اصلاح سبک زندگی افراد جامعه است؛ در صورت تحقق این سه عامل می‌توان آن تمدن را تمدن اسلامی نام‌گذاری کرد. مقصد تمدن اسلامی از بین بردن موانع موجود در مسیر دینی شدن جامعه و افراد و همچنین رشد جامعه و افراد است.
رحیم‌پور در مورد اهمیت عوامل بیرونی در دین‌داری بیان کرد: دلیل اینکه زندگی در جامعه غیر دینی مکروه و گاه حرام اعلام شده این است که دین فرد دین‌دار در این جوامع سطحی و دیدن‌داری کاری بسیار مشکل می‌شود. در واقع در نظامی که در و دیوار آن انسان را به فساد دعوت می‌کند دین‌داری کاری بسیار سخت است و کم‌کم تمام خانواده‌ها حتی خانواده‌های دین‌دار نیز به فساد کشیده می‌شوند به این ترتیب به اهمیت جّو، محیط، دوستان و امام پی می‌بریم.
وی در ادامه به مقوله نماز و روزه‌داری و آثار آن‌ها در جامعه پرداخت و گفت: قرآن می‌فرماید نماز انسان را از فحشا و منکر دور می‌کند. اما اگر کسی نماز خواند ولی همچنان به دنبال فحشا و منکر رفت باید بداند که نماز او یک مشکلی دارد و او در حقیقت با به زبان آوردن کلمات عربی در حال خم و راست شدن است. روزه داری نیز باعث می‌شود که فرد روزه دار افراد ناتوان و ضعیف را درک کند، کودکان بی سرپناه و یتیم را درک کند و به این ترتیب در جامعه نوعی همبستگی ایجاد می‌شود. اما نگاه غیر دینی به دنبال مقولاتی مانند عدالت، حق‌جویی، سرنوشت اخروی انسان و... نیست بلکه می‌گوید؛ قدرت بیشتر، ثروت بیشتر و لذت بیشتر و انسانی که خود را با این شرایط وفق دهد را انسان مدرنیته می‌داند.
وی همچنین دعواها و گناهان بشر را امری تاریخی دانست و افزود: تمام دعواهای بشر از روز اول تاریخ تا امروز تغییر نکرده است و گناه همان گناه است و هیچ گناه جدیدی کشف نشده است، اخلاق، بی‌اخلاقی، ظلم، افکار و اعمال هیچ فرقی با روز اول تاریخ نکرده است اما شکل تجربه و ابزار تغییر کرده است، امروز جامعه مدرنیته می‌گوید لذت ببر و دور از فهم و درک باش اما جامعه دینی می‌گوید دنیا مزرعه آخرت است و باید اول مزرعه را آباد کرد، باید ابتدا تمام احتیاج‌های دنیایی انسان برطرف شود ولی فرد فراموش نکند که در این دنیا مسافر است و هدف سفرش دیدار با معبود است. افراد غیر دینی در تلاش هستند تا آیات قرآن را در جهت راحت‌تر کردن زندگی در دنیا و یا به عبارتی دنیایی کردن دین هستند اما در حقیقت دین برای دینی کردن دنیا نازل شده است.
رحیم‌پور افرادی که قصد دارند دین را به دنیا خلاصه کنند خائن دانست و بیان کرد: تعاریف مادی از دین، عقل و تجربه نوعی خیانت محسوب می‌شود بر این اساس نمی‌توان دین را مدرن کرد، افرادی که قصد دارند دین را مدرن کنند دو هدف دارند یا به دنبال مقبولیت بخشی به اعمال خود و به خدمت گرفتن دین برای رسیدن به مقاصد دنیایی است و یا به دنبال حذف کردن بعد اخروی دین هستند و می‌خواهند دین را فقط در جهت لذت بردن در دنیا خلاصه کنند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان با اشاره به ابعاد انقلاب اسلامی در مورد استفاده از ابزار موجود در جهان گفت: لیبرالیسم اقتصادی هنوز وجود دارد اما بعد از انقلاب ما به شدت عقب نشینی کرد و ما باید ارزش‌هایی که باعث شد انقلاب کنیم و لیبرالیسم را ضعیف کنیم را به نقاط دیگر جهان نیز صادر کنیم. باید این سیستم حاکم بر جهان را تغییر دهیم و انقلاب را به همه جا بفرستیم تا مردم جهان نیز بیدار شوند. در کنار این مسئله باید جامعه خود را نیز بسازیم و دچار افراط نشویم، برخی عقیده دارند نباید به هیچ وجه از اصطلاحات، ابزار و دست آوردهای جوامع غیر دینی استفاده کنیم اما این کار باعث می‌شود میدان را برای دشمن خالی کنیم و در این صورت از اسلام چیزی جز زیارت و عزاداری باقی نمی‌ماند. بسیاری از حرف‌های ما با حرف‌های جوامع غیر دینی همخوانی دارد و در عین حال تفاوت نیز دارد، با تمام این بحث‌ها معیار ما عقل و وحی است و به این ترتیب می‌توانیم با سنجیدن هرآنچه که در دنیا وجود دارد از آن ابزار استفاده کنیم و در جهت ایجاد حکومت دینی به کار بگیریم.
رحیم‌پور در این نشست به بررسی ابعاد مختلف جامعه، دولت و نظام دینی و غیر دینی پرداخت و گفت: دولت بخش اساسی یک نظام است اما وجه واجب برای ساختن یک جامعه دینی نیست و ساختن جامعه دینی در دل یک نظام غیر دینی کاری بسیار مشکل است؛ دولت و نظام غیر دینی به افراد جامعه اجازه نمی‌دهد ارزش‌های دینی در جامعه اعمال شود و از این لحاظ هیچ فرقی با دولت دین ستیز ندارد.
وی ادامه داد: نظام دینی با نظام‌های غیر دینی مشترکات و شباهتی مانند نظم، صداقت، برنامه‌ریزی، تدبیر و... که اغلب در ابعاد دنیایی هستند دارد و این شباهات اشکالی هم ندارد، همین‌طور بین دو نظام دینی و غیر دینی نیز تفاوت‌هایی مانند حق حیات، آزادی، حق انتخاب مالکیت و... وجود دارد. برای مثال در مبحث حقوق بشر با کشورهایی که پیگیر این مسئله هستند مشترکات و در عین حال تفاوت‌هایی داریم.
رحیم‌پور با بررسی شاخه‌های مدرنیته و سنت بیان کرد: از نظر اسلام جریان‌هایی که دین و دنیا را به دو شاخه مدرنیته و سنتی تقسیم می‌کند مردود است. از نظر ما بخش‌هایی از آنچه که نظام‌های غیر دینی مدرنیته می‌نامد دینی است و بخش‌هایی از آنچه که آن‌ها سنت می‌دانند غیر دینی است. اسلام ناسخ مسیحیت، بودایی، یهودیت و... بوده است و در حقیقت دین کاملی که امروز به درد انسان می‌خورد همین اسلام است. اما با این حال وقتی می‌خواهند دین را تعریف کنند از تعابیر غیر دینی استفاده می‌کنند و دین را از منظر جوامع غیر دینی تعریف می‌کنند.
وی دین‌داری را موضوعی طیفی دانست و افزود: در واقع دینی بودن جامعه یک موضوع نسبی است و نمی‌توان گفت جامعه و یا فردی مطلقاً دین‌دار و یا بی‌دین است، اکثر افراد و جوامع در طیف خاکستری قرار دارند و قرآن در این رابطه می‌فرمایند انسان عمل صالح را با فساد ترکیب می‌کند برای مثال جامعه ما در مواردی کاملاً دینی برخورد می‌کند و در موارد دیگری میانه‌روی می‌کند و حتی در برخورد با برخی موارد نیز کاملاً جدا از دین عمل می‌کند.
این محقق دینی انقلاب را نتیجه ارزش‌هایی که برای مردم مهم بود، خواند و گفت: برای رسیدن به یک حکومت دینی باید جامعه، دولت و نظام را همزمان دین محور کنیم، در واقع انقلاب اسلامی تنها موانع را برای اسلامی شدن حکومت از میان برداشت و راه را باز کرد، بنابر این روز 22 بهمن پایان انقلاب نبود بلکه تازه آغاز انقلاب بود و انقلاب نتیجه ارزش‌هایی بود که مردم به‌خاطر آن‌ها بزرگ‌ترین جنبش را آغاز کردند و انقلاب هنوز هم ادامه دارد.
وی ادامه داد: انقلاب هنوز ادامه دارد و خاطرات گذشته تنها برای عبرت گرفتن و به آینده فکر کردن بیان می‌شود، گذشته را باید برای آینده خواند و خاطراتی که از انقلاب و جنگ بیان می‌شود باید در جهت ساختن آینده باشد، بارها در آیات قرآن کریم بعد از قصه‌های قرآنی آورده شده است که از آن داستان‌ها عبرت بگیرید. اما امروز می‌بینیم که گویا گذشته بازگشته است، امروز حرف‌هایی به گوش می‌رسد که روزی از زبان شاه شنیده می‌شد.
رحیم‌پور با اشاره به حکومت حضرت امیرالمؤمنین(ع) در رابطه با اهمیت همگامی دولت و جامعه در بحث دینی شدن اظهار کرد: همواره باید نسبت حرکت دولت و جامعه سنجیده شود و مورد توجه باشد. وقتی جامعه‌سازی دینی رخ ندهد انقلاب دینی نیز رخ نمی‌دهد و در این میان دولت نیز باید همگام با نظام، دستگاه‌های اجرایی و قانون گذار دینی شود. برای مثال می‌توان به دولت امیرالمؤمنین(ع) اشاره کرد: حضرت امام علی(ع) می‌فرمایند: در طول تمام تاریخ، ملت‌ها از دولت‌ها ناراضی هستند و مورد ظلم قرار گرفته‌اند اما در دولت من تاریخ برعکس شده است و این دولت است که مظلوم واقع شده و مردم به آن ظلم می‌کنند، دولت من خود را فدای مردم کرده است اما مردم مرا تنها می‌گذارند. ایشان در روز شهادتشان می‌فرمایند: من به دار اولیای الهی می‌روم؛ نه من به درد شما خوردم و نه شما به درد من خوردید، ای‌کاش بعد از من کسی به حکومت برسد که از من بدتر باشد و شما محق آن باشید. به نحوی ایشان مردم زمانه خود را نفرین می‌کنند. این اتفاقات به این دلیل بود که امیرالمؤمنین(ع) دولت را اسلامی کرده بود اما جامعه اسلامی نبود. دینی بودن دولت بر سه اساس بنا شده است که شامل عقلانیت، عدالت و حقانیت دینی می‌شود.
وی افزود: انقلاب در کل دو کار مهم انجام می‌دهد؛ اول فرماندار نااهل را تغییر می‌دهد و سپس جهت حرکت نادرست جامعه را اصلاح می‌کند. اما دولت‌سازی اصلاح قوانین و روابط حقوقی جامعه است و جامعه‌سازی اصلاح سبک زندگی افراد جامعه است؛ در صورت تحقق این سه عامل می‌توان آن تمدن را تمدن اسلامی نام‌گذاری کرد. مقصد تمدن اسلامی از بین بردن موانع موجود در مسیر دینی شدن جامعه و افراد و همچنین رشد جامعه و افراد است.
رحیم‌پور در مورد اهمیت عوامل بیرونی در دین‌داری بیان کرد: دلیل اینکه زندگی در جامعه غیر دینی مکروه و گاه حرام اعلام شده این است که دین فرد دین‌دار در این جوامع سطحی و دیدن‌داری کاری بسیار مشکل می‌شود. در واقع در نظامی که در و دیوار آن انسان را به فساد دعوت می‌کند دین‌داری کاری بسیار سخت است و کم‌کم تمام خانواده‌ها حتی خانواده‌های دین‌دار نیز به فساد کشیده می‌شوند به این ترتیب به اهمیت جّو، محیط، دوستان و امام پی می‌بریم.
وی در ادامه به مقوله نماز و روزه‌داری و آثار آن‌ها در جامعه پرداخت و گفت: قرآن می‌فرماید نماز انسان را از فحشا و منکر دور می‌کند. اما اگر کسی نماز خواند ولی همچنان به دنبال فحشا و منکر رفت باید بداند که نماز او یک مشکلی دارد و او در حقیقت با به زبان آوردن کلمات عربی در حال خم و راست شدن است. روزه داری نیز باعث می‌شود که فرد روزه دار افراد ناتوان و ضعیف را درک کند، کودکان بی سرپناه و یتیم را درک کند و به این ترتیب در جامعه نوعی همبستگی ایجاد می‌شود. اما نگاه غیر دینی به دنبال مقولاتی مانند عدالت، حق‌جویی، سرنوشت اخروی انسان و... نیست بلکه می‌گوید؛ قدرت بیشتر، ثروت بیشتر و لذت بیشتر و انسانی که خود را با این شرایط وفق دهد را انسان مدرنیته می‌داند.
وی همچنین دعواها و گناهان بشر را امری تاریخی دانست و افزود: تمام دعواهای بشر از روز اول تاریخ تا امروز تغییر نکرده است و گناه همان گناه است و هیچ گناه جدیدی کشف نشده است، اخلاق، بی‌اخلاقی، ظلم، افکار و اعمال هیچ فرقی با روز اول تاریخ نکرده است اما شکل تجربه و ابزار تغییر کرده است، امروز جامعه مدرنیته می‌گوید لذت ببر و دور از فهم و درک باش اما جامعه دینی می‌گوید دنیا مزرعه آخرت است و باید اول مزرعه را آباد کرد، باید ابتدا تمام احتیاج‌های دنیایی انسان برطرف شود ولی فرد فراموش نکند که در این دنیا مسافر است و هدف سفرش دیدار با معبود است. افراد غیر دینی در تلاش هستند تا آیات قرآن را در جهت راحت‌تر کردن زندگی در دنیا و یا به عبارتی دنیایی کردن دین هستند اما در حقیقت دین برای دینی کردن دنیا نازل شده است.
رحیم‌پور افرادی که قصد دارند دین را به دنیا خلاصه کنند خائن دانست و بیان کرد: تعاریف مادی از دین، عقل و تجربه نوعی خیانت محسوب می‌شود بر این اساس نمی‌توان دین را مدرن کرد، افرادی که قصد دارند دین را مدرن کنند دو هدف دارند یا به دنبال مقبولیت بخشی به اعمال خود و به خدمت گرفتن دین برای رسیدن به مقاصد دنیایی است و یا به دنبال حذف کردن بعد اخروی دین هستند و می‌خواهند دین را فقط در جهت لذت بردن در دنیا خلاصه کنند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان با اشاره به ابعاد انقلاب اسلامی در مورد استفاده از ابزار موجود در جهان گفت: لیبرالیسم اقتصادی هنوز وجود دارد اما بعد از انقلاب ما به شدت عقب نشینی کرد و ما باید ارزش‌هایی که باعث شد انقلاب کنیم و لیبرالیسم را ضعیف کنیم را به نقاط دیگر جهان نیز صادر کنیم. باید این سیستم حاکم بر جهان را تغییر دهیم و انقلاب را به همه جا بفرستیم تا مردم جهان نیز بیدار شوند. در کنار این مسئله باید جامعه خود را نیز بسازیم و دچار افراط نشویم، برخی عقیده دارند نباید به هیچ وجه از اصطلاحات، ابزار و دست آوردهای جوامع غیر دینی استفاده کنیم اما این کار باعث می‌شود میدان را برای دشمن خالی کنیم و در این صورت از اسلام چیزی جز زیارت و عزاداری باقی نمی‌ماند. بسیاری از حرف‌های ما با حرف‌های جوامع غیر دینی همخوانی دارد و در عین حال تفاوت نیز دارد، با تمام این بحث‌ها معیار ما عقل و وحی است و به این ترتیب می‌توانیم با سنجیدن هرآنچه که در دنیا وجود دارد از آن ابزار استفاده کنیم و در جهت ایجاد حکومت دینی به کار بگیریم.
