شتاب بالای گسترش عرصه‌های حضور تأثیرگذار دین از ابتدای انقلاب

انقلاب اسلامی در آستانه چهل سالگی قرار دارد و این فرصت مناسبی است که مسیر این حرکت چهل ساله به مثابه یک حرکت تکاملی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و ... و در شاخص‌های مختلف واکاوی شود.

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی حضور فعال دین در عرصه‌‌های سیاسی و اجتماعی و خارج شدن دین از انزوای دوره قبل از انقلاب اسلامی و آشکار شدن کارآمدی دین در عرصه حکومتداری و تداوم آن است.

انقلاب اسلامی دین را به عنصری مؤثر در صحنه سیاست خارجی بدل کرد

آیت‌الله عباس کعبی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره نقش انقلاب اسلامی در حرکت و نفوذ دین و معنویت در عرصه‌های مختلف از جمله سیاسی و اجتماعی و روند حضور چهل ساله آن گفت: حضور دین در عرصه سیاسی و اجتماعی در سایه انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی در چند حوزه از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است؛ اولین دستاورد، بسیج ظرفیت‌های ملی برای مقابله با طاغوت و برپایی حکومتی است که تمدن انسانی را بر پایه دین بنا کند.

وی ادامه داد: انقلاب اسلامی در عصری رخ داد که دین افیون توده‌ها معرفی می‌شد و می‌گفتند دین قادر نیست حرکت و جنبشی در میان ملت‌ها ایجاد کند، اما دین توانست با رهبری الهی، شبکه عظیم مساجد، پیوند مقدس حوزه و دانشگاه و بسیج مردم، رژیم ستم‌شاهی را با سابقه 2500 ساله دگرگون کند و سلطنت مطلقه را به جمهوری اسلامی تبدیل سازد. در این الگوی حکومتی اداره کشور براساس ارزش‌های اسلامی برعهده مردم است و این دستاورد بسیار بزرگ و ارزشمندی است که در سایه نقش‌آفرینی دین در مبارزات ضد طاغوت محقق شد.

کعبی اظهار کرد: دومین دستاورد، اثرگذاری دین و آموزه‌های قرآنی در سیاست‌ خارجی جمهوری اسلامی اعم از منطقه‌ای و بین‌المللی است. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، دین و متدینان در عرصه داخلی و بین‌المللی منزوی بودند، اما امروز تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی متأثر از حضور فعالانه دین در سیاست خارجی است. به نحوی که مسئله آزادی فلسطین حمایت از مستضعفان، مبارزه با استکبار جهانی و پشتیبانی از مظلومان جهان به برکت دین و حضور آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی و عملیاتی شدن آن در عرصه سیاست خارجی نظام، امروز در میان سایر ملت‌ها طرفداران زیادی پیدا کرده و به گفتمانی غالب تبدیل شده است.

عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران هم در این چهل سال تلاش کرده از تأثیرگذاری دین در عرصه بین‌المللی در جهت حل مشکلات و بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، وحدت جهان اسلام، برقراری صلح و امنیت بر پایه عدالت و مدیریت جهانی مبتنی برعلم و ایمان استفاده کند. امروز دیپلماسی دینی و عدالت‌طلبانه جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌المللی به یکی از تأثیرگذارترین دیپلماسی‌های جهان تبدیل شده به گونه‌ای که حتی مردمان غیرمتدین در نقاط مختلف جهان هم نمی‌توانند تأثیر این دیپلماسی را در صحنه بین‌الملل انکار کنند. نمونه بارز این امر مخالفت‌های رو به گسترش مردم جهان، اعم از دیندار و غیردیندار، با رژیم صهیونیستی و حمایت از ملت فلسطین و برپایی تظاهرات روز قدس در میان ملت‌های غیر مسلمان است که این ناشی از اشاعه گفتمان ضد ظلم و ضد سلطه انقلاب اسلامی در فضای جهانی است.

حضور دین در عرصه سیاسی و اجتماعی به ارائه طرح تمدنی منجر شده است

وی دستاورد سوم حضور دین در عرصه سیاسی و اجتماعی را ارائه یک طرح تمدنی برپایه علم، ایمان، اجتهاد متناسب با مقتضیات زمان و مقاومت در مقابل تمدن‌ها و فرهنگ‌های مهاجم خواند و گفت: پایه‌ریزی چنین طرحی با تأکید بر توانمندی‌های درونی به ظهور و بروز و احیای تمدن انسانی برپایه اسلام منجر شده که همه این مسائل در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تبلور یافته است.

کعبی قانون اساسی را دستاورد مهم و برگرفته از آموزه‌های اسلام دانست و گفت: قانون اساسی توانسته دین و پیشرفت و عدالت را در قالب یک طرح نوین به بشریت ارائه دهد که این طرح نوین همان مردم‌سالاری دینی است. به عبارتی قانون اساسی به خوبی توانست توانایی دین برای اداره امور کشور را با اتکا به نظر و رأی مردم نمایان سازد و نشان دهد آموزه‌های دینی نه فقط در عرصه فردی، بلکه در عرصه حکومتی نیز قابلیت اجرا دارند.

احیا و گسترش حضور فقه در عرصه‌های گوناگون در پرتو انقلاب اسلامی

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ابراز کرد: دستاورد دیگر انقلاب اسلامی در این حوزه، احیای فقه و شکوفایی اجتهاد با ورود به عرصه‌های گوناگون زندگی است. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و حضور یافتن دین در عرصه سیاسی و اجتماعی، بسیاری از کتاب‌های فقهی مانند کتاب مربوط به جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، جرائم و مجازات، قضا و شهادات و ...عملاً تعطیل بود و فقه تنها در بخشی از عبادات و معاملات خلاصه می‌شد، اما در چهل سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فقه هم‌پای گسترش همه رشته‌های حقوقی معاصر، توسعه یافته و امروز از فقه عمومی، فقه بین‌الملل، فقه نهادهای عمومی غیردولتی، فقه محیط زیست، فقه حقوق بشر، فقه رسانه و سایر مسائل مبتلابه جامعه سخن گفته می‌شود.

کعبی با اشاره به تأسیس و تشکیل شورای نگهبان در نظام جمهوری اسلامی گفت: این یکی دیگر از دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه فقه است که این شورا به بررسی قوانین و مقررات برپایه شرع می‌پردازد و تجربه این چهار دهه نشان می‌دهد نظرات فقهای شورای نگهبان به شکل مبسوط به فقه اهل بیت(ع) در عرصه‌های گوناگون زندگی اجتماعی و سیاسی غنا بخشیده است.

وی یادآور شد: رشد و ارتقای آگاهی‌های دینی و معنوی جامعه یکی دیگر از آثار انقلاب اسلامی در حوزه دین‌مداری است. در واقع نقش انقلاب اسلامی در این زمینه بیدارگرانه، احیاگرانه و تعمیق‌‌دهنده ارزش‌ها و باورهای دینی در میان اقشار مختالف مردم از جمله اقشار تحصیل‌کرده بوده است. مقایسه آگاهی‌ و باورمندی اعتقادی اقشار تحصیل‌کرده در دوران پیش و پس از انقلاب نشان می‌دهد برخلاف نمونه‌های موردی از دانشگاهیان معتقد و باورمند به آموزه‌های دینی در دوران قبل از انقلاب، امروز این باورمندی به دین در میان تحصیل‌کردگان حالت عمومی پیدا کرده و به تعبیر دیگر می‌توان گفت سطح معرفت دینی در میان این قشر عمق پیدا کرده است.

کعبی با بیان اینکه روحیه جهاد، ایثار، مقاومت و شهادت‌طلبی به منزله یک آموزه دینی در پرتو انقلاب اسلامی احیا شد، گفت: این روحیه به ویژه در میان نسل جوان با گذشت چهل سال از انقلاب نه تنها کاهش نیافته، بلکه بروز و ظهور بیشتری نیز یافته است و همین روحیه نقش مهمی در حفظ استقلال، وحدت و تمامیت ارضی کشور و حرکت به سوی پیشرفت و عدالت داشته است.

نقش رهبری دینی در غالب کردن گفتمان «ما می‌توانیم»

عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان در ادامه اظهار کرد:  نقش رهبری دینی در پیشرفت علمی و حفظ استقلال، آزادی و دفاع از نقش و جایگاه مردم در حکومت دستاورد دیگری است که جز در سایه نقش‌آفرینی دین در ساختار حکومت جمهوری اسلامی امکان‌پذیر نبود. ولایت فقیه در دوران رهبری امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب در زمینه تبدیل شعار «ما می‌توانیم» به گفتمان اصلی نظام و مردم نقش اساسی داشته است، لذا می‌توان گفت رهبری دینی پرچمدار پیشرفت‌خواهی، عدالت‌طلبی و حرکت علمی ملت ایران بوده است.

وی همچنین دولت‌سازی بر پایه دین، احیای روحیه خودباوری و خوداتکایی و مبارزه با نظام سلطه را از دیگر جنبه‌های مثبت حضور دین در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی خواند که با پیروزی انقلاب اسلامی رقم خورده است.

 حرکت دین از سکون به پویایی در چهل سال پس از انقلاب  

کعبی تصریح کرد: در واقع در این چهل سال دین از صحنه سکوت و سکون به صحنه حرکت و پویایی و تأثیرگذاری آمده و حوزه‌ها و عرصه‌های حضور و نفوذ آن روز به روز توسعه یافته است. طبیعی است که دین تأثیرگذار، احیاگر و پاسخگو دشمنانی هم پیدا می‌کند و آنها تلاش می‌کنند به صورت تمام‌قد در مقابل چنین دینی که منافع نامشروع طواغیت، مستکبرین و متجاوزین را به خطر انداخته، بایستند. امروز هم ریشه بسیاری از مشکلات جامعه به مقابله با دین‌مداری حقیقی برمی‌گردد. اگر اسلام ناب محمدی برپایه آموزه‌های اهل بیت(ع) و پیوند عمیق امامت و امت اجرایی شود قطعاً ملت ایران قله‌های پیشرفت و عدالت را طی خواهند کرد و تمدن نوین اسلامی را شکل خواهند داد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پایان ابراز کرد: با وجود جنگ نرم دشمنان و افزایش حجم تبلیغات منفی و مخرب برای ناکارآمد جلوه دادن دین در مدیریت کشور و حکومت‌داری، اما یکی از پیام‌های اصلی دین تقویت امید، افزایش تلاش و حرکت و داشتن برنامه برای ساخت آینده است که یکی از نمونه‌های بارز آن، همین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برای پنجاه سال آینده است که اخیراً رهبر معظم انقلاب فراخوانی برای اصلاح و تکمیل آن صادر کردند و این نشان‌دهنده زنده بودن و توانمندی دین برای اداره کشور نه فقط در شرایط فعلی بلکه برای آینده طولانی‌مدت است.

گفت‌وگو از مهدی مخبری

انتهای پیام