آیت‌الله محقق داماد:
ایمان پناه بردن به خدای صلح و سازش با طبیعت است/ دو شرط قرآن برای صلح
گروه سیاسی ــ محقق داماد با بیان اینکه قرآن کریم دو اصل ایمان و عمل صالح را به عنوان عامل صلح معرفی می‌کند، اظهار کرد: ایمان در معنای مصدری یعنی پناه آوردن، پناه آوردن به خدایی که یکی از نام‌‌هایش صلح (سلام) است؛ اسلام نیز یعنی تسلیم شدن در مقابل صلح و آرامش. از درون این ایمان تمام حقوق بشر، آزادی بیان، آزادی قلم و بسیاری از امور دیگر بیرون می‌آید.
به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله مصطفی محقق داماد، رئیس گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی، در نشست «صلح و دموکراسی» که به همت گروه علمی تخصصی صلح انجمن جامعه‌شناسی ایران و با مشارکت دفتر مطالعات معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران شب گذشته در مجموعه ایوان شمس برگزار شد، به سخنرانی درباره صلح در الهیات پرداخت.آیت‌الله محقق داماد در ابتدای سخنان خود به قرائت شعری از ملک‌الشعرای بهار پرداخت که می‌سراید: فغان ز جغد جنگ و مرغوای او/ که تا ابد بریده باد نای او. بریده باد نای او و تا ابد/ گسسته و شکسته پر و پای او. ز من بریده کرد آشنای من/ کز او بریده باد آشنای او. چه باشد از بلای جنگ صعب‌تر؟ / که کس امان نیابد ازبلای او. شراب او ز خون مرد رنجبر/ وز استخوان کارگر غذای او.
وی با بیان اینکه نام فیلسوف امانوئل کانت برای همه آشناست اظهار کرد: این فیلسوف بزرگ بنیانگذار حقوق بشر در غرب شناخته می‌شود. او در سال‌های پایانی عمرش به تألیف کتابی با عنوان صلح جاودان پرداخت که به زبان انگلیسی «Perpetual Peace» ترجمه شده است.
رئیس گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: در مقدمه این کتاب ۱۳۰ صفحه‌ای که به زبان آلمانی نوشته شده است، آورده‌اند او این عنوان را از بک تابلو در رستورانی در آلمان گرته‌برداری کرده بود. کانت از خانه‌اش بیرون نرفت، ولی گویا همه جهان را با مطالعه می‌شناخت. این تابلو به گورستان اشاره می‌کرد و نوشته بود سرزمین صلح پایدار. کانت از این طنز نقاشی استفاده کرد که مقصودش این بود که صلح پایدار تنها در گورستان است و تا بشر زنده است با یکدیگر می‌جنگند.
وی با اشاره به نظریه‌ای که معتقد به نهفته بودن جنگ در ماهیت و ذات بشر دارد، گفت: گروهی معتقدند که تا بشر زنده است ذاتش این است که به دیگری حمله کند و بجنگد. کانت طرحی را در این رساله پیش‌بینی کرد که به نظارت بر عدم جنگ و ایجاد آشتی میان انسان از بیرون را بیان می‌کرد. این طرح بنیانگذار مجمع ملل و سپس سازمان ملل متحد شد.
محقق داماد با اشاره به مقاله‌ای که در نقد رساله کانت نوشته شده بود، اظهار کرد: نویسنده در این مقاله اشاره داشت که این رساله ۱۳۰ صفحه بیشتر نداشت، اما علی‌رغم آن از تاریخ تألیف آن تا نگارش این مقاله بیش از ۱۳۰ جنگ در خود آلمان اتفاق افتاده است. سؤال این است که آیا واقعا صلح پایدار غیرممکن است و آیا میان بشر این وجود ندارد تا درک و تعقلش به این سو برود و نتیجه بگیرد که باید با یکدیگر با صلح زندگی کنیم. آیا این مسئله امکان دارد؟ راهش چیست؟
وی با بیان اینکه من به عنوان یک فرد آشنا به الهیات مسئله صلح را بررسی می‌کنم، تصریح کرد: اساسا سؤال اینجاست که آیا نهاد و مفهوم خدا در میان بشر برای جنگجویی است و انبیاء برای این آمده‌اند که بشر را برای حمله و جنگ تقویت کنند یا اینکه این فکر برای یک عده دیگری است؟ به نظر من حداقل در کتاب عهد جدید این‌چنین نیست، اکنون درباره عهد قدیم بحث نمی‌کنم، ولی انجیل کتاب عشق و آرامش و صلح است؛ عیسی پیامبری است که مبشر صلح و آرامش است. نمی‌دانم مسیحیت امروز جهان در مقابل این سؤال که تعالیم حضرت مسیح چه شد چه جواب می‌دهند.
رئیس گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: در قرآن کریم مطرح شده است که بشر اگر این دو اصل را در کنار یکدیگر رعایت نکند، یقیناً خونریز و سفاک می‌شود. دو اصل با تفسیر صحیح اگر در کنار هم قرار گیرد، بشر با این دو بال به سوی آرامش و صلح می‌رود و به دنبال آن، احترام برای غیر خود، یعنی کرامت بشری و احترام به انسان‌های دیگر و تواضع خواهد آورد.
وی با بیان اینکه قرآن کریم این دو اصل را ایمان و عمل صالح معرفی می‌کند، گفت: از منظر قرآن در صورت نبود هریک از این دو نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود. ایمان این نیست که به اموری اعتقاد داشته باشیم. ایمان در معنای مصدری یعنی پناه آوردن، پناه آوردن به خدایی که یکی از نام‌‌هایش صلح است. سلام یعنی صلح. خدا یعنی سلام، صلح و آرامش. پناه بردن به آغوش سلام ایمان است؛ اسلام نیز یعنی تسلیم شدن در مقابل صلح و آرامش. این یعنی اسلام.
محقق داماد با اشاره به شرایط منطقه اذعان کرد: آیا ایمان به چنین خدایی به این معناست که به نام او آدم بکشیم و سر ببریم؟ اگر گوش دل بدهید می‌بینید که در خاورمیانه چگونه با نام خداوند سر بریده می‌شود. کودکان در برابر چشمان خود یتیم می‌شوند و زنان به نام خدا اسیر. خداوند متعال می‌فرماید: «هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ...؛ اوست خداوندى که خدایى جز او نیست، فرمانرواى قدوس سلام مؤمن مهیمن...» (حشر/۲۳). او مؤمن و سلام است، یعنی خدای صلح.
وی با بیان اینکه در کنار چنین ایمانی، که یعنی امنیت‌خواهی و پناه آوردن به صلح، عمل صالح مطرح می‌شود، افزود: می‌دانیم که صلح و صالح از یک ریشه است؛ عمل صالحی یعنی عملی که دنباله‌روی صلح باشد و آتش نیاورد. ایمان یعنی صلح با خدا و دوم صلح با آفرینش است. به جز «من» را احترام کردن و به جای آن «ما» گفتن. یعنی به اظهار نظرات احترام بگذاریم. از درون این ایمان تمام حقوق بشر، آزادی بیان، آزادی قلم، احترام به آرای مردم، احترام به دیگری و بسیاری از امور دیگر بیرون می‌آید.
رئیس گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به بحث احترام به طبیعت در ایمان تصریح کرد: قرآن مجید می‌فرماید: «وَ عِبادُ الرَّحْمنِ الَّذینَ یَمْشُونَ عَلَی الْأَرْضِ هَوْناً...؛ بندگان (واقعی خدای) رحمان کسانی‌اند که بر (روی) زمین با آرامش و فروتنی راه می‌روند...» (فرقان/۶۳). شخص مؤمن کسی است که در هنگام قدم برداشتن بر زمین، به پیرامون خود همچون جنگل، دریا و طبیعت با تواضع برخورد می‌کند و با نظر تجاوز، قهر و غلبه نمی‌نگرد. خود را ذره‌ای از عالم اطراف می‌بیند.
وی با بیان اینکه بشر مؤمن عالم را در قالب آیات الهی می‌نگرد، عنوان کرد: به قول باباطاهر «به دریا بنگرم دریا ته بینم/ به صحرا بنگرم صحرا ته بینم / به هرجا بنگرم کوه و در و دشت/ نشان از قامت رعنا ته بینم». این معنای ایمان است. به فرمایش قرآن کریم «إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ؛ حقیقتاً انسان دستخوش زیان است»؛ یعنی بشر در خسران و درگیر جنگ و ناآرامی است مگر اینکه ایمان و عمل صالح انجام دهد.
گزارش از محمد پارسائیان
انتهای پیام
مطالب مرتبط
