معاداندیشی در شعر هیئت نهادینه شود

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی مؤسسه شهرستان ادب؛ اردوی تخصصی شعر هیئت به ایستگاه سوم خود رسید. شاعران جوان مرثیه‌سرا، سومین روز خود را در جوار امام رضا(ع) و در اردوگاه شهدای مدافع حرم شهر مشهد سپری کردند. این شاعران جوان و موفق کشور، امروز هم در کلاس‌ها و کارگاه‌های تخصصی مختلف حاضر شدند.
در سومین روز از اردوی تخصصی شعر هیئت، بانوان و آقایان شاعر در کلاس‌های «زبان شعر در شعر هیئت» با حضور محمد مهدی سیار، «شعر هیئت و رسالت‌‌های فراموش شده» با حضور محمدرضا یعقوبی شرکت داشتند. علاوه بر این دو کلاس تخصصی، بانون شاعر در کارگاه نقد تخصصی و آقایان در کلاس «شعر هیئت در دوران انقلاب اسلامی» با حضور وحید جلیل برگزار شد.
سیار: نبوت در عاشورا وجود دارد
محمدمهدی سیار در کلاس «زبان شعر هیئت» به آیه 24 سوره ابراهیم بر گستردگی دامنه مضامین شعر و به طور خاص شعر آیینی تاکید کرد و گفت: عبارت «اصلها ثابت و فرعها فی السماء» هم می‌تواند به معنای بالا رفتن تا اوج دست نایافتنی باشد و هم به معنی تنوع و گسترش. یعنی یک مضمون و محتوای ثابت چنان گسترش یافته که نه تنها در زمین که ریشه‌اش به آسمان‌ها هم رسیده است. این آیه در پاسخ به سوال کسانی ‌است که می‌پرسند؛ چرا شاعران آیینی خود را محدود به آیینی سرودن می‌کنند.
این شاعر آیینی و کارشناس شعر هیئت یکی از شیوه‌های ایجاد تنوع در مضامین اشعار را پیوند شعر با موسیقی دانست و درباره کیفیت زبان شعر هیئت و چالش‌‌هایی که در این زمینه وجود دارد، بیان کرد: این شاعر است که باید بداند ملودی را بر اساس کدام زبان بسراید. زبان محاوره به خودی خود ما را از پرداختن به مضامین اندیشه‌ای، متن مقاتل، و بسیاری موضوعات که فراتر از یک گفتگوی محاوره است باز می‌دارد. اما اگر ملودی یا فضای مضمونی اقتضای محاوره کند به شرط آگاهانه بودن هیچ اشکالی برای انتخاب آن وجود ندارد.
وی در ادامه معیارهای انتخاب زبان شعر را مورد اشاره قرار داد و عنوان کرد: هرچه از سمت عاطفه به سمت اندیشه پیش می‌رویم درواقع بیشتر به سمت معیار نزدیک می‌شویم. دیگر آنکه در سرودن نوحه‌‌ها به یکدستی زبان و در عین علم به سیالیت و وجود انواع محاوره‌ها توجه کنیم. رسمی یا محاوره بودن کلمات نیز ممکن است در شکل مکتوب خود به طور دقیق مشخص نباشد. اما وقتی با موسیقی همراه می‌شوند مشخص می‌شوند.
سیار درباره استفاده از اصطلاحات مردمی و ضر ب‌المثل‌ها در نوحه یادآور شد: نمی‌‌توان قانونی برای به کاربردن یا به کار نبردن این کلمات گذاشت اگر بگوییم نباید استفاده کرد، محل اشکال است و اگر هم به طور مطلق آن را درست بدانیم محل گفت‌وگو است. ممکن است مخاطب همه اصطلاحات را نپذیرد. همه این تمهیدات باید در صورتی استفاده شود که ساختار متن بتواند مخاطب را اقناع کند.
وی درباره سنت ملمع‌‌سرایی در ادبیات فارسی گفت: در تاریخ ادبیات فارسی در یک برهه‌هایی سنتی بوده که وقتی درباره واقعه‌ای در جغرافیای عربی صحبت می‌کنیم و می‌خواهیم برای مخاطب فارسی زبان نوحه بگوییم شاعر به این نتیجه می‌رسد که گاهی از عبارات عربی استفاده کند. امروز در شعر رسمی ما ملمع‌سرایی کنار گذاشته شده، اما در شعر نوحه که مبتنی بر متن قرآن کریم، حدیث و... است همچنان این سنت ادبی وجود دارد. با این حال بدون چارچوب وارد شدن به حیطه ملمع و عربی‌سرایی دارای اشکال است.
سیار در کلاس آموزش آقایان نیز گفت: توحید، نبوت، امامت و معاد چقدر در شعر شعرای عاشورایی جلوه دارد و ما چقدر از مناجات حضرت در روز عاشورا در شعرهایمان استفاده کردیم. اصلا جایگاه نبوت در شعر ما کجاست؟ نبوت در عاشورا وجود دارد همین که حضرت علی اکبر(ع) شبیه‌ترین انسان در صورت و سیرت به حضرت محمد (ص) بودند. این شاعر آیینی از این بحث نتیجه گرفت که «عاشورا پدیده‌ای منقطع از نبوت نیست».
وی در ادامه به امامت و معاد نیز اشاره کرد و افزود: جایگاه امامت در اشعار ما کجاست؟ ما چقدر از لفظ امام بجای شاه، سلطان، آقا و... در اشعار و نوحه‌هامان استفاده کردیم. این شاعر آیینی، در توصیه به شاعران جوان، تأکید کرد که امام‌شناسی نیز باید در اشعارمان باشد. بحث دیگر مسئله معاد است که بسیار در کلام امام حسین(ع) نقل شده است و در جای جای عاشورا می‌توان به حساب و کتاب پس از مرگ اشاره کرد و می‌توان نتیجه گرفت که شهادت فقط در پرتو معاد است.
سیار در توصیه‌ای دیگر به شاعران جوان مرثیه‌سرا گفت: معاداندیشی باید در شعر هیئت نهادینه شود و باید رویکرد شاعران به این سمت هم باشد. موضوعات مهم دیگری همچون، نماز، - به ویژه نماز ظهر عاشورای امام (ع) – حج امام(ع)، امر به معروف، جهاد و شهادت و ارتباط دادی این موضوعات با موضوعات امروزی همچون وضعیت فلسطین، یمن و مستضعفین جهان نیز باید در اشعار شاعران موردتوجه قرار گیرد و در یک کلام می‌شود گفت، «پیام عاشورا این است اگر ظلمی به خودت یا به دیگری شد، باید برخیزی».
محمدرضا یعقوبی، در کلاس «شعر هیئت و رسالت‌های فراموش شده» گفت: شاعران آیینی و به ویژه شاعران نوحه‌سرا باید با مفاهیم منابع دینی آشنا شوند و به مطالعه آن‌ها و کشف‌های جدید از دریای بیکران معارف بپردازند .
وی ادامه داد: براساس آیه ملکوتی «اذکرونی فاذکرکم» ذکر یک مفهوم یک طرفه نیست، ذکر همیشه در کنار شکر به کار می رود و ضمنا اینکه ما مداحان را در اصطلاح عمومی ذاکر می‌نامیم صحیح نیست بلکه ذاکر اصلی شعرا هستند و در حقیقت معمار ِذکر شاعر است و در این جا منظور از ذکر، ذکر خدا و اهل بیت(ع) است.
یعقوبی در ادامه مبحث رسالت‌های فراموش شده شعر هیئت افزود: مدحی که ما امروز در رابطه با این عید نیاز داریم باید هم شامل جنبه‌های ملکوتی و هم ملکی زندگی اهل بیت(ع) باشد، ما باید تلاش کنیم که خطبه غدیر را مطالعه کنیم و فضایل مولا علی(ع) را از آن استخراج کنیم و سپس شعر بسراییم . پیامبر(ص) فرموده‌اند، سوره «حمد» درباره ما نازل شده است، پس باید دقت کرد که چقدر در سوره «حمد» مفاهیم گنجانده شده است و باید از این مضامین شعر گفت؛ تا شعر باید به جایی برسد که حکم شفا بگیرد.
وی در ادامه عنوان کرد: هم اکنون زمانه‌ای است که باید با تعمق و ریزبینی در نگاه به خطبه غدیر و مفاتیح و قرآن و نظیر این منابع کار کرد، شما شاعران باید توجه کنید که یک هزارم فضائلی که در شأن ائمه آمده است شعر سروده نشده به عنوان مثال در زیارت نامه ها مفاهیم زیادی وجود دارد و اکثر آنها شعر نشده‌اند چون ما در مطالعه کم گذاشته‌ایم چون هرچه منابع دینی ما دریایی عمیق است و وسیع ولی ما غفلت داریم. گاهی ما شاعران به دنبال وحی نمی‌رویم، پس دچار وهم می‌شویم؛ شعر اهل‌بیت(ع) باید آنقدر با ارزش باشد که ترجمه‌اش کنند .
وحید جلیلی با اشاره به وضعیت جامعه امروز گفت: بعضی‌ها می‌گویند امام حسین(ع) در سال ۶۱ تمام شد. خیر! ما باید امروزه با این محاصره‌ای که می‌خواهد مکتب اهل بیت را تحت شعاع قرار دهد مقابله کنیم که یکی از هنر امام و شهدا همین بوده است .شاعر آیینی باید امام حسین(ع) را درست معرفی کند و از متن و محتوای فاخر غافل نشده و تنها به ملودی توجه نکند.
وی در ادامه به لزوم توجه به پیام سیدالشهدا (ع) تاکید کرد و گفت: شعر هیئت باید مبدأ تحول سایر شاخه‌های شعری باشد.
آخرین برنامه برای بانوان شاعر در روز سوم، کارگاه نقد شعر، با حضور حسن بیاتانی، میلاد عرفان‌پور و سیدمهدی حسینی بود. در این کارگاه بانوان شاعر، از جمله، زهرا علیپور، نگین نعمت اللهی و ریحانه کاردانی شعر خوانده و مرثیه‌هایشان مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
برنامه پایانی روز سوم آقایان، شب شعر آفتابگردان‌ها در حرم مطهر رضوی بود. این شب شعر که «به رسم دعبل» نام گرفته بود، شب گذشته در مسجد گوهرشاد و ایوان مقصوری برگزار شد. اجرای این جلسه نیز، بر عهده میلاد عرفان‌پور بود و در این شب شعر، شاعرانی چون، مجتبی خرسندی، محمد معروفی، محمد میرزایی بازرگانی، علی حقیقی، یوسف رحیمی، عباس جواهری، سید حسن احمد پور، و علی پورزمان اشعار غدیریه خود را خواندند.
انتهای پیام