نظارت و مبارزه با بی‌عدالتی؛ درسی از سیره مدیریتی امام رضا(ع)
گروه حوزه‌های علمیه ــ معاون پژوهش مرکز تمدن و دین‌پژوهی با بیان اینکه مصیبت امروز ما نبود نظارت و نگهبانی درست از ارزش‌های انقلاب و بیت‌المال است، گفت: نظارت مهمترین سیره مدیریتی امام رضا(ع) بود که در دوره ولایتعهدی تا حد توان اعمال کردند.
علی نجاتبخش اصفهانی، معاون پژوهشی مرکز تمدن و دین‌پژوهی قم، در گفت‌وگو با ایکنا؛ با اشاره به سفر تاریخی و اجباری امام رضا(ع) از مدینه به مرو، بیان کرد: حکومت تلاش زیادی کرد تا امام(ع) را از مسیری بیاورند که با مردم مواجهه نداشته باشند، ولی برعکس امام(ع) از 20 تا 30 شهر در این مسیر با افراد زیادی مواجه شدند و مردم به استقبال ایشان آمدند که تنها در نیشابور و در جریان روایت سلسلةالذهب تا بیش از صدهزار نفر را نام برده‌اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور قم با اشاره به پیش‌بینی شهادت امام رضا از سوی امام علی(ع) تصریح کرد: امیرمؤمنان(ع) در این زمینه فرمودند: «سَيُقْتَلُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي بِأَرْضِ خُرَاسَانَ بِالسَّمِّ ظُلْماً اِسْمُهُ اِسْمِي وَ اِسْمُ أَبِيهِ اِسْمُ اِبْنِ عِمْرَانَ مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ أَلاَ فَمَنْ زَارَهُ فِي غُرْبَتِهِ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْهَا وَ مَا تَأَخَّرَ وَ لَوْ كَانَ مِثْلَ عَدَدِ اَلنُّجُومِ وَ قَطْرِ اَلْأَمْطَارِ وَ وَرَقِ اَلْأَشْجَارِ؛ مردى از فرزندزادگان من در زمين خراسان با ستم به زهر كشته مى‌شود، نامش نام من و نام پدرش موسى(ع) است. هرآينه هر كس او را در غربتش زيارت كند خداوند گناهان گذشته و آينده‌اش را مى‌آمرزد، هر چند به شمار ستارگان و دانه‌هاى باران و برگ درختان باشد.» در ثواب زیارت آن امام همین یک روایت بس است.
بهم ریختن ساختار قدرت مأمون
نجاتبخش به مدیریت امام رضا(ع) در مواجهه با مشکلات پرداخت، افزود: امام(ع) ساختار قدرت در کاخ مأمون را بهم ریخت؛ آن‌ها می‌خواستند که از شورش علویان علیه حکومت جلوگیری کنند؛ لذا بزرگترین عامل را کشاندن امام(ع) به عرصه حکومت می‌دانستند تا این اثر را خنثی کنند، ولی برعکس شد و به خاطر ویژگی‌های برجسته امام(ع)، فوج فوج مردم به امام(ع) گرایش یافتند.
این محقق و استاد دانشگاه به برخی مدیریتهای امام در دوره ولایتعهدی اشاره کرد و گفت: امام جلوی رانتخواری و بی‌عدالتی‌ها را تا جایی که در محدوده ایشان بود گرفتند؛ از جمله مدیریتهای مهم امام بحث نظارت بود که در فرمایشات ایشان هم وجود دارد که به فرمایش پیامبر(ص) استناد کرده‌اند؛ زیرا پیامبر(ص) وقتی فرمانده و مأموری منصوب می‌کردند برای او نظارت‌کننده هم می‌گذاشتند.
نظارت؛ درسی مهم از سیره امام(ع)
وی تأکید کرد: مصیبت امروز ما نبود نظارت و نگهبانی درست از ارزش‌های انقلاب و بیت‌المال است؛ بزرگترین شاخصه قیام عاشورا، امر به معروف و نهی از منکر بود و چه امری از این والاتر و بالاتر به خصوص برای متولیان امور کشور که باید پیشگام باشند، ولی متأسفانه امروز برخی از مسئولان خودشان به نهی از منکر نیاز دارند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه امام معصوم(ع) ذنب و گناهی ندارد، ولی امام رضا(ع) فرمودند که اگر به شما مردم لطمه‌ای وارد کردم به من تذکر دهید، تصریح کرد: بنابراین نظارت بر ابعاد مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ... در کشور بسیار مهم و از درس‌های ضروری برای امروز جامعه است.
نجاتبخش افزود: تصور نکنیم امام رضا(ع) یا سایر اهل بیت(ع) با این مسائل مواجه نبودند. نمونه آن برخورد امام علی(ع) با عقیل است که مسئولان و مجریان کشور باید این رفتارها را الگو قرار دهند؛ سازمان‌های نظارتی مانند سازمان بازرسی، حراست‌های نهادها و وزارتخانه‌ها و ... باید بحث نظارت را از سیره امام(ع) فرابگیرند.
این استاد دانشگاه پیام نور افزود: اگر امر به معروف و نهی از منکر در چندین لایه مانند پدر و پسر، اعضای خانواده، فامیل، خودی با خودی و مردم و مسئولان محقق شود اختلاس و رانت رخت برخواهد بست.
وی به گفتمان‌سازی امام(ع) از طریق مناظرات و مباحثات اشاره و بیان کرد: امام(ع) فرمودند که نقادالکلام باشید حتی در مواجهه با من که رهبر شما هستم؛ در قرآن هم آمده است که «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ»(نحل/125)؛ زیرا مجموعه عقول در برابر یک عقل قوی‌تر است.
عقلانیت؛ مهمترین شاخصه نقد
وی تأکید کرد: البته این مسئله در امور اجرایی صادق است وگرنه عقل در مبانی دینی مانند توحید، معاد و نبوت دخالتی ندارد بلکه در مسائل متغیر مانند سازماندهی، برنامه‌ریزی و امور اجرایی باید مشورت صورت بگیرد.
نجاتبخش با اشاره به تأکید امام علی(ع) بر نقد امور، بیان کرد: امام موکداً فرموده‌اند که سره را از ناسره مانند زر و زیور تفکیک کنید؛ بنابراین نقد کارها را باید با عقلانیت، دلسوزی و حسن نیت دنبال شود. البته نقد علمی بیش از ده شاخصه دارد که عقلانیت، استناد و اسناد از جمله مهمترین این موارد است.
انتهای پیام
