راهکار قرآن کریم برای مقابله با بیماری‌های مهلک

به گزارش ایکنا؛ جلسه درس خارج فقه آیت‌الله هادی عباسی خراسانی با عنوان «مسائل کرونا در فقه اسلامی» صبح امروز دوشنبه، 2 تیرماه در فضای مجازی منتشر شد.

وی در این جلسه اظهار کرد: ما در مباحث گذشته به این نتیجه رسیدیم که مسائل مستحدثه در فقه و فقاهت جایگاه دارد. باید مسائل مستحدثه را به آیات و روایات و منابع فقهی عرضه کنیم و احکام مبتلابه را استخراج کنیم. عرض کردیم بحث بیماری کرونا و بیماری‌های عفونی و حاد تنفسی هم نمونه‌های تاریخی دارد و در امت‌های گذشته وجود داشته است. در روایات هم نمونه‌هایی وجود داشت که خدمتتان عرض کردم. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که حکم امثال واحد است. چنانکه در مسائل فلسفی حکم امثال واحد است، در مباحث فقهی هم اگر مبنای شما این باشد که تخصیصی نشدید و تمثیلی شدید، که بحث ما هم تمثیلی است، می‌توانید حکم موضوعات مشابه را به یکدیگر سرایت دهید. اگر بحث سرایت موضوعش مشخص بشود، احکام وضعیه و تکلیفیه‌اش مشخص می‌شود.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: ما به آیه 195 سوره بقره رسیدیم که می‌فرماید: «وَأَنْفِقُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَیْدِیكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ؛ و در راه خدا انفاق كنید و خود را با دست ‏خود به هلاكت میفكنید و نیكى كنید كه خدا نیكوكاران را دوست مى‌دارد». شاید یکی از منابع فقهی بحث مسائل مستحدثه مهلکه، همین آیه باشد. با توجه به این آیه ما باید چند کار بکنیم. یک اینکه انفاق فی سبیل الله داشته باشیم. مبنای اهل عامه این است که می‌گویند «فی سبیل الله» یعنی در راه جنگ. مبنای علمای امامیه این است که «فی سبیل الله» یعنی مصالح عامه.

وی افزود: عرض ما این شد که هر آنچه قصد قربت در آن میسر بشود، عنوان «فی سبیل الله» بر آن صادق است. مثلاً میان زن و شوهری اختلاف افتاده یا میان دو دوست اختلاف افتاده است. ما باید ببینیم کمکی که به آنها می‌کنیم، به خاطر دوستی ماست یا به عنوان این است که «قربه الی الله» باشد. اگر به عنوان دوستی فردی و شخصی باشد، شاید شبهه زکوات و اخماس در آن بیاید، ولی اگر «قربه الی الله» باشد، نظر ما این است که اشکالی ندارد. پس در بیماری‌ها فراگیر و واگیر اولین چیزی که از شیوع بیماری پیشگیری می‌کند، بحث گرایش‌های عمومی یا بسیج‌های عمومی و هماهنگی ملت‌ها و امت‌ها است. پس شاید «وَأَنْفِقُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ» دلیل این مطلب باشد.

عباسی تصریح کرد: عبارت «وَلَا تُلْقُوا بِأَیْدِیكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ» به این معناست که جان‌هایتان را به وسیله کارهایتان به خطر نیندازید؛ یعنی هم باید پرهیز اجتماعی داشته باشیم و هم پرهیز فردی داشته باشیم. پس بحث قرنطینه یک بحثی است که هم به لحاظ شخصی مبنا دارد و هم به لحاظ اجتماعی مبنا دارد. روایاتش را هم خواندیم. مثلاً از امام سوال شد: «سئلته عن الوباء یقع على الأرض هل یصلح للرجل ان یهرب منه»، یعنی اگر طوری باشد که بیماری‌ای فراگیر شود، می‌شود از آن فرار کرد؟ حضرت فرمودند: «یهرب منه ما لم یقع فی أهل مسجده الذی یصلّى فیه، و إذا وقع فی أهل مسجده الذی یصلّى فیه فلا یصلح الهرب منه»، یعنی تا زمانی که در مسجدی که در آن نماز می‌خواندی، بیماری نیامده است، باید فرار کنی. عرض کردیم مسجد هم نماد است. پس تا زمانی که بیماری واگیر به محله و شهر نیامده است، باید فرار کرد، ولی اگر آمد، باید مراقبت کنید خودتان و دیگران را مبتلا نکنید.

وی در ادامه اظهار کرد: حالا که بعضی از موضوعات مسائل فقهی ما و مسائل مستحدثه ما و مسئله کرونا شناخته شد، احکام مختلفی نسبت به آن منشعب می‌شود؛ یعنی این موضوع، می‌شود موضوعی دارای احکام مختلف. این احکام دو دسته است: احکام تکلیفیه و احکام وضعیه. احکام تکلیفیه مثل اینکه نمازش چطور است، روزه‌اش چطور است، آیا می‌توان از مبالغ زکات در این جهت هزینه کرد یا نه.