پیشگیری جامعه‌محور؛ لازمه کنترل و مقابله با کرونا
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اصفهان گفت: بحث پیشگیری و کنترل شیوع کرونا باید حالت اجتماعی و جامعه‌محور به خود بگیرد تا مردم شدت واقعی خطر را احساس کنند و با افزایش سواد علمی و اطلاعاتی خود به صورت توانمند با این بیماری مواجه شوند.
رضا اسماعیلی، عضو هیئت علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی دانشگاه آزاد اصفهان، در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، با بیان اینکه دلایل و عوامل کاهش حساسیت مردم به ویروس کرونا بیشتر بعد ذهنی دارد و به تصورات، اندیشه‌ها و نگرش‌های آنها راجع به این موضوع مربوط می‌شود، اظهار کرد: مردم هنوز درباره بیماری کووید19، مبنا و پیدایش، انتشار و سرعت انتشار و پیامدهای آن به یک ذهنیت مشترک و آگاهی جمعی مبتنی بر اندیشه‌های علمی دست پیدا نکرده‌اند. در واقع افکار عمومی راجع به اینکه بیماری کووید19 چیست، چگونه عمل می‌کند و چگونه بر اندام‌های بدن تاثیر می‌گذارد، به دلیل پایین بودن سواد علمی و پزشکی تصور روشنی ندارند.
وی افزود: مواجهه صحیح مردم با ویروس کرونا نیاز به نوعی سواد علمی و پزشکی دارد که به آنها آگاهی درست از اجزا، ساختارها و چگونگی عملکرد این ویروس بدهد. این ذهنیت و آگاهی هنوز در جامعه ما حاصل نشده است. به دلیل اینکه در فاز دوم شیوع کرونا، نوعی حالت ترس و تهدید از این ویروس در جامعه ترسیم می‌کنیم، مردم را از این پدیده می‌ترسانیم و چون دایره افراد مبتلا به کرونا محدود است و مردم در میان نزدیکان، خویشان و وابستگان خود کمتر این افراد را دیده‌اند، بیماری را جدی نمی‌گیرند و عملا آن را امکان‌پذیر نمی‌دانند. این نوعی واکنش روانشناسی جمعی است که افراد نسبت به پدیده‌هایی که احساس می‌کنند آنها را شامل نمی‌شود، نشان داده و از خطرات و تهدیدهایی که برای آنها بیان می‌شود، فرار می‌کنند.
عضو هیئت علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی دانشگاه آزاد اصفهان اضافه کرد: در روزهای اخیر، به دلیل ابتلای بیشتر افراد و اینکه بدنه اجتماعی احساس می‌کند احتمال ابتلای خودش نیز بالاست، در رابطه با عوامل پیشگیری مثل زدن ماسک همکاری بیشتری نشان می‌دهند، چون بر اساس گزارش وزارت بهداشت، 18 درصد مردم ابتلا به کرونا را تجربه کرده‌اند و این فراوانی بیشتر شده است.
مردم در صورت احساس خطر، بهداشت را رعایت می‌کنند
اسماعیلی با بیان اینکه تفکر مردم عادی مبتنی بر عینیت است، ادامه داد: مردم هر چیزی را که در عینیت ببینند و لمس کنند، راجع به آن ذهنیت پیدا می‌کنند، ولی اگر بخشی از دانش پزشکان، متخصصان و پرستاران در این خصوص وارد ذهنیت جمعی مردم بشود، واکنش‌های مناسب‌تری نشان خواهند داد. با توجه به افزایش درصد ابتلا به بیماری، شاهد احساس خطر مردم نسبت به این بیماری هستیم. در واقع با احساس خطر و آگاهی از اینکه با واقعیتی به نام کرونا مواجهند، همکاری آنها در عرصه پیشگیری بیشتر می‌شود. وقتی در فاز اول یعنی در ماه‌های اسفند و فروردین، مردم خطر را احساس کردند، همکاری بیشتری انجام دادند که می‌توان به همکاری دسته‌جمعی در روز 13 فروردین به عنوان یکی از رخدادهای بی‌سابقه رفتارهای جمعی در ایران اشاره کرد.
وی بیان کرد: با کاهش کنترل دولت و ترجیح استراتژی معیشت بر استراتژی سلامت و باز شدن تدریجی فضای کسب‌وکار، دوباره حالت عادی‌سازی برقرار شد و در موج دوم که در ابتدای آن قرار داریم و شاهد ابتلای بیشتری هستیم، دوباره همان رفتار جمعی را شاهد خواهیم بود؛ منتها این بار برخلاف دفعه قبل که نرخ ابتلا پایین بود، نرخ ابتلا بالاتر است و در آینده شاهد هزینه‌ها و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و روانی بیشتری در جامعه خواهیم بود. در واقع منحنی سینوسی که رفتار جمعی مردم را تشکیل می‌دهد، تابع احساس خطر و نیز این موضوع است که چقدر خطر را واقعی احساس کنند، چنانکه طی هفت تا ده روز آینده درجه احساس واقعی خطر نزد مردم بیشتر می‌شود.
عضو هیئت علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی دانشگاه آزاد اصفهان اظهار کرد: بخشی از مردم در شرایط دشوار زندگی قرار دارند، با تعارض میان معیشت و درآمد مواجهند و برای بقا می‌جنگند. بنابراین در این شرایط فقط تلاش می‌کنند که زنده بمانند و به حیات بیولوژیکی و زیستی خودشان ادامه دهند. این‌ها در واقع درماندگان اجتماعی محسوب می‌شوند، به گونه‌ای که نمی‌توانند دخل‌وخرج خودشان را تنظیم کنند و زیر بار تامین معیشت در حال له شدن هستند، بنابراین باقی ماندن و مبتلا شدن برای آنها تفاوت ماهوی ندارد. صرف‌نظر از این گروه‌ها که زیر خط فقر قرار دارند، در رابطه با دیگر اقشار و طبقات اجتماعی، بحث مسئولیت اجتماعی مطرح می‌شود، ولی مسئولیت اجتماعی صرفا متوجه افراد نیست، بلکه سیستم حمایتی جامعه نیز باید زمینه‌های لازم برای این کار را فراهم کند.
دولت به خانواده‌ها یارانه سلامت پرداخت کند
وی افزود: اگر اعضای یک خانواده چهار نفره بخواهند از ماسکی استفاده کنند که از کیفیت مناسب برخوردار بوده و حداقل استانداردهای پیشگیری را دارا باشد و قیمت آن را 1200 تومان در نظر بگیریم و هر فرد خانواده در طول شبانه‌روز دو عدد از آن را استفاده کند، روزانه برای آنها 10 هزار تومان هزینه برمی‌دارد و اگر فرضا در طول یک ماه 25 روز بخواهند از ماسک استفاده کنند، سرانه هزینه پیشگیری یک خانواده چهار نفره به 250 هزار تومان می‌رسد و با توجه به افزایش هزینه‌های دیگر در اقتصاد خانوار، مسئولیت اجتماعی دولت و نظام حمایتی ایجاب می‌کند که برای خانواده‌ها سرانه حمایت و یارانه سلامت پرداخت شود، نه اینکه برخلاف سنت‌های رایج در جوامع دارای نظام حمایتی، این مسئله به بازار تبدیل شود و عده‌ای در پرتو آن کسب سود کنند و مثلا ماسک 1200 تومانی را با قیمت بالاتری بفروشند. به همین دلیل باید هم از مسئولیت اجتماعی دولت صحبت کرد و هم از مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها و نیز مسئولیت اجتماعی افراد و گروه‌های اجتماعی. اگر این مسئولیت اجتماعی سه‌جانبه محقق شود، میزان پیشگیری ارتقا و میزان ابتلا کاهش پیدا می‌کند.
اسماعیلی با بیان اینکه آنچه در موج دوم شیوع کرونا به آن نیاز داریم، اجتماعی کردن یا جامعه‌محور کردن بحث پیشگیری و کنترل ویروس کروناست، ادامه داد: در سطوح مختلف اجتماعی باید گروه‌هایی از افراد تاثیرگذار تشکیل شود که بتوانند با مردم ارتباط رو در رو داشته باشند و به آنها اطلاع‌رسانی کنند تا مردم شدت خطر را احساس کنند و با تلقی واقعی از این احساس خطر، توانمندتر با آن مواجه شوند. از طرف دیگر، ارتقاء دانش فنی و سواد اطلاعاتی و علمی مردم و نیز اختصاص یارانه سلامت و کمک‌های حمایتی به همه اقشار می‌تواند موجب عبور موفقیت‌آمیز از این مرحله از شیوع ویروس کرونا شود.
انتهای پیام
