دستیابی به حق با تعقل در وحی
آیت‌الله سیدجعفر سیدان با بیان اینکه اگر عقل، میزان نباشد برای تشخیص درست و نادرست معیاری نداریم، گفت: هرجا مطلبی با مقدمات عقلانی مخالف باشد وحیانی بودن آن رد می‌شود.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، آیت‌الله سیدجعفر سیدان، مدرس حوزه علمیه خراسان، شامگاه گذشته ۳۰ اردیبهشت‌ماه در نشست علمی ویژه ماه رمضان مرکز تحقیقات اسلامی مشهد که در فضای مجازی منتشر شد، با طرح بحث حجیت عقل و محدوده آن، گفت: در رابطه با اینکه عقل چیست؟ مطالب زیادی گفته شده، مناسب این است که آیات قرآن و روایات رسیده از معصومین را بررسی کنیم تا حقیقت عقل معلوم شود.
عقل؛ وسیله فهم انسان
سیدان افزود: تمامی مردم در می‌یابند که حقیقتی در رابطه با آنان وجود دارد که به‌وسیله عقل می‌فهمند و پس از آنکه می‌فهمند عمل می‌کنند و عقل در لغت به فهم معنی می‌شود، عموم افراد این معنا از عقل را می‌فهمند، عرف عقلا هم از عقل، همین را می‌فهمند.
وی با اشاره به تعابیر قرآنی، ادامه داد: قرآن آثار و نشانه‌های عقل و معرفی عقلا را در آیات خود بیان می‌کند و اصرار دارد که از این فهم و عقل استفاده کنید و البته می‌فهمیم که این قوه عقل در افراد مختلف شدت و ضعف دارد.
مدرس حوزه علمیه خراسان تصریح کرد: در روایات مسائل به دو گونه مطرح می‌شود، یکی به همان نحوی که در قرآن مطرح می‌شود که آثار عقل و صفات عاقل مورد نظر قرار گرفته و در تربیت انسان‌ها بی‌نظیر است، در بخش دیگری از روایات عقل معرفی شده که عقل مخلوقی برتر از مهمترین مخلوقات الهی و یک حقیقت نورانی است و به این حقیقت نورانی، انسان حسن و قبیح را درک می‌کند و خداوند به آن فرمان می‌دهد. انسان با این حقیقت نورانی ارتباط پیدا می‌کند، انسان‌ها به خاطر همین ارتباط که در مراحل مختلف خلقتشان وجود دارد، در فهم و ادراک شدت و ضعف دارند، این حقیقت و نور عقل را در مراحل مختلف خلقت به انسان‌ها عنایت می‌کنند.
عقل، وحی را رد نمی‌کند
مدرس حوزه علمیه خراسان افزود: هیچ گاه چنین نیست که در وحی مطلبی معتبر داشته باشیم که با فهم و عقل ارتباط نداشته باشد، البته وحی با وهم خیلی‌ها اثبات نمی‌شود، مطالبی هست که عقل به آن‌ها نمی‌رسد اما عقل نمی‌تواند آن را نهی و رد کند، انسان وقتی بررسی می‌کند نمی‌تواند دلیلی برای اثبات آن بیاورد اما مخالف عقل هم نیست و مخالفت عقل در وحی راه ندارد.
وی با بیان اینکه عقل حجت است، اضافه کرد: اگر عقل، میزان نباشد برای تشخیص درست و نادرست معیاری نداریم، هرجا که مطلبی با مقدمات عقلانی مخالف باشد وحیانی بودن آن رد می‌شود، تعقل در وحی میزان دستیابی به حقایق است و تعامل با وحی مسائل را حل می‌کند.
سیدان گفت: بسیاری از مدارک وحیانی مانند استدلال‌های موجود در احادیث، تعلیم‌دهنده است، با توجه به پذیرش عقل به‌عنوان منبع بدون خطا در تبیین حقایق می‌توان گفت روش صحیح برای کسب معارف و حقایق تعقل در وحی و استفاده از مکتب وحی به حکم عقل است، در این رابطه عقل ارزش خود را دارد.
وی با نقدی از علامه طباطبایی در رابطه با تفکر در ذات پروردگار، تصریح کرد: در تفسیر المیزان، نهی شدن تفکر در ذات خدا را نهی ارشادی دانستند و گفتند کسی که توانمندی در مسائل عقلی دارد، می‌تواند که در مسئله تفکر در ذات خدا وارد شود، این نظر مخالف روایات مربوط به عقل است.
انتهای پیام
